Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1849

Leerstukken des geloofs; behelzende: de regtvaardigmaking door het geloof alleen; de heiligmaking door den Geest; de verheerlijking; des Heeren wederkomst praktikaal beschouwd. Door den Eerw. Mourant Broek, M.A. Uit het Engelsch, door C.M. Hafner, Vertaler van: Dict. Steth, Diepten Gods enz. Te Amsterdam, bij J.C. Spijker, Az. 1848. In gr. 8vo. 114 bl. f : - 75.

Uit den titel ontwaart de lezer, dat hier belangrijke onderwerpen ter sprake worden gebragt. Het eerste vertoog behandelt de leer der regtvaardigmaking. Het verklaart de uitdrukking juist; maar heldert die verklaring met een voorbeeld op, dat allerongelukkigst is gekozen. Er staat, namelijk: ‘Wanneer iemand voor eene regtbank gebragt wordt,

[p. 287]

en de misdaad, waarvan men hem beschuldigde, niet tegen hem bewezen kan worden, ontslaat men hem van verdere vervolging, en wordt hij vrijgesproken.’ Dit zegt het tegendeel van hetgeen de Schrijver wil zeggen. De gewone dwalingen omtrent de regtvaardigmaking worden voorts aangewezen, de leer der H. Schrift regtmatig voorgesteld, en het verschil tusschen paulus en jakobus voldoende opgelost. De Schrijver toont van een lijdelijk Christentendom verwijderd te zijn, door zijne beschouwing van de goede werken, en sluit dit vertoog met de gezegende vruchten der regtvaardiging behagelijk voor te stellen. Dat alles loopt geregeld af, en de waarheid wordt er in beschouwd met een Evangelischen blik.

Het tweede stukje betreft de heiligmaking door den Geest. De verklaring van het woord is mager. Beter voldoet ons de opgave van het onderscheid tusschen regtvaardiging en heiliging. De eene is de geregtigheid van christus, aan den mensch toegerekend, de andere is de heiligheid van den Geest, in den mensch gewerkt. De regtvaardiging is volmaakt, de heiliging onvolmaakt; de regtvaardiging is onveranderlijk, de heiliging is toenemende. - De opgave van het derde deel had naar de bewerking aldus moeten zijn: over den bewerker der heiligmaking en de middelen, die hij gebruikt. - Gepast mag de gevolgtrekking heeten, dat heiliging het voornaamste kenteeken is van regtvaardiging, en de éénige, genoegzame grond van zekerheid der vereeniging met christus. Praktikaal beschrijft broek de uitgebreidheid der heiliging, en hare noodzakelijkheid aanbevelende, geeft hij nuttige wenken en waarschuwingen.

Wij wenschten wel, dat de Schrijver het bij deze twee vertoogen had laten berusten. Hij gaat nu over op een onzeker en gewaagd terrein, waarop niet ieder lezer hem zal kunnen volgen.

Het derde vertoog draagt tot opschrift: ‘de verheerlijking.’ Het bepaalt, waarin die verheerlijking bestaat, spreekt daarna van de tweede komst des Heeren, en staaft de verwachting van een duizendjarig rijk met gezochte bewijzen en beeldsprakige uitdrukkingen. Ons bestek is te

[p. 288]

klein, om den Schrijver op den voet te volgen, en het onderwerp is te belangrijk, om met een pennestreek te worden afgedaan. Wij willen alleen maar zeggen, dat de Schrijver ons niet heeft overtuigd. Dikwijls vat hij figuren op, als of 't feiten waren, en wat onbepaald is bepaalt hij stellig. Wij gelooven met den Schrijver, dat het rijk van christus zal triomferen; maar heilige schroom houdt ons terug van nadere en bovenal van willekeurige bepalingen.

Eindelijk volgt een vertoog over des Heeren komst, hetwelk hoofdzakelijk van eenen praktikalen aard is. Hoezeer wij ons met den Schrijver niet in alles kunnen vereenigen, moeten wij toch de gematigdheid roemen, waarmede hij van andersdenkenden spreekt, en den liefde ademenden toon, waarin hij zijne overtuiging uitdrukt. Hij veracht niet, en veroordeelt niet; maar tracht door overtuiging te winnen.

De stijl is duidelijk en eenvoudig. Het geheel is een volksboek, dat niet opwindt, maar onderwijst en sticht, en wij bidden den welgemeenden arbeid zegen toe.