Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1848

De Armwet, in haar ontstaan, sin en strekking, geschiedkundig toegelicht, door J. van Leeuwen, Predikant te Colijnsplaat, ens. Te Leyden, bij P. Engels. 1847. In gr. 8vo. 56 bl. f :-60.

De Predikant van leeuwen, die reeds door onderscheidene geschriften betrekkelijk Diaeonie en Armwezen zich verdienstelijk heeft gemaakt, geeft ons in dit werkje weder een nieuw bewijs van zijn helder oordeel en de onafhankelijkheid zijner denkwijs.

De hoofdzaak schijnt ons te zijn, welk antwoord men geven moet op de vraag: Bedoelt art. 12 der Armwet van 28 Nov. 1818 (S.B. N^o. 40) met die verschillen in het laatste gedeelte van het eerste lid, en met de geschillen in het tweede lid, even gelijk in den aanvang van het eerste lid van dat art., de verschillen van denzelfden aard, als de opgenoemden bij Art. 11, namelijk de verschillen over het onderstanddomicilie; dan wel, bedoelt Art. 12, in het tweede gedeelte van het eerste lid, en verder in het tweede lid, alle mogelijke verschillen, van welken aard ook? Is het laatste de waarheid, dan staan alle Diakoniën en soortgelijke instellingen, gesubsidiëerd of niet, onder het Administratief Gezag. Is het eerste waar, dan wordt alleen de aanwijzing van het Domicilie van Onderstand administratief geregeld; doch de bijzondere Instellingen van liefdadigheid, ook de Diakoniën,

[p. 352]

blijven vrij in het al of niet bedeelen dergenen, die hun Domicilie van Onderstand in hetzelfde ressort hebben. Rijzen er echter andere verschillen, dan over het Domicilie van Onderstand, voor zoo veel dan daarin niet bij andere wetten voorzien is, gelijk b.v. Art. 146 der Grondwet ten opzigte van verschillen tusschen burgerlijke gemeenten, zoo worden die geschillen, inzonderheid wat de Diakoniën betreft, hetzij ze gesubsidiëerd zijn of niet, geenszins administratief afgedaan (als wanneer de Diakoniën, tegenover plaatselijke Besturen, wel doorgaans bij Gedeputeerde Staten het onderspit zouden delven); maar de onafhankelijke Regtsmagt kan in die zaken (waarbij Armenïnrigtingen, Besturen van Gods- en Gasthuizen, benevens de Kerkbesturen der verschillende Gezindheden binnen het Rijk, naar Art. 874 W.B.R., tot kosteloos gedingvoeren toelating kunnen krijgen), zonder op geene kracht van wet hebbende verordeningen te letten, overeenkomstig de wet beslissen.

Dit nu, de toepasselijkheid van Art. 12 alleen op de geschillen over het Domicilie van Onderstand, is het gevoelen van Ds. van leeuwen, waarmede Referent zich ten volle vereenigt.

Eveneens moeten wij instemmen met de uitlegging van Art. 13, als alleen aan de burgerlijke gemeente den pligt opleggende van onderstand aan eenig daar niet gedomiciliëerd behoeftige, in geval van dringenden nood, en behoudens regt van verhaal op hemzelven, als hij tot beteren toestand gekomen is, of zoodanigen zijner bloedverwanten, die door de wet tot zijne ondersteuning verpligt zijn.

Niet minder meen ik te mogen toejuichen hetgene bl. 37 en 38 wordt opgemerkt, ten opzigte van het misbruik, hetwelk de Regering van het Subsidiestelsel gemaakt heeft, door eerst de Diakoniën zoo vele lasten op te leggen, dat ze die niet meer dragen konden; daarop tot vragen van subsidie uit te lokken, en eindelijk de geschonken subsidie, onder bedreiging van weigering daarvan in het vervolg, te bezigen als middel tot onredelijken dwang.

Wil men zien, hoe men de Wet heeft doen ontaarden en in zin en strekking meer en meer miskend heeft; men raadplege slechts den Leiddraad voor Armbesturen, inzonderheid voor Diakenen, tot aanwijzing van het gebruik der Wetten en Besluiten, betrekkelijk het Armwezen, door j.h. reddingius, Groningen, oomkens, 1841. Dáár vindt men ach-

[p. 353]

ter ieder Artikel der Wet eene reeks van Besluiten en Verordeningen, die van de Wet geheel iets anders maken, dan zij oorspronkelijk geweest is. Doch de Wet alleen, ten hoogste in verband met de daarmede overeenkomstige, maar geenszins een aantal de Wet wijzigende of uitbreidende verordeningen, zal en mag den Regter tot gids zijn.

Wij besluiten onze aankondiging met overname van hetgene bij van leeuwen gelezen wordt, bl. 55: ‘De Diaconiën zijn onderdeelen der Kerk en hebben in de Synode eene voor den Staat wettige vertegenwoordiging. Zij trede met klem op bij het Staatsbestuur en stelle hetzelve op de hoogte der zaken. De zich meer en meer verheffende strijd tusschen de verschillende deelen van Armverzorging en Armbestuur doet eene vreeselijke botsing voorzien, welke juist in deze oogenblikken heilloos kon werken. Mogt er geen gehoor gegeven worden, dan behooren zij hunne (hare? er wordt immers van de Diaconiën hier gesproken?) zelfstandigheid te handhaven, en moeten zich in de eerste plaats ontslaan van den Subsidiedwang. De wet kent haar niet, en de nadere voorwaarden van het genot, inzonderheid bij de bewering, dat zij dien ten gevolge allen moeten verzorgen, hebben van de Diaconiën bemoeijingen gevorderd, welke onbestaanbaar zijn met haar Christelijk karakter.

a.f. sifflé.

Middelburg, Febr. 1848.