Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1848

[p. 650]

Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, bijeengebragt door A.J. van der Aa, onder medewerking van eenige Vaderlandsche Geleerden. XIde Deel. T - V. Te Gorinchem, bij J. Noorduyn en Zoon. 1848. In gr. 8vo. 963 bl. Bij inteek. f 7-50. Buiten int. f 10-:

Dit deel is waarschijnlijk het voorlaatste van het belangrijke werk, welks voortzetting wij van tijd tot tijd aankondigden. Ref. heeft het, even als de vorigen, doorgeloopen en, waar hij bekend was, met meer naauwkeurigheid gelezen. En het spreekt wel van zelf, dat ook bij den grootsten lof van volledigheid en naauwkeurigheid, het overblijven van eenigo leemten en het insluipen van eenige fouten onmogelijk geheel kan vermeden worden. Tot de eersten behooren in dit deel, voor zoover wij het aanteekenden: Torentjes (Huis met de vier) had wegens de bekendheid van den naam een verwijzingsärtikel naar Endegeest moeten zijn. Men mist, behalve misschien op meer artikelen: de opgave der gemeentewapens te Tongelre en te Vorden; de namen der eigenaars van de heerlijkheid Tols-einde. Te Utrecht wordt onder de bekende Remonstrantsche predikanten de voorlaatste, frederik van teutem, niet genoemd, die o.a. eenige leerredenen heeft in het licht gegeven; en onder de voornaamste straten dier stad mist men de grootste: de lange nieuwstraat. Daarentegen zijn overtollig: het art. Vrouwenverdriet, een gehucht genoemd, maar dat niet bestaat en nooit bestaan heeft. De Schrijver is vermoedelijk op het dwaalspoor gebragt door de kaart van hattinga, waarop deze naam wordt gevonden, doch welke destijds die was van eene boerenhofstede, die sedert lang dezen naam heeft verwisseld voor Mon-genie, welk art. evenwel teregt zoo min als de naam van andere gewone hoeven (waar zou het dan ook heen!) op zijne plaats voorkomt. Even weinig behoorde men de artikels Tonnedijk en Torensluis (te Amsterdam) aan te treffen. Ook zal het wel overtollig zijn, dat van de R.K. Kerk te Vollenhove gezegd wordt, dat zij een altaar bezit.

Onjuist is het volgende: Taxandrië zou den naam van

[p. 651]

de Tarandriërs ontleenen, en dit van taszand komen. Wij laten dit laatste gelden voor hetgeen het zijn mag, doch dan komt in geen geval de naam van het land van dien der bewoners, maar omgekeerd. Teerns. Indien j.g. terentius in 1681 in 22jarigen ouderdom Hoogleeraar is geworden, kan hij niet in 1629 geboren zijn; het laatste jaargetal moet dus zijn 1659 of het eerste 1651. Tricht. ‘Men telt er 154 en met het kerkelijk daartoe behoorende Reijersoord 151 huizen.’ Hier schuilt kennelijk eene drukfout (Reijersoord heeft volgens dat art. 142 huizen). Utrecht. Onder de aldaar gestaan hebbende predikanten staat j. heringa, ez., die er wel Hoogleeraar, maar geen gewoon Predikant geweest is; hetzelfde geldt van gabriël van oordt. Vrouwenpolder. Deze Lieve Vrouw, die den naam en vóór de Hervorming grooten roem aan deze plaats gegeven heeft, was geen beeld, maar eene schilderij; de legende, nopens de vervaardiging van dezelve, vindt men in dit werk zelf op het art. Monnikendijk. Valkenswaard heeft wel een orgel in de Hervormde Kerk. Vught. Door de verwarring van den tegenw. en verl. tijd in enkele werkwoorden zijn bijzonderheden nopens het orgel in de Hervormde en den voormaligen toren bij de R.K. kerk onduidelijk en ten deele met zichzelv' in tegenspraak gekomen.

Dit deel heeft niet, gelijk de voorgaanden, een aanhangsel van verbeteringen. Zoo die onder het afdrukken zijn voorgekomen, zal de Heer van der aa die hebben laten liggen tot na het afwerken van het geheel, hetwelk ongetwijfeld eene nalezing over het geheele werk bevatten zal, waarbij de wenken van ons en andere beoordeelaars mede zullen kunnen gebruikt worden. Om het gebruik van al die nalezingen gemakkelijk te maken, geven wij den Schrijver in bedenking, zijn werk te besluiten met eene alphabetische naamlijst van alle artikelen, waarop eenige verbetering en nalezing gegeven is, en raden de bezitters van dit werk, hem tijdige mededeeling te doen van de misstellingen en aanvullingen, die hun bij het gebruik zijn voorgekomen. De volmaking van dit kostbare werk is het belang van ieder, die het bezit, en aldus kan nog menige ingeslopen feil of latere verandering worden aangewezen.