Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1849

J. Munnich. Dit deden onze vaderen in de vorige eeuw aan het volksonderrigt op Ceylon; - wat staat ons, Nederlanders, thans vooral op Java te doen? Te Utrecht, bij Kemink en Zoon. 1849. In gr. 8vo. 99 bl. f 1 - :

Onder den genoemden titel ontvangt de Nederlandsche lezer geenszins wat hij naar billijkheid, onzes inziens althans, kan verwachten. Het stuk is eene vertaling uit het Engelsch, zoo als ook op den titel is vermeld, en voorgedragen in de vrienden-vereeniging Musis te Batavia. Het is overgenomen uit het Britsch Indisch Journal of the Ceylon-branch of the Royal Asiatic Society for 1846, en bestaat uit twee verslagen van den Wel-Eerw. j.d. palm.

Het eerste, voorgedragen den 6 November 1846, handelt over de opvoedingsgestichten der Hollanders op Ceylon (bl. 9-51). Wij vinden hier de opleiding tot de uitwendige kerk van christus op Ceylon in de 18de Eeuw; doch de meeste opgaven bepalen zich tot de eerste helft der eeuw. De Scholarchale Commissie en hare werkzaamheden, de inlandsche scholen in de drie Districten Colombo, Galle en Matura, alsmede Jaffna, worden achtervolgens ter sprake gebragt. - Belangrijk is hetgeen volgt over het Semina-

[p. 446]

rium en de inlandsche Normaalschool te Colombo. Dat Seminarium moest eigenlijk strekken, om jongelingen uit de Singalezen (inboorlingen van Ceylon), en Tamulen (inboorlingen van het Malabaarsche Schiereiland) te bekwamen tot de predikdienst, ten einde òf als Proponenten, òf, indien zij in Nederland hunne godgeleerde studiën voltooid hadden, als Predikanten op Ceylon dienst te doen. Er wordt van een tijd gesproken, dat er veertig kweekelingen in het Seminarium waren, maar ook vinden wij geboekt, dat er in 1773 ‘groot gebrek bestond aan dienaren bij de Hollandsche gemeenten,’ uit welken hoofde er 9 Singalezen, 9 Tamulen en 9 ‘veelbelovende jongelingen van Europesche afkomst’ op het Seminarium werden geplaatst; allen, om, zoo als het luidt, ‘hier voorbereid en dan, ter verdere bekwaming voor de dienst, naar Holland te worden gezonden.’ - Eene opgave van de handschriften, vertalingen en gedrukte boeken volgt, met eene korte vermelding van de Hollandsche scholen, waarna eenige statistieke tabellen van het getal der scholen en schoolkringen, in verschillende jaren, en andere zaken tot opheldering, dit gedeelte besluiten.

Het tweede verslag, voorgedragen den 6 Februarij 1847, behandelt de Kerk op Ceylon, en hare verhouding tot den Gouverneur, de Bewindhebbers of de Kamer van Zeventienen, de Klassis van Walcheren en andere, als ook tot de Konsistorie te Batavia.

De Heer munnich gevoelde zich tot die vertaling opgewekt door de belangrijke beschouwing van Ds. swalue, getiteld: ‘De werkzaamheden onzer vaderen, ter bevordering van beschaving en Christendom, inzonderheid op Ceylon en Amboina,’ geplaatst in den jaargang van 1847 der ‘Bijdragen tot de kennis der Nederlandsche en vreemde Koloniën;’ doch verklaart tevens in zijne inleiding, gedagteekend: Batavia, den 24 October 1848, dat het in geenen deele zijn doel is geweest ‘het opvoedingstelsel der vaderen te willen verdedigen,’ en zich enkel ten doel te hebben gesteld ‘niet om het stelsel en den vorm, maar om den zin, het gemoed, den krachtigen wil onzer vaderen aan het nakroost te verkondigen.’ Ook zal het in verband daarmede te beschouwen zijn, dat de vraag, op den titel uitgedrukt, niet door den vertaler en uitgever der verslagen van Ds. palm is beantwoord. Wij lezen daaromtrent slechts op bl. 99:

‘Wat doen de Nederlanders thans, midden in de eeuw der

[p. 447]

beschaving, voor de volksontwikkeling op Java? Wat staat hun hier te doen? - Ziedaar twee belangrijke vragen, wier beantwoording wij voor het oogenblik bescheidenlijk aan het eigen geweten van regering en natie overlaten, vooral in dezen tijd, nu het volksbestaan op nieuwe grondslagen zal gevestigd worden, en ook dit Gewest (Java) eerlang daarin deelen zal.’

Of de Heer munnich het voorgestelde oogmerk met de uitgave dezer twee verslagen zal bereiken, durven wij niet beslissen; evenmin of het doel niet op eene andere wijze ware te bereiken geweest. - Eene aanmerking nogtans mogen wij niet terughouden; ze is namelijk deze, dat het ons is gebleken, dat de Wel-Eerw. palm, en ook de Heer munnich, niet bekend is geweest met het belangrijke werk van Professor petrus hofstede: ‘Oost-Indische Kerkzaken.’ Gelijk palm in de Kerkelijke aanteekeningen te Colombo veel gevonden heeft, dat niet bekend staat in het werk van hofstede, zoo is het ook jammer, dat diens Oost-Indische Kerkzaken aan den Heer palm onbekend zijn gebleven. Het zoude ongetwijfeld tot verdere nasporingen hebben geleid, en hij had vooral uit het Vde en VIde Hoofdstuk van het IIde Deel der Kerkzaken menige aanvulling kunnen putten.