Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1849

Bijbelsch Woordenboek voor het Christelijk gezin. Uitgegeven door W. Moll, P.J. Veth en F.J. Domela Nieuwenhuis, Hoogleeraren te Amsterdam. Onder medewerking van onderscheidene Nederlandsche Geleerden. Iste aflevering. Te Amsterdam en Utrecht, bij G.J.A. Beijerinck en W.H. van Heyningen. 1849. In gr. 8vo. 48 bl. f : - 60.

Wij verheugen ons, het godsdienstig publiek bekend te maken met deze onderneming, die elks deelneming waardig is. Op uitnoodiging van de Heeren beijerinck en van heyningen hebben de Hoogleeraren moll, veth en domela nieuwenhuis zich vereenigd tot uitvoering van dit belangrijke werk, onder medehulp van een veertiental mannen, wier naam alleen reeds eene aanprijzing is. Het Bijbelsch Woordenboek zal 100 à 120 vellen druks beslaan, en bij afleveringen van drie vel in het licht verschijnen.

[p. 470]

De Schrijvers hebben hun arbeid, die wij gelooven, dat menig beoefenaar der godgeleerdheid en ook menig leeraar van het Evangelie, vooral onder dezulken, die niet bij magte zijn, zich eene uitgebreide boekverzameling aan te schaffen, hoogst welkom zal wezen, ‘vooral bestemd voor bijbellezers, die bij de dagelijksche lektuur der H. Schriften, tot verstand van woorden en zaken, dikwerf eenige meerdere toelichting wenschen, dan de gewone hulpmiddelen hun bieden.’

De weg, dien zij voornemens zijn te volgen, leidt van zelf tot dit doel. Aldus laten de geachte Schrijvers er zich over hooren: ‘opdat het werk aan het doel beantwoorde, hebben wij ons, met onze medearbeiders, voorgenomen, om doorgaans geene eigenlijk wetenschappelijke onderzoekingen mede te deelen; maar slechts de belangrijkste uitkomsten van zoo vele geleerde nasporingen, als tot en in onzen tijd met gelukkigen uitslag ondernomen werden. Ons woordenboek zal echter geen uitlegkundig woordenboek zijn, dat de verklaring van den ganschen inhoud der H. Schriften bedoelt. Het zal zich bepalen tot eene betrekkelijk volledige opgave van hetgeen behoort tot de Bijbelsche geschiedenis en levensbeschrijving, de Bijbelsche aardrijkskunde, natuurkunde en natuurlijke historie, de Bijbelsche oudheden en de inleiding op de verschillende boeken der Schrift, waarbij wij eene korte ontwikkeling wenschen te voegen van de hoofdbegrippen der Bijbelsche geloofsleer, zedeleer en menschkunde, benevens eene verklaring van de vreemde woorden die in de Nederduitsche overzetting onvertaald bleven. Wij hebben ons voorgesteld, bij de bearbeiding der artikelen, tot dit alles behoorende, zulke vormen in acht te nemen, als dienstbaar kunnen zijn, om ons werk met nut en genoegen te doen gebruiken door allen, die niet geheel verstoken zijn van de beschaving, welke men bij het lezend publiek veronderstellen mag.’

Ziedaar het progamma, en de eerste aflevering bewijst reeds, dat het gezegde ernstig is gemeend en uitmuntend volbragt wordt.

De eerste aflevering gaat tot de letters: Amm. Wij hebben de artikelen, die zij bevat, gelezen, en bewonderen hunne grondigheid, zoo duidelijk en eenvoudig uitgedrukt; hunne kortheid, aan volledigheid gepaard. De lezer ontvangt geen leesboek maar een leerboek. Hij vindt dikwerf reden, om verbaasd te staan over de diepe kennis, welke hier, zonder

[p. 471]

eenigen ophef, wordt aan den dag gelegd. Wie er proeven van verlangt verwijzen wij naar de artikelen: Abraham, Aardrijk, Aardbeving, Adder, Akker, Almuggimhout, Amandel, Adramelech, Afgoderij, Ayeleth hasschaschar, en Altaar.

Wij wenschen den ijverigen mannen, die den moed hebben gehad zulk eene veelomvattende taak te aanvaarden, lust en kracht toe, om haar waardiglijk ten einde te brengen. Moge geene onverschilligheid hunnen ijver dooven! Het is waar, het werk zal, voltooid, omstreeks vijf-en-twintig gulden kosten; maar ook welk een nuttige en heilzame letterschat, indien de volgende afleveringen aan deze eerste beantwoorden. Doch wij twijfelen daar geenszins aan, en schroomen niet de onderneming met nadruk aan te bevelen.