Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1849

[p. 203]

Handboek voor Notarissen, volgens de Nederlandsche Wetgeving, door Mr. P. Mabé, jr., Regter-plaatsvervanger in de Arrondissements-Regtbank, Advocaat en Notaris te Haarlem. Derde druk door den Schrijver herzien en aangevuld, met medewerking van Mr. G. de Vries, Az., Phil. Theor. Mag. Litt. Hum. Doct., Procureur bij de Arrondissements-Regtbank te Haarlem. Te Haarlem, bij de Erven Loosjes. 1848. In gr. 8vo. IV Deelen compleet. XXXIV en 1464 bl. Te zamen f 14-80.
Gids bij de toepassing der Wetgeving op de Registratie, naar aanleiding van het Code van L. Rondonneau, door een Oud-Hoofdambtenaar. Te Amsterdam, bij de Gebr. Diederichs. 1848. In gr. 8vo. VIII en 308 bl. f 3 - :

Zoo hebben wij dan thans de derde bewerking van het Handboek voor Notarissen, door den kundigen mabé, die daarbij nog de hulp van den niet minder bekwamen de vries heeft ondervonden, voor ons. Wij behoeven niet te zeggen, dat door de Schrijvers voordeel is gedaan met alles wat eigene studie, bij nader overweging, hun deed inzien waarheid te zijn; met alle in verschillende tijdschriften en dagbladen gegeven wenken en aanmerkingen, die hun, na toetsing, gegrond schenen. Maar juist dit maakt het alzoo bij herhaling herziene werk meer geschikt voor aankondiging, dan eigenlijke beoordeeling. De laatste heeft tot tweemaal toe, met opzigt tot den eersten en tweeden druk, plaats gehad, en nu vinden wij de slotsom van der Schrijvers overwegingen.

Niet ligtvaardig zal hij, die van dit Handboek gebruik maakt, hier of daar eene andere beschouwing volgen, maar wij meenen elk, eer hij anders handelt, te mogen aanraden, rijpelijk het vóór en tegen te overwegen; doorgaans zal

[p. 204]

wel ieder zich met de denkwijs der Schrijvers dadelijk kunnen vereenigen.

De drie eerste deelen behelzen de theorie van het Notarisambt en het Burgerlijk regt met de vereischten der verschillende acten en processen-verbaal. Het vierde deel bevat de formulieren met aanwijzing der verschuldigde registratieregten, voorafgegaan door eene beschouwing van de wetgeving op de registratie. Er is bij alles gelet op de achtervolgens geslagen arresten en vonnissen, benevens de geuite meeningen van verschillende regtsgeleerden. Het werk is dus inderdaad een volledig Handboek, hetwelk op alle punten verdient te worden geraadpleegd.

Voor den bezitter daarvan is echter ook zeer nuttig het tevens hier aangekondigde werk van een Oud-Hoofdambtenaar der Registratie, zijnde een Gids bij de toepassing dier belastingwet. Even als den Heeren mabé en de vries, was het den Schrijver niet te doen, om slechts op te geven, wat de Administratie er nu en dan van gedacht heeft; maar om, lettende op jurisprudentie en literatuur over dat wijdloopige onderwerp, den zin des wetgevers na te sporen.

Deze moeijelijke taak nu is met oordeel en onpartijdigheid volbragt. Bij eene tweede uitgaaf zou men deze en gene drukfeilen kunnen vermijden, b.v., bl. 5, voor de toepassing der niet wet genoeg is, lees: der wet niet genoeg is. Bl. 134, conditio in-debiti, lees: condictio indebiti.

Bl. 57 en 58 is de Schrijver van gevoelen: 1^o. dat geene waardéring kan gevraagd worden van bij boedelscheiding toebedeelde vaste goederen, omdat de scheiding geenszins is een acte translatif de propriété; dat daarentegen de waardéring wel kan gevorderd worden met opzigt tot in het openbaar verkochte vaste goederen, indien bewezen kan worden, dat er ongeoorloofde middelen zijn, gebezigd, om het goed beneden den prijs te verkoopen.

Wij moeten hieromtrent het volgende opmerken. Er is verschil tusschen het Burgerlijk en het Fiskale regt. Om te weten, welk regt er op dezen of genen verkoop moet geheven worden, moet men niet vragen: wat is roerend, wat is onroerend goed volgens de omschrijving van het Burger-

[p. 205]

lijk Wetboek; maar wat wordt als roerend, wat als onroerend goed door de wet op de registratie aangemerkt? Eveneens moet men niet vragen: wat is, naar het Burgerlijk regt, een acte translatif de propriété? Maar wat is eigendomsovergang in den zin der Fiskale wet?

Daartegen, zoo wij willen handelen naar den regel: leges scire non est verba tenere, sed vim ac potestatem moet men, zal het dubbel regt naar art. 19, als boete, en dus als straf, voor een te laag aangegeven koopprijs verschuldigd zijn, niet alleen onderzoeken, of de opgegeven prijs een achtste beneden de veilingswaarde is, maar ook, of er door den belastingschuldige te kwader trouw is gehandeld.

Te regt beweert de Schrijver, dat de Wetgever geen onderscheid maakt tusschen openbaren en onderhandschen verkoop. Maar tevens begrijpt hij de onredelijkheid, dat iemand beboet zou worden, omdat hij in eene openbare veiling, waar alles eerlijk was toegegaan, door een' zamenloop van omstandigheden eenig vast goed b.v. een vierde beneden de gewone veilingswaarde had gekocht. Hij wil dus, als er veiling is geschied, alleen waardering en bij te laag bevinding, het dubbel regt als boete, wanneer de Administratie bewijzen kan, dat er zamenspanning tot drukking van den prijs of dergelijk heeft plaats gegrepen. Maar nu dan bij verkoop uit de hand, hetzij bij Notariéle, hetzij bij onderhandsche acte? Hoe! zou de kooper dubbel regt moeten betalen, en derhalve gestraft worden, omdat hij, na loven en bieden, een voordeeligen koop heeft gesloten? De veilingswaarde, zoo die meer dan een achtste hooger is, zou alleen in aanmerking moeten komen, als partijen zich eene valsche opgaaf hadden veroorloofd.

Dit nu is ook vooral bij boedelscheidingen denkbaar. Om regt van overbedeeling voor te komen, kan men de waarde te laag schatten, en daar hier geen eigenlijk koopen en verkoopen plaats heeft, is de fraude er juist het meest blijkbaar. Wij zouden dan ook de tot zoo velerlei verschil van gevoelen aanleiding gevende woorden in art. 68 § 3 N^o. 2, pourvu qu'il en soit justifié, opvatten, even als de Regtbank te Groningen, mits zoo wel van den medeëigendom als van

[p. 206]

de deeling blijke, en dus niet, gelijk de Hooge Raad het wil: mits er slechts blijke van den medeëigendom. Dat doen blijken nu is gemakkelijk, als de scheiding geschiedt ten overstaan van een' Notaris, wiens acte geloof verdient tot inschrijving wegens valschheid; mits de acte inhoude vermelding, dat partijen de gelden, effecten en titels te zijnen overstaan hebben tot zich genomen.

Alles kan Referent dus alzoo zamentrekken: in den zin der Fiskale wet heeft er overgang van eigendom plaats, zoo dikwijls iemand gelegenheid krijgt een vast goed uitsluitend op zijnen naam te brengen, waarvan hij te voren den eigendom niet uitsluitend bezat, en dat hem door een ander Contractant geheel of ten deele wordt toegewezen: en er is geene reden tot waardering en vordering van dubbel regt als boete, zoo lang er geen bewijsbaar vermoeden is van kwade trouw.

Voor het overige wenscht Referent ook dezen Gids in veler handen, en ziet hij reikhalzend uit, zoo de registratie, en wel in 't bijzonder als hulpmiddel voor de schatkist, mogt behouden worden, naar eene nieuwe, milde en duidelijke wet.

Middelburg, 9 Maart 1849.
Mr. a.f. sifflé.