Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1847

Binnen- en buitenlandsche Kolonisatie, in betrekking tot de Armoede; door O.G. Heldring. Te Amsterdam, bij G.J.A. Beijerinck 1846. In gr. 8vo. VIII en 128 bl. f 1-25.
Wat moet het zwaarste wegen? Of wat is de Nederlandsche burger verpligt aan zijn vaderland, zijn huisgezin en zich zelven, omtrent de Landverhuizing. Uitgegeven tot nut en voorlichting van 't Algemeen. Te Deventer, bij A. ter Gunne. In gr. 8vo. 15 bl. f :-20.

De steeds werkzame, soms wel eens met het goede en ware een weinig dweepende, maar toch tevens daarvoor gloeijende en ijverende Predikant heldring levert ons hier weder een werkje, dat niet met de menigte vlugschriften van den dag moet gelijk gesteld worden: want het overtreft ze niet slechts in uitvoerigheid, maar ook in rijkdom van zaken en diepte van onderzoek.

Allerlei soort van kolonisatie wordt door hem getoetst, en vooral dat beginsel aanbevolen: men vleije zich nooit, den stedeling of den bewoner van vette en vruchtbare gronden tot een geschikt ontginner van heiden of woeste streken te vormen. De kolonist moet, door zijne verplaatsing, in gemak en welvaart kunnen winnen.

Naar dezen regel spoort hij na, wat er te doen is met heidegronden; met ingedijkte polders, zoo aan zee, als in het Haarlemmermeer; met de te ontginnen gronden in de West- en in de Oost-Indiën. In de keerkringslanden beveelt hij vooral de zoogenaamde plateaux of bergvlakten aan, die, eenige duizende voeten boven het waterpas der zee zijnde gelegen, eene voor Europeanen gezonde luchtstreek zijn. Ernstig dringt hij ook aan op meerder begunstiging der uitbreiding van Christendom, beschaving en goede zeden. Dat hier en daar tegen hetgeen de Schrijver beweert bedenkingen zijn te maken, willen wij niet ontkennen; doch in zijn werk is zoo veel goeds en treffends, zoo veel, hetwelk klaarblijkelijk waar en gegrond is, dat

[p. 721]

wij niet alleen vele lezers, maar vooral vele lezers onder hen, die in ons Land het beleid der zaken hebben, hem toewenschen. Mogt de hooge Regering toch acht geven op zoo veel welmeenende wenken!

Het andere hier aangekondigde stukje over de Landverhuizing is van eenen onbekende. Het is van mindere waarde. Er worden wel waarheden, maar niet zoo zeer de waarheid in gezegd: want de beschouwing is te eenzijdig. Voor sommigen kan zeker de verhuizing naar Noord-Amerika raadzaam zijn; doch dat zijn de zoodanigen, die in staat zijn aldaar zich voort te helpen. Niet ieders zaak is het, bosschen te rooijen en den grond tot vruchtdragende akkers te hervormen. En die heengaat, om er een ambacht uit te oefenen of eenig burgerlijk bedrijf ter hand te nemen, bedenke, dat hij er als vreemdeling komt en dat de concurrentie in alle vakken, ook daar te lande, vooral in de steden, groot is. Men raadplege den Heer heldring, en vrage zich af, of men wel geschikt kolonist is voor Noord-Amerika.

Intusschen lette het Bestuur er op, hoe men van alle zijden naar uitkomst zoekt, hoe de lagere standen behoeftig worden en de middelstand kwijnt. Ook de Staten-generaal en de Provinciale Staten mogen dit wel ter harte nemen; want zonder hen, kan de Regering, al wilde zij het beste, niets, omdat, gelijk de Schrijver zegt, bl. 7, de vertegenwoordiging beperkt is tot hen, die door eigenbelang gedwongen worden (men leze hiervoor liever, zich geregtigd achten) alle verandering te verhinderen. Wij voegen er bij: indien de aanzienlijken hun waar belang leeren kennen, zullen zij ophouden zich als een' scheidsmuur te stellen tusschen den Koning en zijn volk. Immers, indien er een onweder losbarstte, zij zelven zouden de eerste slagtoffers zijn.