Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1848

Reize naar het Land der Boggdhufz, onuitgegeven fragment van Lemuel Gulliver, in het licht gegeven door Hendrik van Brakel. Te Amsterdam, bij de Wed. R. Stemvers. 1848. In 8vo. 40 bl. f :-30.

De uitgever geeft het volgende verhaal van de redenen, waarom dit fragment van den beroemden reiziger gulliver zoo laat in het licht verscheen. Een oudoom van hem, die de laatste jaren zijns levens in Engeland doorbragt, had eene groote lief hebberij in het verzamelen van oude geschriften, om het even of hij die lezen kon al dan niet; hij liet hem dus eene groote kist met papieren na, die hij, in zijn testament, zijne letterkundige werkzaamheden noemde. Zoodra de Heer hendrik van brakel hiervan meester was,

[p. 610]

ging hij in dit gedeelte zijner erfenis aan het snuffelen, maar vond er in het begin zeer weinig, dat de moeite waard was te bewaren. Doch eindelijk viel hem een net geschreven handschriftje in het oog, dat het opschrift Travel to Boggdhufz voerde, en, bij nadere inzage, van den geestigen reiziger lemuel gulliver bleek te zijn. Het is slechts een gedeelte, dat er, helaas, van bewaard is gebleven; want het scheidt er plotseling te midden van eenen volzin uit. Alle pogingen van den uitgever, om het vervolg van dit belangrijk reisverhaal te vinden, zijn vruchteloos geweest, zoo als ook om de redenen op te sporen, die swift, den Engelschen verzamelaar van gulliver's Reizen, genoopt hebben, dit reisavontuur niet onder de andere van den onvermoeiden zwerver op te nemen, waarover deze zich ook in het begin van dit Reisjournaal zeer verwondert.

Wij zullen, om het genoegen der lezers niet vooruit te loopen, geen droog verslag geven van hetgeen hier met de bekende naïve geestigheid en natuurlijke eenvoudigheid, aan gulliver zoo eigen, verteld wordt, evenmin als wij ons in aardrijkskundige onderzoekingen verdiepen willen, waar eigenlijk het land der Boggdhufz gelegen is, of wat oord der bewoonde aarde hier bedoeld wordt. Wij hebben te vergeefs dezen welluidenden naam in de voornaamste aardrijkskundige woordenboeken gezocht; zoodat het nu zeker is, dat hierdoor eene lang onbekend geblevene landontdekking aan het licht is gekomen.

Het is echter bekend, dat gulliver, onder den vorm van een eenvoudig reisverhaal, wel eens toespelingen op de staatkundige gesteldheid van Engeland in zijnen tijd, maakte, want hij moet in het geheel niet van een' satirieken geest ontbloot geweest zijn. Wij weten niet, of zulks ook met dit fragment het geval moge zijn geweest. Wij zouden daar haast aan twijfelen, en daardoor misschien de reden kunnen gissen, waarom swift dit onopgesmukt reisjournaal niet bij de andere togten van gulliver opnam.

Bij eene oplettende lezing van het tafereel der zeden en gewoonten der bewoners van het land der Boggdhufz kwam het ons voor, dat, door eene verwonderlijke speling van het toeval, veel op de gesteldheid van ons vaderland in dezen zoo belangrijken en kritieken tijd van toepassing zou kunnen gemaakt worden; iets, waaraan voorzeker gulliver,

[p. 611]

hoe scherpzinnig hij ook moge geweest zijn, niet zal hebben gedacht.

Tot bewijs hiervan geven wij de volgende aanduidingen, die wij echter geheel aan de meerdere fijnheid van doorzigt der lezers onderwerpen.

Op bl. 9 vindt men van de Makal-Manti en de Smido-Manti gewag gemaakt, waardoor de liberale en de behoudende partij in ons vaderland zouden kunnen verstaan worden.

Bl. 10. De Stormbrievers, waarvan hier gesproken wordt, schijnen vreemde gelukzoekers te zijn, die zich indringen, om allerlei wind van politiek, vrijheidskreten enz. op onzen bodem over te brengen.

Bl. 13 en volgg. schijnt men eene persiflage van het onde kiesstelsel (het getrapte) aan te treffen, waardoor men tot eene soi-disant-vertegenwoordiging geraakt.

Bl. 17 en volgg. schilderen misschien de koorts der volksverhuizing, en geven eene aanwijzing van kolonisatie, als middel om de manie van naar Amerika te trekken tegen te gaan.

Bl. 23 en volgg. wordt het zoogenoemde vrije onderwijs en zijne gevolgen geschetst.

Bl. 31 en volgg. Persiflage van de dwaasheid om ambtsbedieningen naar de godsdienstbelijdenis te geven.

Bl. 36 en volgg. Ironie op de vordering der Roomschgezinden om processiën op straat te houden; en eindelijk bl. 39, dat bij het ultra-liberalismus de Koning tot een stroopop vernederd wordt.

Ref. geeft deze aanduidingen en verklaringen volstrekt als geen evangelie; hij kan hierin dwalen, en laat het geheel aan de vele lezers, die hij dit boekje toewenscht, over, hier andere en nog meerdere toespelingen te zoeken en te vinden. Dit zal voorzeker de oogenblikken veraangenamen, die zij aan dit geschrift zullen toewijden. Misschien zullen zij in het eerst er niet regt in thuis komen; maar bij herhaalde lezing en overdenking zal er voor hen een licht opgaan, dat hen voor al de moeite der inspanning zal schadeloos stellen, en zij zullen den Heere hendrik van brakel dank zeggen voor de gelegenheid, waarin hij hen gesteld heeft, om gebruik van hun vernuft en scherpzinnigheid te maken; want, hoezeer dit boekje slechts klein is, is er veel in op te merken

[p. 612]

en te verklaren. Misschien komen zij wel tot het besluit, dat, even zoo als men vermoedt dat swift gulliver's Reizen zelf gemaakt heeft, de Heer van brakel ook dit laatste reisfragment zelf zal vervaardigd hebben.