Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1848

Jaarboekje van Wetenschappen en Kunsten; met Houtsneêfiguren. Eerste Jaargang, onder Redactie van S. Bleekrode, Math. Mag. Phil. Nat. Med. et Art. Obst. Doot. Hoogleeraar in de natuur- en wiskundige Wetenschappen te Delft, enz. Te Rotterdam, bij H. Nijgh. 1847. In post 8vo. 636 bl. f 5-:

In navolging van het Yearbook of facts in Scienoe and Arts

[p. 132]

stelt zich de Hoogleeraar bleekrode voor; jaarlijks een overzigt te geven van nieuwe ontdekkingen en uitvindingen in werktuigkundige, technologische en andere op nijverheid en landbouw toegepaste wetenschappen; natuurkunde, scheikunde, dierkunde, kruidkunde, delfstofkunde, aardkunde, weêrkunde, sterrekunde, en statistiek. Het voor ons liggende veel en velerlei bevattende boek is hiervan eene eerste proeve, waarin uit allerlei binnen- en buitenlandsche schriften wordt medegedeeld wat het jaar 1846 belangrijks heeft opgeleverd. Het denkbeeld van zulk een jaarboekje verdient volkomene toejuiching, in onzen tijd vooral, waarin reuzenschreden gedaan wordeu op het gebied der zoogenoemde exacte wetenschappen en hare toepassing, en de eene nieuwe uitvinding de andere als verdringt. Die mededeelingen zijn niet zoo dadelijk noodig voor de eigenlijke beoefenaars der wetenschap, ofschoon het ook voor hen gemakkelijk is, met aanhaling der bronnen, in een kort bestek bijeen te vinden, wat elders verspreid ligt; maar vooral is de inhoud van dit jaarboekje zeer belangrijk voor anderen, die minder in de gelegenheid zijn, om de berigten van allerlei nieuwe ontdekkingen bij te houden. De een vindt er dit, de ander dat, wat van zijne gading is; ook wat op het dagelijksche leven betrekking heeft. Dat men niet alles begrijpt, zonder bepaalde kennis der zaak, waarover gehandeld wordt, of waarin verbeteringen aangewezen worden, spreekt wel van zelf. Ook Ref. ondervond zulks onder het lezen; want meer dan één werktuig, waarin veranderingen of vereenvoudigingen werden vermeld, was hem niet genoeg bekend, om - hij zegt niet, hunne meerdere of mindere waarde te beoordeelen - maar om te verstaan, wat eigenlijk bedoeld wordt. Wanneer Ref. de verzekering gaf, dat niets is voorbijgegaan, wat het jaar 1846 op het gebied der wis- en natuurkundige wetenschappen heeft opgeleverd, zou hij een stouten bluf verkoopen; want hij matigt zich niet aan, dit zoo bepaald te kunnen. Bescheidener moet hij zich uitdrukken, en zeggen, dat, voor zoo ver hij zich uit reeds lang vernomene berigten en reeds lang gelezene Tijdschriften herinnert, dit jaarboekje met regt zijnen naam dragen mag, waarvoor trouwens de bekwaamheden en het standpunt van den Redacteur allen waarborg geven.

De inrigting is zeer geregeld en het gebruik wordt door een' volledigen bladwijzer (bij zulke boeken een noodzakelijk

[p. 133]

toevoegsel) zeer gemakkelijk gemaakt. De meeste houtsneêfiguren schijnen, naar de letters te oordeelen, ook voor iets anders gediend te hebben. Sommigen vorderden wel opzettelijker verklaring. Bijzonder werd onze aandacht opgewekt door het berigt aangaande bruin en steenkolen in Nederlandsch Indië. Wij zijn niet genoeg op de hoogte der zaak, om te kunnen beoordeelen, in hoever de beschuldiging gegrond of overdreven zij van ‘traagheid, geringe zaakkennis en onverklaarbare onverschilligheid ten opzigte van eene stof, aan welker vond meer waarde mag gehecht worden, dan aan die van goudmijnen;’ maar zeker is het, dat het bezit van kolenlagen in onze Oostindische bezittingen allerbelangrijkst is, en een gezet, onbevooroordeeld onderzoek van deskundigen verdient.

Onze aankondiging diene, om te doen blijken van onze belangstelling in dit wetenschappelijk jaarboekje, dat overigens volstrekt niet, zoo als de titel eenigzins zou kunnen doen vermoeden, tot de rubriek der Almanakken behoort, waarom wij het niet in, maar toch bij ons verslag van de laatste hebben aangemeld en aangeprezen.