Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1847

Richelieu als treurspeldichter.

Binnen- en buitenslands had Kardinaal richelieu zegepralen behaald; doch hij streefde ook nog naar andere: niet tevreden met den roem, dien zijn vaste geest en doorslepen staatkunde hem verschaft had, wilde hij daarenboven een' grooten naam winnen in de letteren. Het was hem niet genoeg, door jaarwedden en andere gunsten de voortreffelijkste dichters van zijnen tijd te hebben aangemoedigd en de Fransche Akademie gesticht; hij wilde zelf, door treur- en blijspelen van eigen maaksel, de poëzij in Frankrijk tot nog hoogeren trap opvoeren, en op deze wijze toonen, dat hij voor de groote geesten, wier beschermheer hij geweest was, niet behoefde onder te doen.

Met dit oogmerk had hij al de tooneeldichters van eenigen naam rondom zich verzameld, en zoodra hij het plan tot eenig stuk ontworpen had, droeg hij elk hunner op, er een bedrijf van uit te werken. Vervolgens nam hij een overzigt van het geheel, maakte daarin de veranderingen, welke hij gepast oordeelde, en vlocht tirades en zamenspraken, door hemzelven gedicht, er in.

[p. 717]

De vijf medeärbeiders van richelieu in zijne dichterlijke voortbrengselen waren claude de l'estoile, colletet, de Abt de boisrobert, rotrou, en pierre corneille.

Op zekeren dag meldde zich de laatstgenoemde dier dichters bij den Kardinaal aan en las den Minister eenige fragmenten uit een bedrijf voor, welks zamenstelling hem toevertrouwd geworden was. Met welwillende oplettendheid luisterde richelieu naar zijne voordragt.

‘Maar gij vordert niet vlug met het werk,’ zei hij ten slotte; ‘Monsieur de l'estoile heeft zijn bedrijf reeds af, en toch, gelijk gij weet, kan hij slechts bij kaarslicht dichten. Het is waar, hij steekt menigmaal bij klaarlichten dag kaarsen op, en begeeft zich daarmede in eene kamer, welke hij geheel donker heeft doen maken. - Ook boisrobert,’ vervolgde hij na eene korte tusschenpoos, ‘heeft mij gisteren zijn werk gebragt. Hoe komt het toch, dat gij alleen achterlijk blijft?’

‘Waarschijnlijk hebben die heeren meer talent dan ik, Monseigneur; want ik kan verzekeren, dat ik al, wat in mijn vermogen is, gedaan heb, om mij uw vertrouwen waardig te toonen. Is mij dit niet gelukt, zoo ligt waarlijk de schuld niet aan mijnen wil.’

‘Gij zijt te bescheiden; uwe verzen, welke gij mij daar zoo even hebt voorgelezen, zijn onberispelijk, en, om er het minst van te zeggen, wel zoo veel waard als die van de overige heeren. Neen, er is eene andere reden, die maakt dat gij minder stipt op den tijd past; eene reden, welke gij voor mij verbergt.’

‘Zoo ik het wagen durfde, Monseigneur.....’

‘Waag het maar; vertrouw mij wat u hindert,’ zei de Kardinaal met een' vriendelijken glimlach, waartoe anders zijne strenge gelaatstrekken zich moeijelijk plooiden.

‘Welaan dan, Monseigneur, daar gij mij wel zooveel goedgunstige deelneming wilt schenken, zoo zal ik u openhartig bekennen, wat mij kwelt, wat mij onophoudelijk ontrust, wat mijne gedachten verwart, wanneer ik ze verzamelen wil, om verzen te maken, die uwe gunst waardig mogen zijn..... Maar, Monseigneur, in waarheid, naauwelijks durf ik....’

‘Spreek onbeschroomd, corneille; misschien laat zich een geneesmiddel voor uwe kwaal ontdekken.’

‘Nu dan,’ zeî de dichter, terwijl hij, blozende, de oogen nedersloeg, ‘ik ben verliefd.’

[p. 718]

‘Verliefd? en verheeldet gij mij dat zoo zorgvuldig? En, als ik vragen mag, op wie?’

‘Ach, Monseigneur, daar ligt juist mijn ongeluk: op de dochter van den Luitenant-generaal, den Heer de lamperrière. Ik ben slechts een eenvoudige tooneelstukmaker, ben arm, en heb dus geene hoop, de vrouw te erlangen, welke ik aanbid. Ziedaar de oorzaak mijner verstrooidheid, mijner gemoedsonrust; ziedaar wat de krachten mijner ziel verteert! Gij ziet wel, Monseigneur, dat er voor mij niets te hopen is.’

‘Dat zie ik nog zoo volkomen niet in,’ hernam de Kardinaal, en gaf den dichter met een vriendelijk wezen zijn afscheid.

Corneille boog, bedankte den Kardinaal, en ging.

Weinige dagen daarna ontving de Luitenant-generaal de lamperrière een dringend bevel, om onverwijld naar Parijs te komen. Doodsbleek en van angst bevend, uit vrees dat hij misschien, zonder het te weten, den alvermogenden en niet ligt vergevenden Minister mogt beleedigd hebben, spoedde hij naar het paleis van den Kardinaal.

Richelieu ontving hem zeer beleefd, deed hem nevens zich plaats nemen, en hief zonder eenige inleiding aan: ‘Hebt gij kinderen, Generaal?’

‘Eene dochter, Monseigneur,’ antwoordde deze, niet weinig bevreemd over zulk eene vraag.

‘En hoe oud is die dochter wel?’

‘Achttien jaar, Monseigneur!’

‘Hebt gij er ook reeds aan gedacht, om haar uit te huwelijken?’

‘Zij is nog te jong.’

‘Van die meening zal uwe dochter wel misschien niet zijn.’

‘Ach neen, Monseigneur,’ hernam de lamperrière, die niet begreep, waarop dit verhoor zou uitloopen. ‘Zij heeft, ik weet niet aan welken rijmelaar, zich vergaapt, die sonnetten en madrigaux en hoe die dingen verder heeten mogen op haar maakte. Daarmede heeft hij hare ijdelheid zoo zeer begoocheld, dat zij van niemand hooren wil dan van hem.’

‘Zoo zij hem bemint, dan behoort gij haar aan hem te geven. Het is een verkeerd stelsel, in eene zoo ernstige zaak, den wil zijner kinderen te dwingen.’

[p. 719]

‘Maar, Monseigneur, het jonge mensch bezit niets; hij heeft geen vermogen, geene uitzigten.’

‘Heer Generaal, laat ons ronduit spreken. Deze jonge man, pierre corneille, is mijn beschermeling. Hij bemint uwe dochter, en hebben moet hij haar. Nu weet gij, waarom ik u heb doen ontbieden, en wij willen zien, of gij mij mijn verzoek zult weigeren.’

Verschrikt spoedde de Luitenant-generaal zich naar den hem voorgeschreven' schoonzoon, en na velerlei omwegen, welke hij als inleiding gepast oordeelde, verkondigde hij hem zijn besluit, om hem zijne dochter tot vrouw te geven, en eindigde daarmede, dat hij hem om zijne bescherming bij den vertoornden Kardinaal smeekte.

Het eerste, wat corneille, na het ontvangen dezer onverwachte gelukstijding, deed, was, dat hij naar den Kardinaal snelde en zich hem te voet wierp.

‘Hoe zal ik mij immer dankbaar genoeg voor zoo veel genade kunnen toonen, Monseigneur?’

‘Sta op, Mijnheer corneille; liefdesmart was uwen dichterarbeid nadeelig. Alleen opdat gij voor mij in het vervolg meer schoone verzen zoudt maken, poogde ik u tot uw geluk te helpen; gij zijt er mij geenen dank voor verschuldigd.’

‘Ik zal doen, wat mij mogelijk is, om uwe verwachtingen niet te leur te stellen.’ En men beseft, wat zulk eene belofte van den grooten corneille beteekende.