Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1849

Repertorium voor buitenlandsche Theologie, uitgegeven door J.P. de Keyser, Predikant te Varsseveld. Jaargang 1849. Eerste Stuk. Te Utrecht en Meppel, bij W.H. van Heyningen. 1849. In gr. 8vo. f 2 - :

Toen wij in het verleden jaar het eerste nummer van den jaargang van 1848 van dit Repertorium aankondigden, gaven wij, uit hoofde van den naam des uitgevers, onze verwachting te kennen, dat deze verzameling zoude voldoen aan de behoefte onzer wetenschappelijke godgeleerdheid, om bekend te worden gemaakt met het voornaamste van hetgeen hieromtrent door het buitenland geleverd wordt. Aan die verwachting is ten volle beantwoord door de geleverde bijdragen, die in de twee vorige deelen zijn verschenen, en Ref. ziet met genoegen, dat de onderneming zich door eene genoegzame deelneming vindt ondersteund. De tweede jaargang, waarvan wij de eerste aflevering voor ons hebben, zal, door compresser druk en een kleiner letter

[p. 510]

der verslagen en berigten, een vierde méér dan de vorige bevatten, en de inhoud er van is niet minder belangrijk dan die der vroegere stukken. Inzonderheid maakt Ref. opmerkzaam op de hier voorkomende verhandeling van den beroemden Dr. c. ullmann, getiteld: Godgeleerdheid, Godgeleerden en Geestelijken in onze dagen; een stuk, dat de aandacht verdient van allen, die in een verlicht Christendom belang stellen. Ref. wenscht hartelijk, dat de uitgever en zijne medewerkers op hun loffelijk spoor met ijver mogen voortgaan, en laat, om de waarde der verzameling, door hen, die er nog niet mede zijn bekend geworden, te doen op prijs stellen, eene opgaaf volgen der voornaamste stukken, die de twee vorige deelen versieren.

De schets van den gang der nieuwere theologie, van Dr. ehrenfeuchter, is vol belangrijke opmerkingen en maakt eene gepaste inleiding voor het Repertorium uit.

Van nog grooter belang voor de geschiedenis der theologie en hare tegenwoordige betrekking tot de wijsbegeerte is de verhandeling van Dr. j.f.th. wohlfarth: de verborgenheden der moderne speculative wijsbegeerte in het algemeen, en van het nieuwe evangelie van strauss, bruno en edgar bauer, feuerbach, ruge en anderen in het bijzonder, van het standpunt der geschiedenis, der wijsbegeerte, der godsdienst, der zedekunde en van den Staat.

Voor de Kerkelijke geschiedenis der middeleeuwen is het stuk van Dr. karel schmidt: de Katharen in het zuiden van Frankrijk, in de eerste helft der dertiende eeuw, eene verdienstelijke bijdrage; even als de verhandelingen van emile saisset over michael servetus, betreffende zijne godsdienstige en wijsgeerige leer, en over zijn regtsgeding en dood, ons tot nog toe weinig of geheel onbekende bijzonderheden, omtrent dezen merkwaardigen man en zijnen tegenstander, den Geneefschen hervormer calvijn, mededeelen; zij zijn eene onmisbare bijdrage tot de geschiedenis der wijsbegeerte en der hervorming in de 16de eeuw.

De beschouwingen over de geloofsleer der Gereformeerde Kerk naar aanleiding van Dr. alexander schweizers

[p. 511]

Reformirte dogmatik, door Dr. schneckenburger, zijn, uit een dogmatisch oogpunt beschouwd, van het grootste gewigt.

De roeping der Duitsche Kerk in onze dagen; Iets voor het heden en voor de toekomst, door Dr. c. ullmann, is, gelijk alles wat uit diens pen komt, de lezing en behartiging overwaardig.

Hier bij kunnen nog gevoegd worden: Dr. w.m.l. de wette, beoordeeling van het wezen van het protestantisme uit de bronnen der hervormingseeuw, voorgesteld door Dr. daniël schenkel.

Dr. g. bauer, de oud-testamentische en de Grieksche voorstelling van den zondenval, bepaaldelijk met betrekking tot schleiermachers ontkenning eener specifieke overeenkomst tusschen Jodendom en Christendom.

Eindelijk eene verhandeling van Prof. a. ebrard: nebucadnezar. Onderzoek naar de betrekking der Perzen tot het Babylonische rijk, vooral met het oog op het werk: The times of daniel by george duke of Manchester; welk stuk wij uit hoofde van nieuwe, maar geenszins nog volledig bewezen tijdrekenkundige stellingen, de aandacht der beoefenaars van de oude Oostersche en der algemeene geschiedenis aanbevelen.

Ref. eindigt zijn verslag met den wensch, dat de nieuwe jaargang de vorige in waarde en belangrijkheid van stukken en bijdragen moge evenaren, zoo niet overtreffen, en dat hij er nadere bijzonderheden van de thans zoo veel geruchtmakende Tubinger school in zal aantreffen.

Alles wat op een vrij onderzoek rust, moet de onbevooroordeelde Godgeleerdheid welkom zijn; de waarheid moet het doel van haar pogen wezen, en de eenzijdigste beschouwing, ja de dwaling zelfs, kan tot de nadere kennis der waarheid leiden, indien zij met eerbied voor het goddelijke en zucht tot bevordering van het zedelijke in den mensch gepaard gaat.

B.