Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1849

[p. 533]

Harold, de laatste der Saksische Koningen. Naar het Engelsch van Edw. Lytton Bulwer, door C.W. Mensing. II Deelen Te Amsterdam en Sneek, bij P.N. van Kampen en van Druten en Bleeker. 1849. In gr. 8vo. 714 bl. f 7-20.

Dit werk is, wat den druk betreft, fraai; wat de vertaling aangaat, meesterlijk, en wat den inhoud aanbelangt, allervoortreffelijkst.

Wij hebben zelden een historischen roman met meer onafgebroken genoegen gelezen. Alles is er in vereenigd, wat de aandacht kan boeijen en de belangstelling doen klimmen: rijkdom van onderwerp, schilderachtigheid van situatiën, wegslependheid van stijl. Wij zullen niet beproeven, de kunstige en toch zoo eenvoudige compositie te ontleden, of het geraamte er van op te geven. Evenmin zullen wij, met eene parade van kennis en geleerdheid, den historischen gang aanwijzen, noch koud en onvolledig zamentrekken, wat men met warmte en helderheid in het tafereel zelf afgemaald vindt. De Engelsche geschiedenis en vooral het belangrijk tijdstip, waarin bulwer ons terugvoert, is aan geen beschaafden lezer vreemd, en hij, wiens geheugen de herinnering der voorafgegane daden, voorvallen en toestanden behoeft, wordt in een beknopt en duidelijk geschreven overzigt door den bekwamen Vertaler te regt geholpen, en van den aanvang der vestiging eener Britsche zelfstandigheid af, tot op den tijd, die ons in deze romantische schilderij vertegenwoordigd wordt, als bij de hand voortgeleid.

Gaarne evenwel zouden wij eene proeve van de levendigheid der voorstelling - een enkel tooneel uit zoo veel treffende - eene beschrijving uit zoo veel schitterende - een karakterschets uit zoo veel juist geteekende overnemen, maar wij vreezen door uittreksels of bekortingen er den indruk aan te ontnemen, dien ze in 't verband van het zamengeweven dichtstuk op ons maken. Men moet den geheelen roman - niet slechts brokstukken er van genieten. Om onze lezers eenig denkbeeld van den stijl en de voorstelling te geven, zouden wij, bij voorbeeld, allerminst het geheele laatste Hoofdstuk van het 1ste deel moeten afschrijven, of het 3de, 6de of 7de van het 9de boek des 2den deels; of eindelijk één van zoo veel schilderachtige en uitvoerige descripties, die voor

[p. 534]

geen inkorting of zamentrekking vatbaar zijn, zonder opoffering van althans een gedeelte van 't effect.

Ook de verschillende karakters zijn even natuurlijk geschetst als onderscheiden en uiteenloopend van aard; zij wedijveren met elkander in belangrijkheid: dat van de geestdrijfster Hilda, van den dweeper Eduard, van den geweldigen Willem, van den edelen Harold, en bovenal van de engelachtige Edith, van wie gezegd wordt ‘dat er tranen waren in den klank harer stem.’

De versregels, met name het Norenlied, op bl. 42 en 43 van het 2de deel, zijn onberispelijk en goed, hetgeen in vertaalde Romans al heel zelden het geval is. Maar de Vertaler is voor zijne taak berekend en de auteur is benijdenswaardig, die een zoodanigen in handen valt. Nergens verraadt zich de overzetting; nergens leest men Engelsch in Nederduitsche woorden. Men leest deugdelijk, natuurlijk, helder en toch gespierd en zenuwvol Hollandsch. Een enkele maal - maar het is dan ook slechts eene enkele - is eene min volkomen uitdrukking den Heer mensing ontsnapt. Bij voorbeeld Deel I, bl. 44, boezemde zij voor zich zelve, met bewondering gemengd, geheimzinnig medelijden in, waarvoor men zou wenschen te lezen: geheimzinnig medelijden in, met bewondering gemengd. Op bl. 336 leest men: de rivier scheen letterlijk bloed te stroomen. De rivier-zelve stroomt, maar zij stroomt niet iets anders.

Wij noemden hierboven dezen Roman een Dichtstuk, dat geschiedde niet bij overijling of zonder nadenken. Meermalen troffen ons bij de lezing de echt dichterlijke beschrijvingen, die er in voorkomen; en, het geheel overziende, houden wij ons overtuigd dat dit romantisch tafereel, in den conventionelen vorm der poëzij gekneed, een romantisch heldendicht - of hoe men het anders noemen wil - zou opleveren, niet minder dichterlijk en boeijend dan Rodrigo de Goth.

Er ligt ons nog iets op het hart, dat er af moet, al mogt het ook in iemands ooren min aangenaam klinken. Wij zijn hoogelijk ingenomen met onze vaderlandsche letteren, en wij huldigen vooral ook de uitmuntende proeven, die ons sedert eenigen tijd in het behaaglijk vak van den historischen Roman geleverd worden. Hoe menig naburig auteur is door onze vaderlandsche schrijvers overtroffen - wij zeggen niet, in zedelijke strekking - want het zou een geringe eer zijn, daarin een dumas of een sue te overtreffen; maar wij bedoe-

[p. 535]

len, in aesthetische waarde, in degelijkheid, in kunst en smaak. Na de lezing evenwel van een gewrocht als de Harold van bulwer, kunnen wij onze overtuiging niet ontveinzen, dat er voor onze vaderlandsche romandichters nog een en ander aan te leeren is.

H.