Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1848

De vrijheid des Evangelies. Leerrede van H.M.C. van Oosterzee, Predikant te Oirschot. Te 's Hertogenbosch, bij Gebr. Muller. 1848. In gr. 8vo. f :-40.

Wij haasten ons deze leerrede aan te kondigen, omdat zij eene vrucht is des tijds en gepast voor den tijd en daarom ook in den tijd moet worden bekend gemaakt om op zijnen tijd te worden gebruikt en niet welligt later onder de stukjes van den dag verloren te gaan.

Niet alleen onder den indruk van den tegenwoordigen tijd, die vrijheid tot zijne leus heeft, in 't algemeen is deze rede opgesteld en uitgesproken, maar bijzonder ook onder dien van in die dagen bij de vaderlandsche gemeenten opentlijk aangewende pogingen om, met den naam van vrijheid, der Nederlandsche Hervormde Kerk banden aan te leggen van bepaalde begrippen en leerstukken, waarom ook niet oneigenaardig boven hare eerste aankondiging te lezen was 18 Au-

[p. 584]

gustus. Zulke pogingen schenen den Opsteller miskenning te zijn van de Christelijke vrijheid waarin de gemeente staat, ja de strekking te hebben om de eer van onzen Heer, van het levend hoofd zijner duurgekochte gemeente, van den geest, die zijne heerschappij als zoodanig met niets mag deelen, te verkorten. De behoefte om zijne overtuiging dienaangaande opentlijk uit te spreken, gepaard met het besef, dat dit tegenover den toon van zelfvertrouwen, waarmede men de zoogenaamde orthodoxie drijft, en bij het verderfelijke van het in de plaats stellen van dogmatisme voor het Evangelie, nooit te veel geschieden kan, is volgens het voorberigt de reden, waarom de prediker hetgeen hij voor eene kleine gemeente sprak in uitgebreider kring der vaderlandsche kerk ter lezing geeft. En toch is het stuk geene twistrede, geen strijdschrift; wij houden het voor geene geringe aanbeveling, het is noch aanval op noch verdediging tegen anders denkenden; het is eenvoudige voorstelling en aanprijzing van de waarheid zoo als zij in christus is, het is prediking van het Evangelie met klare ontwikkeling en krachtige aanwending niet alleen tot het staan in de vrijheid, maar ook tot het zijn en blijven in christus, buiten wien er, gelijk het ergens in de predikatie wordt uitgedrukt, zoo min vrijheid is, als er dienstbaarheid is in Hem.

De vrijheid des Evangelies wordt, naar aanleiding van 2 Cor. III:17, beschouwd in haren verheven aard, eenigen grond en heerlijke kracht. In het eerste stuk wordt de Christelijke vrijheid naar 't verband tegenover de dienstbaarheid der letter onder de oude bedeeling, maar dan ook meer algemeen volgens de denkbeelden van paulus voorgesteld. Het tweede dat het eigenlijk onderwerp van den tekst en de kern der rede uitmaakt, ontwikkelt eerst dat de Heer zelf de geest is van het Evangelie, daarna dat dit de eenige grond is van de vrijheid des Evangelies. Het derde stuk wijst de heerlijke kracht dier vrijheid daarin aan, dat zij 't is die het Evangelie aanbeveelt aan en geschikt maakt voor het menschelijk gemoed en het menschelijk geslacht.

Vraagt men ons of er geene aanmerkingen op deze schets

[p. 585]

te maken zijn, wij hebben die in verband met den tekst, die, gelijk wij reeds opmerkten, eigenlijk, zoo niet alleen dan toch voornamelijk, maar bij het tweede stuk ten grondslag ligt. Het is ons daarbij ook bedenkelijk, of de voorstelling: de Heer is de geest van het Evangelie, zoo als die hier voorkomt, niet meer een modern dan wel een Paulinisch denkbeeld is, en of er niet veeleer aan den geest der gemeente moet gedacht worden; alsmede of de overigens vernuftige en in het redebeleid passende opvatting van de woorden: waar de geest des Heeren is, als of er stond, waar de Heer de geest is, zich taalkundig laat regtvaardigen. Overigens is 't niet zoozeer de schets, het is veel meer nog de ontwikkeling, waarnaar dit stuk ook van de homiletische zijde te beoordeelen is, en dan kennen wij er geene geringe waarde aan toe. Ons is het bij onze aankondiging om het onderwerp, om de zaak zelve te doen, die hier helder en krachtig wordt in het licht gesteld; dat christus de Heer het eenig middelpunt is van het Evangelie, dat op grond van die erkentenis eene heerlijke vrijheid der Christenen rust, die bewaard en gehandhaafd moet worden, eene vrijheid, door welke alleen het Evangelie voldoet aan de behoefte van het menschelijk gemoed, en geschikt is om te zijn een eeuwig Evangelie tot zaligheid van geheel het menschelijk geslacht. Dat de innige overtuiging daarvan in deze dagen meer en meer algemeen worde in de gemeente des Heeren, en haar alzoo te midden van de woelingen der wereld doe staan in de ware vrijheid, welke alleen in christus is, dat is onze bede. Daartoe kan ook deze rede uitnemend dienstbaar wezen, en daarom wenschen wij haar vele lezers toe. Zij zullen haar niet uit de handen leggen, zonder in waarheid gesticht te zijn zoo door de strekking en den indruk van het geheel, als door niet weinige treffende plaatsen, b.v. het slot van de beschrijving der Christelijke vrijheid onder aan bl. 14, de ontwikkeling, dat in het ééne woord: de Heer het geheele Evangelie is begrepen, bl. 17, de krachtige betuiging, hoe ver zij nog zijn van de vrijheid in christus, die het Evangelie afhankelijk achten van zaken, vormen en opvattingen, bl. 21, de ernstige toespraak

[p. 586]

en vermaning tot regt gebruik van 't verkondigde Evangelie, bl. 26 volgg. Wij onthouden ons noode van het mededeelen van proeven, maar vertrouwen genoeg gezegd te hebben om tot de lezing en behartiging op te wekken. - Op bl. 25, reg. 19 v.b. zal afgesleten wel eene drukfout zijn voor afgesloten.