Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1849

Geschied- en Aardrijkskundige beschrijving van den Zwijndrechtschen waard, den Riederwaard en het land van Putten over de Maas, door J.W. Regt, Schoolonderwijzer te Groote Lindt, benevens eene kadastrale Kaart door J.A. Margadant, Landmeter-Teekenaar bij het kadaster te Rotterdam. Te Zwijndrecht, bij J. Boden. 1848. In gr. 8vo. f 7 - :

Reeds te lang verzuimden wij dit, in vele opzigten belangrijk werkje aan te kondigen, hetwelk, blijkens de Naamlijst der Inteekenaren, wel in veler handen is, doch ook buiten den omtrek van Dordrecht verdient gekend te worden. Na een Algemeen overzigt van bl. 1-28 gaat de Schrijver over tot de beschrijving van den Zwijndrechtschen-waard, waaraan twee Hoofdstukken zijn gewijd. In het eerste geeft hij een Algemeen overzigt (bl. 29-42), in het tweede de plaatsbeschrijving van Zwijndrecht, Meerdervoort, Groote Lindt, Kleine Lindt, Heerjansdam, Kijfhoek, Heer Oudelands-ambacht, Hendrik-Ido-, Oostendam- en Sckildmanskinderen-ambacht, Sandelingen-ambacht, Rijsoord en Strevelshoek (bl. 43-134). Even zoo behandelt hij den Riederwaard, in de tweede afdeeling. Eerst vindt men een Algemeen overzigt (bl. 135-141), vervolgens de plaatsbeschrijvingen van Ridderkerk, O. en W. Barendrecht en Carnisse, O. en W. IJsselmonde, Katendrecht en Charlois (bl. 142-224). Ook de derde afdeeling over het land van Putten over de Maas,

[p. 216]

begint met een Algemeen overzigt (bl. 225-230) en geeft vervolgens de plaatsbeschrijving van Pernis en 's Gravenambacht, Hoogvliet, Poortugal en Albrandswaard, Rhoon en Pendrecht (bl. 238-272). De bronnen, welke hem tot dezen arbeid ter dienste stonden, waren, behalve de mededeelingen van burgemeesters en predikanten, de oudere werken van boxhorn, balen, oudenhoven, beverwijck, van der eyck, van leeuwen; voorts van heussen, van ollefen, wagenaar, kok enz., en de lateren van smits, schotel enz. Uit deze opgave ontdekt men reeds, dat de Schrijver volstrekt niet op de hoogte der literatuur van zijn onderwerp stond, en zulks wordt bij een' vlugtigen blik in het boek-zelf bevestigd. Veel is uit de vroegere schrijvers over Zuid-Holland, vooral uit oudenhoven en van leeuwen gecompileerd; de biographische aanteekeningen zijn uit kok en balen, en verwijzingen op het Kerk. Dort van Dr. schotel, en wanneer wij den Schrijver zoo stellig van het woud zonder genade, den Cimbrischen vloed hooren gewagen (bl. 11), hem over Helium (bl. 9) naar van leeuwen, over de bosschen (bl. 10) alleen naar oudenhoven zien verwijzen, dan wenschen wij, dat hij, vooral voor zijn eerste algemeen overzigt, het in 1847 uitgegeven eerste deel van het hoogst belangrijke werk van g. acker stratingh, Med. Dr. te Groningen, Aloude Staat en Geschiedenis des Vaderlands, geraadpleegd had. Bl. 148 verwijst de Schrijver bij floris van pallant nog op kok, ofschoon de verhandeling over dien beroemden man van Dr. schotel reeds bestond; ook schijnt hij onkundig gebleven te zijn van diens bijdrage tot de geschiedenis van het klooster Eemstein (waarvan een platte grond onder ons berust). Aan onnaauwkeurigheden ontbreekt het niet, en de lijst der errata zou nog aanmerkelijk kunnen vermeerderd worden, b.v., bl. 28, schellinks voor van der schelling, bl. 95 cuil voor cuyl, bl. 112 brieve voor brief, bl. 104 van de wal voor van de wall, later steeds de wit voor de witt enz. In het eerste algemeen overzigt is § V vergeten, en bl. 215 de pag. van het geciteerde werk. De letterkundige aanteekening omtrent de klokken, bl. 74, is overbodig; gelijk ook die omtrent van der kemp, met aanhaling van een kinderboekje. Uitvoerig is over dezen beroemden Zendeling geschreven in Kerkel. Dort, waaruit ook blijkt, dat hij niet de neef, gelijk de Schrijver wil, maar de broeder van didericus was. Ge-

[p. 217]

lukkig is de gissing bl. 75, ten aanzien van jan jansen romein. Scheltema, Staatk. Nederl., D. II, bl. 141, maakt niet van dit gezantschap, maar wel van een later (?) gewag. Minder gelukkig is de gissing bl. 110 ten aanzien van den baljuw van Z.H. Jammer dat de Heer regt zijn werk, vóór hij het in het licht gaf, niet aan een' deskundige ter inzage heeft gegeven. Uit zijn geheele geschrift toch blijkt, dat hij niet meer dan een bekwaam en ijverig verzamelaar is, doch eigen studie mist. Hij staat ten minste niet op die hoogte, om een oordeelkundig werk over Vaderlandsche geschiedenis en oudheidkunde te schrijven. Doch het zij verre, dat wij den staf over zijn, in vele opzigten niet onbelangrijk, geschrift zouden breken. Er is veel nuttigs en bruikbaars in, en vooral verdient alles, wat hij omtrent het tegenwoordige aanteekende, de aandacht der lezers. Hetgeen bepaaldelijk betrekking heeft tot zijn onderwerp is goed behandeld. Hij blijve slechts binnen zijne waarden, en wage zich niet op het gebied der geschiedenis en literatuur, waar thans meer geeischt wordt, dan ten tijde van oudenhoven, van leeuwen en kok. Soms is hij te uitvoerig, b.v. bl. 162, waar hij niet slechts de pastoors en predikanten, maar zelfs de kosters, voorlezers en schoolonderwijzers vermeldt. De stijl is vrij vloeijend; de correctie laat veel te wenschen over. De uitvoering is goed. Over het algemeen verdienen Schrijver en Uitgever lof; maar vooral de naauwkeurige margadant, die, door zijn kadastrale kaart, zelfs hooge waarde aan dit boeksken geeft.