Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1849

Gedichten en Vertellingen. Naar het Allemannisch van J.P. Hebel. Te Deventer, bij M. Ballot. 1847. In kl. 8vo. 136 bl. f 1-40.

Blijkens het voorberigt, dat ter inleiding van het boekje dient, hebben wij dit lettergeschenk aan den Heer jacob j. doijer te danken. Te danken, zeggen wij met nadruk, want het is eene dankzegging waard. - Hebel, in zijn vaderland als Dichter even geliefd als beroemd, was geheel niet, of weinig althans, bij ons bekend, tot dat ons door tollens eene keurige navolging van zijn heerlijk gedicht De Vergankelijkheid werd gegeven. Later ontvingen wij van h.h. klijn de welgelukte overzettingen van een paar uitgezochte stukjes, en brester, eindelijk, schonk ons de zangerige en bevallige vertolking van sommige anderen. - De Heer doijer maakt den beroemden Zwaab nu nader bij ons bekend en geeft ons een dertigtal zijner Gedichten en Vertellingen, meestal uit den Bundel: Allemannische Gedichte für Freunde ländlicher Natur und Sitten genomen.

Men krijgt al dadelijk, bij het doorbladeren van dit boekje, den gevoeligen, natuurlijken en naïven Dichter hartelijk lief, even als men claudius, telkens bij het inzien zijner schriften, al liever krijgt en al meer bewondert. Die verhevene eenvoudigheid, die diepe zin bij eene zoo kinderlijke voorstelling, dat kunsteloos hartelijke en die vernuftige spelingen bij zoo veel wijsheid en ernst, dwingen ons telkens een goedkeurenden hoofdknik af, en niet zonder diepen indruk leggen wij, ook na de lezing van het geringste stukje, onzen hebel een oogenblik ter zijde om na te denken en te overpeinzen. Hij maakt ons hoofd helder en ons hart warm, in tegenoverstelling van zoo menigen Dichter, die ons hart koud laat en

[p. 496]

ons hoofd doet rooken. Somwijlen (het is niet te ontkennen) betrapten wij hem op een trekje van valsch vernuft, gelijk wij dat een enkele maal zelfs bij claudius - en ontelbare malen bij richter (jean paul) aantreffen. - Dit gebrek schijnt in meer of mindere mate den humorist te moeten aankleven.

Wij zijn niet voornemens, de vroegere navolgingen van sommige in dezen Bundel voorkomende stukjes met de overzettingen van den Heer doijer te vergelijken. 't Is niet genoeg te zeggen, dat hij, over het algemeen, gelukkig is geslaagd. Zeldzaam stuit men op een onbevalligen en min natuurlijken regel. De dictie is los en gemakkelijk; somtijds wel eens wat al te los, niet vol - niet gespierd genoeg. Maar doorgaans is de zinronding duidelijk en juist, en de zegswijze zoo inheemsch en vrij van alle stijfheid, die naar den vreemde riekt, dat men meenen zou, oorspronkelijke vaderlandsche poëzij te lezen, waaraan slechts hier en daar nog eenige vastheid, de vrucht der oefening, ontbreekt. Bij zoo vele verdiensten mogen wij over geene kleine leemten struikelen.

Gaarne gaven wij hier een proefje evenzeer van den dichttrant van hebel als van de wijze van overzetten van doijer, maar wij zijn in de keuze belemmerd. Het uitmuntend stukje: Bij een graf zouden wij wel wenschen uit te kippen, indien het niet maar alleen eene proeve van diep gevoel en minder van de geestigheid des Zwabischen Dichters kon opleveren, die men, daarentegen, bij uitsluiting, in het stukje: De Ooijevaar getiteld, terug vindt. Hier en daar eenige coupletten uit verschillende stukjes los te maken, kon ons niet van 't hart: men moet ze van het begin tot het einde lezen. Tegen de mededeeling van een geheel gedicht, dat de hoofdeigenschappen van hebel, geest en gevoel, in zich vereenigt, verzet zich de weinige ruimte, die ons overschiet. - Wij bidden onzen lezers, ons op ons woord te willen gelooven, dat het bundeltje vol is van kabinetstukjes, juweeltjes van het zuiverste water, waaraan hier en daar nog slechts een enkel puntje wat opgeslepen moet worden. - Wij prijzen dit boekje allen beminnaars van reine kunsteloos-verheven en gevoel- en geestvolle poëzij onvoorwaardelijk aan.

In het voorberigt geeft ons de Heer doijer een kort overzigt van het leven van hebel, die van ijzerërts-klover tot

[p. 497]

Professor in de Godgeleerdheid en, wat minder zegt, tot Kommandeur eener Ridderorde verheven werd. Hij werd geboren in 1760 en stierf, niet zoo als de Heer doijer zegt, in 1819, maar in 1826. Te Carlsruhe werd een fraai ijzeren monument in den Gothischen stijl te zijner eere opgerigt, met inscripties, uit zijn eigen werken genomen.