Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1849

Leerrede over den wensch van Salomo bij de inwijding van den Jeruzalemschen tempel, als den onzen bij de gedachtenisviering van den Munsterschen vrede, naar aanleiding van 1 Kon. VIII:57^a, door W.A. van Hengel, Hoogleeraar te Leyden. Te Leyden, bij P. Engels. 1848. In gr. 8vo. 23 bl. f : - 30.
Het tweede Eeuwgetijde van den Munsterschen vrede, vereenigd met de gedachtenis der Kerkhervorming, gevierd den 5 November 1848 door de Evangelisch-Luthersche Gemeente te Zierikzee, onder voorgang van P.J. Andreae, Theol. Doctor en Predikant dier Gemeente. Te Zierikzee, bij de Erven J. van de Velde Olivier. 1848. In gr. 8vo. 28 bl. f : - 30.
Leerrede ter herinnering aan den Munsterschen vrede 1648, gehouden op den gedenkdag der Kerkhervorming, den 5 November 1848, door H. ten Brink, Hz., Predikant te Peperga en Blesdijke. Te Meppel, bij H. ten Brink. 1848. In gr. 8vo. 22 bl. f : - 25.

Deze leeredenen, op één en denzelfden dag ten vorigen jare uitgesproken, voegen wij in onze aankondiging bijéén, ofschoon zij onderling, ook in waarde, verschillen.

De Hoogleeraar van hengel overweegt, wat de wensch van salomo: de Heer, onze God, zij met ons, gelijk hij geweest is met onze vaderen!’ wanneer wij dien overnemen, veronderstelle - in zich bevatte - en van ons vordere. Die wensch

[p. 388]

veronderstelt, dat onze vaderen gezegend zijn geweest; dat die zegen van God gekomen is; dat wij dezen God ook onzen God mogen noemen; en drukt alles uit, wat wij behoeven met opzigt tot de rust van het verward Europa, de welvaart van den Nederlandschen Staat, het heil van onze Hervormde Kerk, en den invloed van het Evangelie op ons leven; en vordert eindelijk van ons, dat wij Gods nabijheid zoeken, Gods wegen eerbiedigen, Gods wereldbestuur dienen. Uit deze opgave van het beloop der leerrede kan een ieder, die van hengel's prediktrant kent, tot den inhoud zonder moeite besluiten. De ontwikkeling is even ordelijk en geleidelijk, als de schets. Wie hier eene eigenlijk gezegde feestrede zoekt, vindt zich bedrogen. De toon verheft zich niet boven het gewone. De indruk lijdt eenigermate onder de onbestemdheid van het gekozen tekstwoord; en bijzondere gedeelten, die onze aandacht in hooge mate tot zich trokken, zijn ons niet voorgekomen. Desniettemin is het een goed en nuttig woord, door den Hoogleeraar gesproken, over welks uitgave wij ons verblijden, en waarvan wij de lezing, ook nu nog, aan allen aanbevelen.

Bij de feestviering der Luthersche Gemeente te Zierikzee, door Dr. andreae bestuurd, lag Jes. LII:7 ten grondslag. Wij rekenen de keuze van dien tekst, ofschoon niet ongepast, geenszins onder de hoogst gelukkige. Naar aanleiding daarvan wordt eerst een blik geworpen op de verledenheid (!), die zich thans voor onzen geest vertegenwoordigt. Die verledenheid herinnert ons, zegt de Spreker, een' tijd, toen het nog geen vrede mogt heeten, een' toestand, die veelzins treurig en onzeker was; herinnert ons de wederkeering van den tijd van vrede, van burgerlijken en godsdienstigen vrede, en het daarmede als van zelf verbonden heil, en wijst ons op de bijzondere beschikkingen van den God des vredes, in de omstandigheden, welke de Kerkhervorming zoowel als den vóór twee eeuwen gesloten vrede vergezelden, op te merken. Daarna wordt de indruk overwogen, die daarbij als natuurlijk in ons te weeg gebragt moet worden, bestaande in gevoel van dankbaarheid aan God, die uit onze denk- en handelwijze blijke; gevoel van schaamte en verootmoediging, die tot verbetering van zin en wandel leide; en hoop en vertrouwen op de toekomst, waarmede eigene werkzaamheid van onzen kant gepaard ga. Deze opgave, met 's mans eigene woorden geschied, munt zeker niet uit door naauwkeurigheid van uitdrukking.

[p. 389]

De ontwikkeling van het eerste deel lijdt een weinig aan eentoonigheid, daar er, tot driemalen toe, eerst over de Kerkhervorming en dan over den Munsterschen vrede gesproken wordt. Ook moesten, wat den stijl betreft, de volzinnen doorgaans korter zijn. Met deze aanmerkingen willen wij echter niets hebben afgedongen op den goeden geest, die deze leerrede kenmerkt, en hare veelzins nuttige strekking. Uitgegeven ten voordeele der gemeente-armen, moge zij in meer dan één opzigt zegen hebben verspreid!

De Eerw. ten brink koos zich de woorden van den Apostel paulus, Rom. XIV:16: dat dan uw goed niet gelasterd worde! Hij wees aan, hoe de godsdienstige voorregten, die wij door de Kerkhervorming boven onze Roomschgezinde Mede-Christenen bezitten, door ons kunnen gelasterd worden; hoe ondankbaar dit zou zijn jegens God, die ze ons schonk; schandelijk met opzigt tot de nagedachtenis onzer vrome Vaderen; en verderfelijk voor ons en onze kinderen, en besloot zijne rede met een woord van opwekking, waarin hij de middelen aan de hand gaf, om ons voor dit kwaad te wachten. De aanwijzing onzer godsdienstige voorregten had, onzes inziens, ordelijker en krachtiger kunnen geschieden, en de toepassing had uitvoeriger moeten zijn, meer aandringende op Christelijke beginselen. Wij voor ons zouden dan ook tot de uitgave niet hebben aangeraden. Leerredenen als deze, en ligtelijk betere, zullen er op den gedenkdag van den Munsterschen vrede allerwege in ons Vaderland gehouden zijn. Mogt maar de Gemeente den ontvangen indruk der feestviering allerwege in een dankbaar harte bewaren, en daartoe ook deze uitgegevene leerrede, onder hoogeren zegen, strekken!

Men zal bemerkt hebben, dat wij deze drie stukken eenigermate gerangschikt hebben, naar de betrekkelijke waarde, die wij aan ieder derzelve meenen te moeten toekennen.