Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1849

A.V. Michiels, Generaal-Majoor, Civiel en Militair Gouverneur ter westkust van Sumatra. - Moet Nederlands Oost-Indië in N.O.I. autocratisch of constitutioneel geregeerd worden? Te 's Gravenhage, bij de Erven Doorman. 1849. In gr. 8vo. 24 bl. f : - 30.

De Generaal maakt zich bij den aanvang dezer belangrijke brochure bekend als schrijver van ‘Eene stem uit Oost-Indië,’ toen de uitzetting van Bisschop grooff, hier en daar, een kreet had doen opgaan over schennis van kerkelijke en burgerlijke wetten. Hij verbergt ook zijne gevoeligheid niet tegen die Recensenten, welke dat vlugschriftje hebben veroordeeld, vooral niet tegen een' hunner, die meende, dat iemand die dertig jaren in Indië had doorgebragt, minder in staat ware, om over Indiën's politieke of huishoudelijke belangen te oordeelen. - Thans heeft de wakkere krijgsman, wiens bekwaamheid als Gouverneur van Sumatra's Westkust algemeen erkend wordt, de pen weder opgevat, naar aanleiding van de staatkundige Demonstratie te Batavia, van welke Prof. veth in het hier voren aangekondigd IIde stuk zijner ‘Bijdragen’ een omstandig verslag heeft geleverd. Dat de Generaal met die Demonstratie geenszins is ingenomen, blijkt zonneklaar uit de navolgende zinsneden:

‘In nabootsing van de volksbewegingen, welke eene zoo verrassende omwenteling hebben te weeg gebragt in de Europesche Staten, stelden zich hier (te Batavia) ook eenige lieden voor, om aan hunne vertoogen wegens vermeende grieven klem bij te zetten, door de kracht van de publieke opinie. Maar wie moest de uitdrukking daarvan vertegenwoordigen? De semi-portugesche en andere klerken; meestal behoorende tot een verbasterd geslacht, meer naar het Indische dan naar het Europesche overhellende, werden opgeroepen ter bijwoning eener vergadering (mock-meeting), waarin belangen zouden worden voorgedragen, waarvan de leiders der beweging zeer wel wisten, dat zoodanige toehoorders of aanschouwers zich niet het geringste begrip konden vormen; maar klein parijs moest vertoond worden, quand-même.’

Verder zegt de Schrijver: indien de Nederlandsche philan-

[p. 304]

tropen, ‘het algemeene streven der volkeren naar de vrijheid om, ieder voor zich-zelf, den vorm van regering te mogen kiezen, het best strokende met hunnen maatschappelijken toestand en hunne ware of vermeende belangen,’ ook op Indië mogten willen toepassen, ‘dan is het eerste, dat wij aan de Indische volkeren ook overlaten, hunne eigene huishouding te regelen, en dat wij al dadelijk huiswaarts keeren.’ - Wil men, heet het, tot zoodanige zelfverloochening niet komen, dan zal men zich moeten getroosten, ‘dat Nederland, zoo lang het maar kan, den schepter van overweldiging blijve zwaaijen, door het eenige middel, waardoor zoodanige heerschappij staande kan blijven: een krachtigen, monarchalen regeringsvorm, welke ook het beste is voor land en volk.’

‘Maar moet’ - wordt verder gevraagd - ‘de autocratie zich ook uitstrekken tot de Nederlandsche ingezetenen in deze gewesten? Ik zeg ja; voor zoo verre betreft, het niet toelaten van eenig uiterlijk verzet in woorden of daden, waardoor, ook in het oog van den inboorling, de zedelijke kracht van het Opperbewind kan worden verzwakt. Buitendien, de meeste Europeanen hier te lande behooren tot den schakel van algemeen bestuur; en, zoo immer magt door eenheid verkregen moet worden, is het ongetwijfeld in de zamenstelling en gelijkmatige werking van een bestuur, daargesteld om, door eene handvol vreemdelingen, millioenen inboorlingen in bedwang te houden.’ - De ontwikkeling van dit denkbeeld verdient een gezet en rijp nadenken.

Daarna komt de Schrijver tot de overweging van een niet minder belangrijk punt: ‘het juiste begrip van de verhouding van het Indische Gouvernement tot den Koning en tot de Nederlandsche Natie.’ Geenszins wenscht hij den vertegenwoordiger van Koning en Natie in Indië aan de verantwoordelijkheid te zien onttrokken. ‘Aan die verantwoordelijkheid’ - zegt de Generaal michiels - ‘zoo wel in politieke als administratieve aangelegenheden, wenschte ik de meeste uitgebreidheid te zien geven, en ik kan in geenen deele toestemmen, dat meerdere publiciteit, in Nederland gegeven aan Indische zaken, nadeelig zoude kunnen zijn voor de goede werking van het Indisch Bestuur.’

In de verdere redeneringen, waarin de Schrijver deswege treedt, laat hij zich, onder anderen, in dezer voege hooren:

‘Behalve dat deze soort van geheimzinnigheid, waarmede

[p. 305]

de Oost-Indische zaken voor het publiek, en zelfs voor de vertegenwoordigers van Nederlands volk, omsluijerd worden gehouden, door het verwekken van achterdocht, nadeelig terugwerkt op de Indische regering, is, naar mijn inzien, de hoofdkwaal, die aan de goede werking van die regering knaagt, de slaafsche ondergeschiktheid van dezelve aan het Ministerie van Koloniën. De oorsprong hiervan is, geloof ik, daarin te zoeken, dat, opvolgend, de Gouverneur-Generaal en Commissaris-Generaal van den bosch en de Gouverneur-Generaal, baud, het Gouvernement alhier voor het Ministerie in Nederland hebben verwisseld, en meester hebben willen blijven, om het beleid van zaken in Indië stiptelijk te doen voortgaan op het door hen aangewezen spoor.’ - Ten opzigte van het schadelijke van dat stelsel wordt betoogd dat ‘de geest, welke naar ontwikkeling of verbetering zoude willen streven, wordt gesmoord onder den druk van vormen en formulieren, terwijl aan de beschikking van den vrijen wil, of liever aan het gezond oordeel niets wordt overgelaten; zelfs dáár; waar eene tijdige afwijking van het slaafsche pad zigtbaar tot gunstige uitkomsten leiden, of soms tot behoud strekken zoude.’

De Schrijver vordert, dat die slaafsche afhankelijkheid, zoo als hij het noemt, worde vervangen door meerdere vrijheid van handelen, en het volgen van eigen oordeel naar tijd en omstandigheden; maar: onder verband van ‘volledige verantwoording, van alle handelingen der Indische regering, open te leggen en te staven, waar zulks gevorderd zal worden, met de originele documenten.’

Wij verbeelden ons, dat het velen zal gaan, gelijk het ons is gegaan: men zal in dit vlugschrift meer en veel anders vinden, dan men volgens den titel verwacht had. Nog andere punten worden er in behandeld of aangestipt, zoo als het muntstelsel, de openbare verkoop van een gedeelte der gouvernementsproducten in Nederlands Indië enz.; terwijl bovendien de hoofdpunten worden opgegeven, welke dienen in acht genomen te worden, bij het maken eener nieuwe instructie voor den Gouverneur-Generaal, en op het beleid der Indische Regering. Het boeksken is belangrijk in de hoogste mate, en houdt, tot het einde toe, de belangstelling levendig. Onbekrompenheid en wijsheid van inzigt spreken er uit, met warmte en nadruk. Wij bevelen het allen, die op het beleid der Indische aangelegenheden invloed kunnen hebben, ernstig ter overweging aan.