Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1849

Algemeen Stemregt behoudens Maatschappelijke orde, door Dr. W. Cnoop Koopmans en Mr. Hugo Beijerman. Te Amsterdam, bij P.N. van Kampen. 1848. In gr. 8vo. IV en 22 bl. f : - 30.

Reeds is één der Schrijvers van dit vlugschrift aan zijn gezin, aan de wetenschap, aan het vaderland, aan de Kerk ontvallen. Eene kwijnende ziekte heeft hem in het begin van de maand Maart dezes jaars weggesleept. Het nuttig onderwijs, de wetenschappelijke geschriften, en het Christelijk voorbeeld van den Hoogleeraar koopmans zullen echter niet met hem voorbijgaan, maar bij velen in eerbiedige gedachtenis blijven.

Van meer voorbijgaand belang daarentegen is het geschriftje, door den overledene met zijn ambtgenoot beijerman uitgegeven, tijdens de discussiën over de Grondwetsherziening. Het zal spoedig vergeten zijn, om twee redenen: vooreerst, omdat het met de volbragte Grondwetsherziening zijne altijd betrekkelijke waarde meerendeels verloren heeft, dewijl het ten doel had een geheel ander stelsel van kiesregt aan te prijzen, dan bij de Grondwet is aangenomen; ten andere, omdat het hier aangeprezen stelsel in meer dan een opzigt verwerpelijk is. Zonder het zoo kwaad te be-

[p. 200]

doelen (vertrouwt Referent althans), was dat stelsel geheel ingerigt om eene regering van geld-aristocratie daar te stellen; want, volgens de meening der Schrijvers, moesten, onder anderen, de burgers zooveel meer stemmen uitbrengen, als zij meer schats in de schatkist offerden. Het is waar, zij geven den burgerman ook een stem, en zelfs, wanneer hij kinderen heeft, kan hij er meerdere uitbrengen; maar daar het getal kinderen bij de mindere klassen, hoe snel aangroeijende ook, toch niet evenredig opklimt met de schatten van den rijke, en een huisvader voor vele kinderen slechts weinige stemmen kan bekomen, terwijl ieder rijke, behalve voor zijne kinderen, voor elke twintig gulden belasting ook nog eene stem erlangt, stond de kans niet gelijk. Reken eens; de lijsten van kiesbevoegden voor de Eerste Kamer hebben ons namen aangewezen van mannen, die voor meer dan zesduizend gulden belasting 's jaars staan aangeschreven: zij zouden dus ieder driehonderd stemmen uitbrengen; welk een gewigt legt dat in de schaal tegen vele burgerlieden! De groote fout van de ontwerpers was echter, gelijk reeds elders is aangewezen, dat zij zich verbeeldden, langs dezen weg de strekking, om tot gedurige vermindering van census te komen, te kunnen tegengaan; terwijl ieder begrijpt, dat die zelfde strekking zich bij dit stelsel zeker even snel, ja nog sneller openbaren zoude, naar mate het getal der geldshalve uitgebragte stemmen meer in het oog moest vallen. Hoe spoedig zoude men kunnen beweren, dat naar gelang men meer belasting betaalde, het getal stemmen niet in gelijke progressie moest toenemen, maar in zoodanige verhouding, die de mogelijkheid overliet om aan den invloed der geld-aristocratie paal en perk te stellen!

Doch, vraagt men welligt: indien dit voorstel dan zoo veel afkeuring verdient, waarom dan nu nog over dit boekje gesproken? Vooreerst, omdat het bij de vroegere Redactie ingezonden en nog niet beoordeeld was; maar vooral, omdat bij al het zonderlinge van het voorstel, er toch iets goeds, iets leerzaams aan ten grondslag ligt, en verscheidene bijzondere punten behartiging verdienen. Het denkbeeld, ieder, zooveel mogelijk, eenig deel te geven aan de stemming; ieder meer

[p. 201]

deel te geven naarmate hij meer belang heeft bij het behoud en het welzijn van den Staat, of zich jegens den Staat meer verdienstelijk maakt, daarin ligt iets grootsch, iets edels: mits men het belang en de verdienste niet bij ellen grondbezit of tonnen gouds afmete. - Er is nog iets goeds in het voorstel; het is: allen uit te sluiten van het stemregt, die niet lezen en schrijven kunnen. Waar zoo weinig beschaving bestaat, dat het aan de eerste beginselen van onderwijs ontbreekt, daar kunnen ook bezwaarlijk gezond oordeel en genoegzame zelfstandigheid worden voorondersteld. Dit laatste zoude ook, ondanks den bij de Grondwet geregelden census, nog in toepassing kunnen gebragt worden; daar de Kies-wet, de Provinciale en Gemeente-wet, de bijzondere vereischten voor de uitoefening van het stem- en kies-regt nog moeten regelen.