Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1848

Contarini Fleming. Een Roman van B. d'Israëli. Uit het Engelsch vertaald. II Deelen. Te Utrecht, bij J.G. van Terveen en Zoon. 1846. In gr. 8vo. 630 bl. f 5-70.

Dit is geen roman van de gewone soort. De Schrijver heeft zich een bepaald doel voorgesteld, waarvan hij zelf getuigt, dat het ‘ten allen dage als tot de moeijelijkst te behandelen beschouwd en daarom ook in de romantische letterkunde van alle landen nimmer behandeld is geworden, te weten de ontwikkeling en vorming van den dichterlijken aanleg. Toen d'israëli dit boek schreef, kon hij misschien aldus spreken; later ontving het publiek eenen soortgelijken roman in andersen's Improvisator, die blijkbaar hetzelfde thema zich ter behandeling koos. Ons komt het voor, dat aan den laatsten de uitwerking van het onderwerp beter is gelukt dan aan den eersten, misschien wel omdat hij grootendeels zijne eigene ondervindingen en gewaarwordingen slechts had mede te deelen, en zijnen held in omstandigheden plaatste, niet geheel vreemd aan die, waarin hij zelf had verkeerd. d'Israëli heeft zich geheel in eene denkbeeldige wereld verplaatst, en is daardoor, onzes inziens, tot onwaarschijnlijkheid en onnatuurlijkheid vervallen. Misschien ook is Rec. te onpoëtisch, om het noodzakelijk verband te kunnen doorzien tusschen veel van het hier verhaalde en de ontwikkeling van een' dichterlijken aanleg. Tot die onwaarschijnlijk-

[p. 616]

heden en onnatuurlijkheden zou hij b.v. rekenen het geheele verhaal van de poëtische struikrooverbende, waarin een geheele troep fatsoenlijke en aanzienlijke jongelieden in goeden ernst een tijdlang het dichterlijke beroep van roover uitoefenen. Vraagt men overigens, of er niet veel, zeer veel fraais in dit boek wordt gevonden, het antwoord is volmondig toestemmende. Zoowel in de teekening der karakters, als in de episoden van het verhaal, in de schildering van onderscheidene landen en volken, is veel, wat van groote bekwaamheid getuigt, maar ook veel, wat ons voorkomt, geheel buiten het eigenlijke onderwerp om te loopen en tot ontwikkeling daarvan volstrekt niet te dienen. De resultaten van het geheel lieten ons ook onbevredigd. Waartoe wordt de dichterlijke aanleg ontwikkeld? Wat brengt hij ten slotte voort, wat de vroegere zonderlingheid en veelsoortige dwaasheid verschoont en doet vergeten? Op al dergelijke vragen vinden wij hier, dunkt ons, geen bevredigend antwoord. Het is alsof de Schrijver zelf daaromtrent nog tot geen resultaat is gekomen en nog in het land der droomen voortleeft. Trouwens, zijne latere werken, zijne staatkundige romans zoowel, als zijne staatkundige begrippen, zouden ons dat ook van zelf doen vermoeden.

Met al die aanmerkingen beschouwen wij dit boek toch geheel niet als onverdienstelijk of der lezing onwaardig. Integendeel, wij durven die wel aanbevelen; het is meer dan een gewone roman; het had, naar ons inzien, nog meer en beter moeten en kunnen worden. Maar ook zoo als het daar ligt, getuigt het van veel bekwaamheid, van levendige verbeelding en dichterlijken gloed. Het verwondert ons daarom niet, dat het in Engeland veel lezers heeft gevonden, en dat het met den stroom der alledaagsche romans niet in vergetelheid is weggezonken.

De Vertaler heeft zich van zijne taak wèl gekweten.