Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1848

[p. 457]

Carlo Broschi.

Carlo broschi, bijgenaamd farinelli, ridder van de Calatrava-orde, een der grootste zangers, die ooit in Europa geleefd hebben, werd den 24 Januarij 1705 te Andria geboren. Een ongelukkige val was de oorzaak, dat hij reeds in vroege kindschheid aan zekere operatie onderworpen moest worden. Om van dit ongeluk nog eenige partij te trekken, deed zijn vader hem door karel's ouderen broeder, richard broschi, in de muzijk en vooral in het zingen onderwijzen. Weldra bleek daarbij zijne bijzondere begaafdheid voor de kunst, en bemerkte men, dat zijne van natuur reeds zeer aangename stem eens allervoortreffelijkst worden kon. Derhalve zond zijn vader hem naar Napels in de school van den beroemden porpora, die zich aan de opleiding van den talentvollen knaap zoo veel liet gelegen liggen, dat hij hem zelfs op al zijne reizen met zich nam. Te Napels had broschi veel omgang met de drie zonen uit een aanzienlijk huis, die met hunne voornamen farina heetten; schertsenderwijs noemde men hem daarom farinelli, welken bijnaam hij vervolgens, uit eigen keus, zijn geheele leven lang, als kunstenaarsnaam behouden heeft. In zijn zeventiende jaar kwam hij naar Rome, waar hij den eersten grond tot zijne volgende beroemdheid legde. Hier leerde burney hem kennen, gelijk deze in het eerste deel zijner reisbeschrijving met alle mogelijke uitvoerigheid verhaalt. Van Rome ging farinelli vervolgens, in het jaar 1727, naar Bologna, en oefende zich hier verder door het onderwijs en voorbeeld van bernacchi, die destijds voor den uitmuntendsten zanger in geheel Italië gehouden werd. In 1728 bezocht hij Venetië, Verona en Weenen, laatstgemelde stad drie malen. Of het waar zij, dat hier Keizer karel eens tegen hem gezegd heeft, dat het tijd voor hem werd, om

[p. 458]

op te houden, de tochoorders door zijn gezang slechts in verbazing te storten, dat hij ook moest trachten op hun gevoel te werken, moeten wij onbeslist laten; doch zeker is het, dat gedurende zijne laatste aan wezigheid te Weenen eene merkelijke verandering in zijne wijs van zingen plaats greep: met zijne zeldzame kunstvaardigheid daarin vereenigde zich namelijk van dat tijdstip af eene ware schoonheid, die naderhand menigmaal van bijna wonderdadige uitwerking was. Zoo riep, bij voorbeeld, eens, toen hij in 1734 te Londen in den schouwburg zong, eene Lady, door zijn heerlijk zingen weggesleept, in vervoering overluid uit hare loge: ‘Één God! één farinelli!’ Zijne jaarlijksche inkomsten te Londen werden op 5000 pond sterling (f 60,000) geschat, behalve de vele en groote geschenken, welke hij van de rijke inwoners der Engelsche hoofdstad ontving. De Prins van Wallis overhandigde hem kort vóór zijn vertrek eene gouden met diamanten bezette snuifdoos, waarin een paar gespen met brillanten en 100 guinjes lagen. In 1737 reisde hij naar Spanje. Op den weg derwaarts zong hij te Parijs voor den Koning van Frankrijk, en ontving daarvoor van dezen Monarch 500 louis d'or. Te Madrid maakte zijn gezang den merkwaardigsten indruk op den diep melancholieken Koning filips V. De Koningin deed namelijk, in eene aan 's Konings vertrekken grenzende zaal, een concert inrigten, waarin farinelli zingen moest. Verscheidene instrumentaalstukken waren gespeeld geworden, zonder dat zij in het minst 's Konings oplettendheid getrokken hadden; naauwelijks echter had farinelli eenige takten van eene zijner lievelings-aria's gezongen, of de Koning stond op, en gaf alle blijken der innigste aandoening. Na afloop van het stuk deed hij den zanger tot zich roepen, overhoopte hem met loftuigingen, liet zich op diens verzoek, gelijk de Koningin zulks gewenscht had, zijnen langen baard afscheren, ging in den staatsraad, en werd van dit oogenblik af voor geneeskrachtige middelen, die vroeger zonder eenige werking gebleven waren, vatbaar, zoodat hij weldra weder aandeel aan regeringszaken nemen kon en werkelijk nam. Farinelli werd natuurlijk, ten gevolge hiervan, de lieveling van het koninklijke huis, en ontving oogenblikkelijk eene aanstelling voor geheel zijn leven als koninklijke kamerzanger met 2000 carolinen vaste jaarwedde; welk inkomen dan nog verder, door menigvuldige geschenken, aanmerkelijk vermeerderd werd. In de eerste tien jaren van zijn ver-

[p. 459]

blijf te Madrid moest hij den Koning alle avonden vier aria's van hasse voorzingen. Onder de geschenken, welke hij ontving, was het in diamanten gevatte portret des Konings, welks waarde men op 2000 carolinen schatte. Ook bij de volgende Koningen ferdinand VI en karel III stond fabinelli in de hoogste gunst. De eerste rigtte naar een door hem ontworpen plan eene Opera op, en benoemde hem tot directeur daarvan. In 1761, te ond om meer in het openbaar te zingen, keerde hij, nu in het bezit van een ontzettend groot vermogen, naar Bologna terug, bouwde zich, in de nabijheid dier stad, een fraai landhuis, en leefde er in eene door letterkunde en muzijk veraangenaamde rust tot in het jaar 1782, als wanneer de dood hem den 15den September van deze wereld riep. Behalve zijnen roem als kunstenaar, was broschi of farinelli iemand van uitstekende braafheid en zeldzame bescheidenheid. Hiervan heeft vooral zijn gedrag aan het Spaansche hof de zekerste bewijzen geleverd. Nimmer, bij voorbeeld, heeft hij aldaar de uitnoodiging der Grandes aangenomen, om aan hunne tafels te spijzen; de uitstekende genade van drie Koningen bezigde hij alleen tot nut van hulpbehoevenden, en vergat in den omgang met anderen nooit, dat hij slechts een zanger en vroeger zelfs een arme zanger was. Zijn beste vriend gedurende zijn laatste verblijf te Bologna was de waardige Pater martini, wiens grootere kunde in de eigenlijke kunst der muzijk hij erkende, en dien hij het eerst tot het schrijven van zijn bekende werk Storia della Musica bewoog. Daar martini de hiertoe vereischte letterkundige hulpmiddelen niet bezat, kocht farinelli hem de volledigste muzikale bibliotheek, in welke de kostbaarste en zeldzaamste werken bevat waren, en verwierf dus, al was zulks dan ook slechts middellijk, nieuwe verdiensten ten aanzien der kunst. Hij bezat verscheidene voortreffelijke klavierïnstrumenten, welke hij, zonderling genoeg, naar de namen der meest beroemde schilders genoemd had, zoodat het eene raphaël, het andere corregio, een derde titiaan, een vierde guido enz. heette. Inzonderheid echter hield hij zich in den laatsten tijd zijns levens met de Viola d'amour bezig, op welke hij het tot groote kunstvaardigheid gebragt had. Belangrijk is ook te zijnen opzigte nog het oordeel van martinelli; deze zegt van hem in de Lettere familiare e critiche: Farinelli had eene stem, die met zijne gigantische figuur (hij was lang en mager van gestalte) overeenkwam, daar zij den gewonen omvang bijna een octaaf te boven ging en daarbij volkomen zuiver en klinkend was. Daarenboven bezat hij zoo vele theoretische kundigheden, als men zich met eenige mogelijkheid door het onderwijs van eenen porpora kan eigen maken, en spoedde met ongehoorde vlijt steeds verder op den weg, dien bernacchi met goeden uitslag betreden had, tot dat hij de afgod der Italianen en van geheel de muzikale wereld werd.