Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1848

Over Plaatselijke Begrooting, door J.R. Thorbecke. Te Leyden, bij P.H. van den Heuvell. 1847. In gr. 8vo. 131 bl. f 1-90.
De Onschendbaarheid des Konings gehandhaafd. Te Leyden, bij J.H. Gebhard en Comp. 1847. In gr. 8vo. 32 bl. f :-30.

Ook dit werkje van Prof. thorbecke zal thans wel reeds in de handen van een ieder zijn, die prijs stelt op de beoefening van ons Staatsregt, of die het ambtshalve, b.v. ook als hoofd of lid van eenig plaatselijk Bestuur, vooral wat de regten en pligten van Gemeentebesturen aangaat, behoort te kennen, en tevens waardig is zulk eene vereerende betrekking te bekleeden. - Zal men eindelijk gaan letten op het ongrondwettige der wijze, waarop de stedelijke Begrootingen tegenwoordig tot stand komen? Zullen eenmaal de plaatselijke Besturen in waarheid zelve de begrootingen opmaken; zullen de Provinciale Staten die beoordeelen, en de Gemeentebesturen zich dan naar die beoordeeling gedragen? Zullen eenmaal de twee percenten voor het Rijk worden afgeschaft, die zeker op geene stedelijke begrooting behooren? Kortom, zal het scherpzinnig en dieptredend onderzoek van den allezins bevoegden Schrijver vruchten dragen? - Wij hopen of liever wij wenschen het; maar wij durven er weinig staat op maken. Immers twee dingen zouden dan wel noodig zijn: moed en standvastigheid bij de plaatselijke Besturen, tot herneming hunner in de Grondwet bestaan hebbende, maar door de Reglementen en de tenuitvoerlegging daarvan hun al ras ontweldigde regten, en opregte gezindheid bij de hooge Regering en de provinciale Staten, om van het als verkeerd aangewezene, maar zoo vele jaren herwaarts gemeenschap-

[p. 82]

pelijk bewandelde dwaalpad terug te keeren. Gebeurt zoo iets, ons zal het aangenaam en verblijdend zijn; doch wij vreezen.

In zeker opzigt sluit het vlugschrift: De Onschendbaarheid des Konings gehandhaafd, zich bij thorbecke's verhandeling over de plaatselijke begrooting aan. Gelijk de Hoogleeraar op een bepaald punt, zoo zoekt de ongenoemde Schrijver, wat den grondslag van onzen Regeringsvorm betreft, ons tot de ware beginselen van elke constitutionele Regering te leeren doordringen. Hij rigt zich vooral tegen het stukje: Onschendbaarheid des Konings, te 's Gravenhage, bij de Erven doorman, 1847, door ons in de Lett. voor Nov. 1847, N^o. XIV, bl. 637-639, beoordeeld, en ieder, die onze Recensie aldaar gelezen heeft, zal gereedelijk inzien, dat, gelijk wij de ontkenning van des Konings onschendbaarheid aldaar bestreden, wij alzoo de handhaving van dat onmisbaar beginsel eener grondwettige Staatsregeling, zonder hetwelk ook de onze eene hersenschim is, van harte toejuichen. Wij beschouwden als grondfout van het bij de Erven doorman uitgegevene stukje, dat de opsteller de sedelijke met de staatsregtelijke verant woordelijkheid verwart; welke staatsregtelijke verantwoordelijkheid wij splitsten in de purlementaire, zich oplossende in het al of niet aanblijven der Ministers voor de Staten-generaal, en de judiciéle, waarover opzettelijk in de Grondwet gehundeld wordt, voor den Hoogen Raad; en wij stelden de onschendbaarheid des Konings dáárin, dat hij, hoewel zedelijk verantwoordelijk aan God en zijn geweten, noch parlementair aan de Volksvertegenwoordiging, noch judiciëel aan den Hoogen Raad, en dus in geenerlei opzigt staatsregtelijk verantwoordelijk is.

In 't wezen der zaak is de Schrijver der thans aangekondigde brochure het met ons eens; maar, terwijl hij de onbetwistbaar bestaande zedelijke verantwoordelijkheid des Konings laat rusten, bepaalt hij zich tot de staatsregtelijke, die hij insgelijks onderscheidt in eene staatkundige of parlementaire, en in eene strafregtelijke of penaal-judiciéle. Hij vindt de hoofdfout van het andere werkje meer in de verwarring der staatkundige met de strafregtelijke verantwoordelijkheid der Ministers. Hij toont aan, dat geenerlei Grondwet, ook de onze niet, de parlementaire verantwoordelijkheid afzonderlijk behandelt, maar dat zij drukt op de

[p. 83]

Ministers, en wel op allen te zamen of op het Ministerie, geenszins krachtens eenig wetsartikel, maar uit den aard van elken vertegenwoordigenden Regeringsvorm. Hij neemt dan ook, ingevolge Art. 74 der Grondwet, met ons aan de onmisbaarheid der medeteekening van een' Minister, zal eenig Besluit geacht kunnen worden van den constitutionelen Koning afkomstig te zijn, en bewijst, dat Art. 75-77 der Grondwet alleen de strafregtelijke verantwoordelijkheid op het oog heeft. Het betoog is duidelijk en grondig, en dit opstel is een uitmantend tegengif tegen het gevaarlijk werkje, dat bij de Erven doorman het licht zag.