Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1848

[p. 330]

De biddende Christen, of Verzameling van Gebeden, bijeengebragt door W.D. Grommé. Op nieuw uitgegeven, veranderd en vermeerderd door J. Tichler, Theol. Doct. en Pred. te Leyden. Te Leyden, bij C.C. van der Hoek. 1847. In gr. 8vo. 235 bl. f 2-40.

Er wordt verschillend gedacht over het gebruik van Formuliergebeden en Gebedenboeken. Zeker is het kinderlijk gebed, opgeweld uit de volle ziel en van de lippen als uitgestort, Gode meest welgevallig. Maar ook den vèrgevorderden Christen, wien het goed is nabij God te zijn, ontbreekt het tot zulk bidden wel eens aan de regte stemming des gemoeds. En wat zal dan de eerstbeginnende, weinig ontwikkelde of misschien verachterde? Daarom keuren wij het niet af, dat er Gebedenboeken worden uitgegeven en gebruikt. Wèl ingerigt, zijn het gepaste hulpmiddelen, zoowel bij de huiselijke godsdienst, als bij den verborgen' omgang met God, om het hart te verlevendigen en te verheffen en ons te leeren bidden. Zij zijn als krukken voor den kreupele: wie genezen is en vast staat, werpt ze van zich.

Zoo nuttig goede Gebedenboeken zijn, zoo uiterst moeijelijk is het, ze te vervaardigen. Onder de vroeger en later uitgegevene vindt men vele onbruikbare. Sommige bevatten meer redeneringen, in den vorm eener toespraak tot God, dan eigenlijk gezegde dankzeggingen en gebeden. Andere blijven in algemeene denkbeelden hangen, zonder af te dalen tot het meer bijzondere. Verreweg de meeste zijn koud en langdradig, in plaats van hartverheffend en beknopt, of werken het lijdelijke Christendom in de hand, of bevorderen de sleur der gewoonte, zonder op te leiden tot een aanbidden in geest en in waarheid. In één woord, goede Gebedenboeken zijn zeldzaamheden.

Het verblijdt ons, dat wij aangaande bovengenoemde Verzameling van Gebeden, uitgegeven door Dr. tichler, goede getuigenis kunnen afleggen. Wij zouden, om den arbeid, door hem daaraan besteed, te waarderen, de tegen-

[p. 331]

woordige uitgave met de vroegere van grommé moeten vergelijken; en daartoe ontbreekt het ons aan genoegzame ruimte van tijd. Hij zelf berigt ons, dat men de eerste uitgave in deze tegenwoordige naauwelijks herkennen zal, daar er niet weinige gebeden zijn bijgevoegd en vele uitgelaten, en die, welke behouden zijn, nog groote verandering hebben ondergaan. Men vindt hier thans gebeden bij plegtige godsdienstige gelegenheden en tijden, morgengebeden, gebeden vóór en dankzeggingen na het eten, gebeden op de feest- en gedenkdagen der Christenheid, gebeden bij de Doopsbediening en de Avondmaalsviering, geboden voor onderscheidene soorten van levensstand, gebeden bij bijzondere tijdelijke omstandigheden, bijzondere gebeden in onderscheidene zielsbehoeften, algemeene gebeden bij onderscheidene gelegenheden, en eindelijk verschillende gebeden voor kinderen. De verzameling is zoo volledig mogelijk. Toon en geest der gebeden zijn onberispelijk. De inhond is geëvenredigd aan de onderscheidene behoeften der menschen. Aan gloed en warmte ontbreekt het niet. Het zuiver Evangelie van Gods genade in christus, vrij van dogmatische bijvoegselen, ligt er bij ten grondslag. Van Bijbeltaal is gepast gebruik gemaakt. En, onzes inziens, heet dit boek te regt: de biddende Christen. Op grond hiervan wenschen wij het algemeen verspreid te zien. Waardig is het, de oudere Gebedenboeken, die nog in omloop zijn, te vervangen en in elk Christelijk huisgezin gebruikt te worden. Niet slechts waar men zich afzondert tot het gebed, maar ook in uren van ernstig nadenken, zal men het met vrucht kunnen ter hand nemen en er door gesticht en opgeleid worden tot Christelijken zin. Daarom danken wij den Eerw. tichler voor zijne gave en bidden daarover Gods zegen af.

Mogen wij iets aanmerken, het zou niet zijn, dat, waar dit gepast geschieden kon, sommige gebeden tot christus, den Heer der gemeente, zijn gerigt; veeleer keuren wij dit goed en navolgenswaardig. Maar wij zouden eene breedere inleiding over het bidden en het gebruik van formuliergebeden hebben gewenscht, waartoe het den uitgever niet aan

[p. 332]

de bekwaamheid zou ontbroken hebben. Ook had de correctie der drukproeven naauwkeuriger kunnen zijn en de uitvoering behagelijker. Allerminst behaagt ons het grove steendrukplaatje op den titel.

Met een enkel woord vermelden wij hier, Tafelgebeden, door j.p. amshoff, à 5 Cents verkrijgbaar bij m. smit te Groningen, omdat zij ons ter beoordeeling zijn toegezonden, even als de Toespraak van eenen tachtigjarigen Grijsaard tot zijne geliefde kleinkinderen en tot allen, die in zijne veeljarige ambtsbediening door hem tot Lidmaten der Kerk zijn aangenomen, door denzelfden, à 2½ Cents. Beide geschriftjes hebben hunne voorname aanbeveling in den hooggeklommen' leeftijd van den Schrijver.