Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1847

[p. 701]

Boekbeschouwing.

Nagelaten Leerredenen van J.L. Nijhoff, in leven Predikant te Gouda. Te Arnhem, bij I.A. Nijhoff. 1845. In gr. 8vo. XX en 232 bl. f 3-:

Deze leerredenen, door wijlen den waardigen Goudschen Predikant nijhoff nog bij zijn leven voor de drukpers bestemd, zijn door 's mans vriend brave, Predikant te Amsterdam, uitgegeven met een eenvoudig voorberigt, waarin ook is opgenomen het woord, dat nijhoff zelf geschreven had, om deze proeven van zijnen kanselarbeid te vergezellen. Het heeft vooral betrekking op de treurige verdeeldheden en twisten in de Nederlandsche hervormde kerk en behelst eene hartelijke aanprijzing van den geest der liefde en des vredes, die, hoe eenvoudig ook, als het woord eens ontslapen Christenwijze, alle behartiging verdient.

De leerredenen, negen in getal, zijn grootstendeels uitgesproken bij gelegenheden; drie in omstandigheden, die den prediker zelven betroffen, als: bij zijn vijfentwintigjarig verblijf in de Goudsche gemeente, bij zijne intrede aldaar en tot afscheid te Oosterbeek; drie bij gelegenheden in de gemeente, eene bevestigings-, eene nieuwe- en eene oudejaarspreek; de drie overige zijn zoogenoemde vrije stoffen. Eigenlijke beoordeeling komt van deze voor de veelvuldige vrienden en betrekkingen van den ontslapen Schrijver niet te pas. Maar wij kunnen den weldadigen indruk niet verzwijgen, dien de lezing van deze preken op ons heeft gemaakt. De prediker verkondigt christus jezus, niet zich zelven. Men krijgt den man lief, die met zoo beminnelijke eenvoudigheid, met zoo ongemaakte nederigheid, met zoo welmeenenden ernst, zoo gemakkelijk, zoo regt innemend spreekt. Meent gij hier te vinden dien schitterenden stijl, dien onuitputtelijken rijkdom van denkbeelden, of die gespierde deftigheid, in andere bundels aan te

[p. 702]

treffen, gij zoekt te vergeefs. Er ligt over alles een waas van ongekunstelde eenvoudigheid; alles is even gepast, even ad rem, even zacht, even vriendelijk; eene stille beek, geen ruischende bergstroom; onderwijs en vermaning, die meer spreekt tot het gevoel, dan dat zij de verbeelding ontvlamt; het is - men vergunne ons deze uitdrukking - meer de klassische dan de romantische vorm. Eenvoudig, ongemaakt, nog eens, zoo teekent nijhoff zich zelven, gelijk hij in de bevestiging van eenen ambtgenoot hier den Evangeliedienaar teekent. Daarbij iets puntigs, iets geestigs, dat hij misschien zijnen voormaligen ambtgenoot krom gelukkig had afgezien. Tot eene kleme proeve daarvan de aanhef van eene toespraak op nieuwjaarsdag. De Spreker begint met eenen hartelijken zegenwensch op dien dag aan de gemeente, en besluit dien met te zeggen: ‘leeft lang, tot in hoogen ouderdom, ja blijft altijd leven, en sterft nimmer! - Wat vreemde, wat ongehoorde wensch, denkt menigeen uwer welligt! En nogtans, die wensch is immers de beste; wie zou de vervulling van denzelven met begeeren? En - geloofd zij Gods liefde en ontferming jegens zijne zondige menschenkinderen! - zij het hun ook allen gezet te sterven: door zijne genade in christus, zijnen lieven Zoon, behoeft het sterven hun geen sterven meer te zijn. Zij kunnen blijven leven. Mijn wensch kan vervuld worden. Toch! het staat aan u zelven. Hoort wat er geschreven staat: ‘die in den Zoon gelooft, heeft het eeuwige leven.’ - En dit is nu de tekst.

Wij schreven gaarne nog andere proeven af, en toonden van hartelijke welwillendheid, hooge ingenomenheid met en helder inzien in het Evangelie, fijne menschenkennis, bevallige ongemaaktheid de stalen voor het oog. Maar liever prijzen wij aan, die zelf te zoeken - neen! dat is het woord niet; ze vallen van zelf in het oog. Decies repetita placebunt.