bewijzen, dat dergelijke complicatiën falikant uitloopen, en bij verstoring der natuurlijke orde van zaken plotseling eene driedubbele ruïne te weeg brengen. Men behoort dus wèl te wikken en te wegen, alvorens men zulke stellingen openbaart en ze opentlijk aanprijst.
Dit gelde ook het ontwerp van dezen Schrijver, dat welligt beter in Utopia of Icarië te huis behoort. Trouwens de ondervinding heeft er reeds uitspraak over gedaan in Suriname, waar het beproefd is, om tegen hypotheek op plantaadjen gelden tot uitbreiding der beplantingen en verbetering der gronden van Staatswege voor te schieten. Er komt ook te veel aan op de kunde en onomkoopbaarheid der schatters, en niet minder op de naauwgezetheid en kunde van hen, die de aanvragen om geld op Lands-hypotheek hebben toe te stemmen of te weigeren, en natuurlijker wijze worden gevleid en aangebeden door hen die in verlegenheid zijn. Van tien geld-opnemers zal het in den regel wel met zes of zeven verkeerd uitkomen. Zij nemen fonds op om hunne zaken uit te breiden; doch niet zoo gemakkelijk is het om het debouché of de consumtie te vermeerderen. De machines produceren in het oneindige, maar de koopers blijven vaak uit, - en na verloop van eenigen tijd is er aan geene rentebetaling, veel min aan aflossing te denken, terwijl inmiddels de verwaarborgde panden in waarde verliezen. Het soi-disant rentgevend papier, hetwelk de Schrijver wilde hebben uitgegeven, zou op zich zelf weldra even veel waardig zijn, als de schulderkentenissen van een aantal Fabrikanten, die voorschotten uit het Fonds voor de Nationale Nijverheid hebben genoten; en zoo de Staat, de openbare schatkist er voor moest instaan, zoude onze financiële conditie weldra geheel reddeloos zijn.
Behalve deze algemeene aanmerking tegen het plan in zijn geheel, zoude men nog vele bedenkingen op bijzonderheden kunnen maken; gelijk het bovendien aan vele leemten en gebreken mank gaat. Doch het zal wel niet noodig zijn om het verder te ontleden: de publieke opinie heeft reeds herhaaldelijk een afkeurend oordeel geveld: onze aankondiging is slechts een woord van waarschuwing tegen financiële complicatie in het algemeen.
Auteursrechtvrij