Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1849

[p. 466]

De Heilige Schrift des Ouden Verbonds, volgens Jezus en zijne Apostelen. Eene bijdrage tot de kennis en Apologetiek des Bijbels. Door H.F.T. Fockens. Te Amsterdam, bij J. van der Hey en Zoon. 1848. In gr. 8vo. VIII en 421 bl. f 4 - :

Dit geschrift was oorspronkelijk bestemd, om eene, door teylers Genootschap uitgeschreven, prijsvraag te beantwoorden; doch werd afgewezen, omdat de Schrijver de vraag anders had opgevat dan het Genootschap bedoelde. De beoordeelaars waren in hun goed regt, met de bekrooning op dien grond te weigeren, en de Schrijver-zelf is daarvan zoo zeer overtuigd, dat hij in de voorrede een verbeterden, meer duidelijken titel aangeeft. Met dit al willen wij den Heer fockens de bevoegdheid niet ontzegd hebben, van zijnen arbeid onder de oogen van het publiek te brengen. Den lezer worde het nu overgelaten te beslissen, of het doel, dat hij zich voorstelde, is bereikt. Wij zullen trachten eenigermate den inhoud van dit werk te doen kennen.

In het eerste Hoofdstuk wordt gehandeld over de echtheid (authentie) en ongeschondenheid (integriteit) van de Heilige Schrift des Ouden Verbonds, volgens jezus en zijne Apostelen. In twee afdeelingen wordt dit Hoofdstuk gesplitst, waarvan de eerste bestemd is om de authentie der Oude Bijbelschriften, naar de aanwijzingen en onderstellingen van jezus en de Schrijvers van het Nieuwe Testament, te staven. Wij gelooven, dat de Heer fockens in deze afdeeling te veel bewijst, en hen, die de authentie bestrijden, niet voor zijne overtuiging zal gewonnen hebben. Immers hij neemt de Schriften zoo als ze zijn; hij beoordeelt ze niet. Het zou ook gewaagd kunnen schijnen, op die verklaring de echtheid van Schriften te bewijzen, wier oorsprong nog geacht kan worden in het donkere te liggen. Het beroep van jezus (luk. XXIV:44) op de wet van mozes en de Profeten en de Psalmen verliest niets van zijne kracht, al blijkt ook

[p. 467]

de onechtheid van menig boek. Het geldt ook hier: wat te veel bewijst, bewijst niets.

Fockens haalt N. Testamentische getuigenissen aan omtrent de echtheid der Mozaïsche schriften, doch daardoor wordt nog niet met volkomen zekerheid uitgemaakt, dat mozes de boeken zelf heeft geschreven, waaruit de aangehaalde plaatsen zijn ontleend.

Meer afdoende zijn de aanhalingen uit de Psalmen. Vlugtig loopt fockens heen over het gevoelen der uitleggers, die een groot gedeelte van jesaja aan eene andere hand toekennen. Ons komt het vrij natuurlijk voor, dat het bij de Schrijvers van het N.T. nooit is opgekomen aan den oorsprong van hetgeen zij aanhaalden te twijfelen. Bovendien de heerlijke orakelen van jes. xl tot aan het einde staan en vallen niet met den naam des auteurs. De Schrijver heeft ook uit andere Profetische schriften aanhalingen, die in het N.T. gevonden worden, opgezameld. Zij getuigen, onzes inziens, wel, dat in den tijd der Apostelen Heilige Schriften bestonden, 't geen we ook van elders weten; maar het bewijs, dat er uit te trekken is voor de authentie van het O.T., is ons niet duidelijk geworden.

In de tweede Afdeeling van dit Hoofdstuk geeft fockens uit de Schriften van het N.T. eene reeks van aanhalingen, die getuigen moeten voor de ongeschondenheid der Schriften van het O.T., zoodat het daaruit blijke, dat zij zonder opzettelijke vervalsching of toevallige verminking, gedurende eene zoo lange reeks van eeuwen, tot de Christenheid zijn overgebragt.

Het tweede Hoofdstuk bevat eene aaneengeschakelde en oordeelkundige beschouwing van de leer van jezus en zijne Apostelen aangaande den historischen inhoud der oude bijbelschriften, of, wil men, een beredeneerd overzigt van al wat over de geschiedverhalen des Ouden Testaments in de boeken des Nieuwen Verbonds gevonden wordt. Deze geschiedkundige stof deelt hij in drie tijdperken.

Wij hebben geen lof genoeg voor de vlijt, waarmede fockens is te werk gegaan in het bijeenzamelen van getuigenissen in het Nieuwe Testament over het Oude Verbond.

[p. 468]

Met uitzondering van enkele korte tijdperken, kan men, de aangevoerde plaatsen te zamen schakelende, de Bijbelsche geschiedenis van het Oude Testament vinden. Een sprekend blijk van het feitelijk bestaan eener Israëlitische geschiedenis, zoo als die in het Oude Testament is neêrgelegd, en die geloofwaardiger wordt, naarmate de geloofwaardigheid der getuigen boven bedenking verheven is. Even volledig is de derde afdeeling, welke de uitspraken van jezus en zijne Apostelen over de godsdienstige en andere instellingen des Ouden Verbonds bevat. Naauwgezette aandacht verdienen de uitkomsten, welke fockens uit deze beschouwing afleidt.

In het derde Hoofdstuk handelt de Auteur over de goddelijkheid van de Heilige Schrift des Ouden Verbonds, of hare Godewaardigheid, Goddelijke ingeving (theopneutie) en profetischen inhoud, volgens de leer des Nieuwen Testaments. Hij doet dit zoo, dat hij eerst aanvoert wat in het Nieuwe Testament over de Goddelijke waardij en verhevenheid in het gemeen aan de Heilige Schrift des Ouden Testaments door jezus christus en zijne Apostelen wordt toegekend. De ontwikkeling daarvan is naauwgezet en kritisch. Vervolgens staaft de Schrijver, dat jezus en zijne Apostelen de goddelijke ingeving van de Schriften des Ouden Verbonds hebben erkend. Met kiesche matiging onthoudt de Heer fockens zich om die ingeving, nader te omschrijven. Trouwens de Schrijvers van het Nieuw Verbond hebben ook geene dogmatisch-wijsgeerige ontleeding van die inwerking gegeven. Zij waren zelve er zich van bewust, even als een wakende weet dat hij wakker is. Het veld zou ons te breed worden, indien wij den Schrijver volgden in zijne beschouwing van de leer des Nieuwen Testaments omtrent de profetiën van den ouden dag in betrekking tot den Messias.

In het vierde Hoofdstuk deelt de Schrijver de leer van jezus en zijne gezanten mede, nopens het Goddelijk gezag en de volkomenheid van de openbaring des Ouden Verbonds, en besteedt daaraan zijne stalen vlijt; terwijl hij de betrekkelijke volkomenheid van de openbaring des Ouden Verbonds ter

[p. 469]

sprake brengt en hare onvolkomenheid en ongenoegzaamheid doet uitkomen, in vergelijking met het hooger licht dat door christus is ontstoken.

De ijverige onderzoeker besluit zijne taak met te ontwikkelen, wat de Heer en zijne Apostelen omtrent het nuttig gebruik van de Heilige Schrift des Ouden Verbonds geleerd hebben.

Het werk is verrijkt met eene breede lijst der aangehaalde en opgehelderde schriftuurplaatsen.

Wij moeten eene nadere toetsing van dezen arbeid aan Godgeleerde tijdschriften overlaten, en vergenoegen ons met den lezer te doen zien wat hier gegeven wordt. Het is een boek niet tot uitspanning maar van studie; en een legger, die met vrucht te gebruiken is. De stijl is eenvoudig, zonder eenige verheffing. De geest, die er in ademt, bezadigd, het oordeel over anderen gematigd en bescheiden. Ofschoon wij liever gezien hadden, dat de Schrijver de bedoeling van de vraag, door teylers Genootschap opgegeven, had gevat, en overeenkomstig deszelfs bedoeling beantwoordt, gelooven wij toch dat hij niet vruchteloos zal gearbeid hebben.