Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1847

Theaetetus, of de opleiding tot de Wijsbegeerte. Uit het Grieksch van Plato, in het Hollandsch overgezet en met ophelderende en beoordeelende aanmerkingen voorzien, door Dr. D. Burger, Jz. Te Amsterdam, bij P.N. van Kampen. 1847. In gr. 8vo. 223 bl. f 2-25.

Dr. burger zegt in het voorberigt, hoe het misschien sommigen heeft verwonderd, dat hij tegenwoordig zich alleen bij de beoefening der Grieksche wijsbegeerte bepaalt, en niet medestrijdt op het wijsgeerig-theologische slagveld. De redenen, die hij daarvoor opgeeft, komen Ref. zeer voldoende voor. Behalve door de belangrijkheid der Grieksche philosophie, die op zichzelve aantrekkelijk genoeg is om bij uitsluiting bestudeerd te worden, werd hij daartoe genoopt, vooreerst door zijn' afkeer van theologische twisten, die meest verbitteren en zelden verbeteren; en daar de Grieksche wijsbegeerte uit haren aard in dit opzigt meer onzijdig is, en haren beoefenaar niet meer, dan hij zelf verkiest, met theologische strijdpunten in aanraking brengt, had hij tevens de overtuiging, dat eene meer oplettende beschouwing dezer wijsbegeerte nog tegenwoordig van onberekenbaar nut is; eindelijk door zijn beroep, het geven van privaat onderwijs in de oude letteren, kon hij zijne neiging voor de wijsbegeerte voldoen, zonder zijn dagelijksch werk te benadeelen.

Aan de belangstelling van Dr. burger in de Grieksche philosophie zijn wij dus de vertaling van den Phaedo, en thans die van den Theaetetus van plato verschuldigd; en onze wijsgeerige letterkunde, die voorzeker niet zeer overvloedig voorzien is, werd daardoor met twee belangrijke geschriften verrijkt. De eerste Platonische zamenspraak, over de onsterfelijkheid der ziel handelende, en die met de schilderach-

[p. 684]

tige voorstelling van de laatste oogenblikken en den dood van socrates besluit, was niet geheel bij het beschaafd publiek onbekend. Met den Theaetetus, die over de wetenschap, de kennis en de opleiding tot de wijsbegeerte het gesprek laat voeren, was zulks voorzeker het geval niet. Dr. burger heeft dus door eene uitvoerige inleiding, door eene reeks van ophelderende en beoordeelende aanteekeningen al het zijne toegebragt, om deze meer moeijelijke Platonische dialoog voor hen verstaanbaar te maken, die in de schriften van plato en de geschiedenis der Grieksche wijsbegeerte niet genoegzaam zijn ingewijd. Zoo men door eene oplettende lezing van deze belangrijke zamenspraak, welke men als eene inleiding tot de meer wetenschappelijke Platonische gesprekken kan aanmerken, lust in eene degelijke en het verstand en de kennis opscherpende lectuur verkrijgt, zal men in staat gesteld worden en verlangen, om met nog ingewikkelder geschriften van den Atheenschen wijsgeer bekend te worden.

Wij wenschen voor de ontwikkeling van den lust tot de wijsgeerige studie onder onze landgenooten, dat Dr. burger aangemoedigd moge worden, om van tijd tot tijd met de vertaling van nog meerdere Platonische Zamenspraken te kunnen voortgaan, zoo als de Protagoras, de Gorgias, de Phedrus, het Gastmaal en andere, zoodat hij eindelijk zijne verdienstelijke pogingen eenmaal met de overbrenging van den Timeus, de Republiek en de Wetten zal kunnen bekroonen.

De studie der geschriften van plato heeft in onze eeuw zeer groote vorderingen gemaakt. De algemeene inleiding van de vertaling van schleiermacher en de bijzondere inleidingen tot de verschillende Zamenspraken zijn hoogst belangrijk voor het regt verstand der werken van dien Wijsgeer, even zoo de Argumens, die voor sommige dialogen van de vertaling van cousin voorkomen. Verder zijn vooral in Duitschland vele afzonderlijke werken, dienstig voor de studie der Platonische wijsbegeerte, uitgekomen, zoo als: j.r. Lichtenstädt, Platons Lehren auf dem Gebiete der Naturforschung und der Heilkunde, Leipzig 1826. Die Platonische Aesthetik dargestellt von arnold ruge, Halle 1832. A. kopp, Platons Erziehungslehre als Pädagogik für die Einzelnen und als Staatspädagogik, Minden und Leipzig 1833. C. ackermann, Das Christliche im Plato und in der Plato-

[p. 685]

nische Philosophie, Hamburg 1835. F. c. bauer, Das Christliche des Platonismus, oder Socrates und Christus, Tubingen 1837, en vooral de Platonische Studien von e. zeller, Tubingen 1839, met a. arnold, Platons Werke einzeln erklärt und in ihrem Zusammenhange dargestellt, 2 Theile, Berlin 1835 en 1836, dat eene naauwkeurige verklaring en analyse van elke afzonderlijke zamenspraak geeft. Dit werk, dat slechts een gedeelte der Platonische schriften behandelt, schijnt niet voortgezet te zijn. Dr. burger heeft in zijn overzigt en beoordeeling der redekaveling, die zijne vertaling van den Theaetetus zoo doelmatig besluit, eenigzins in den geest van Dr. arnold gewerkt; terwijl hij in zijnen arbeid met vrucht gebruik heeft gemaakt van het voortreffelijke werk van Dr. k.f. hermann, Geschichte und System der Platonischen Philosophie, Heidelberg 1838, en van hetgeen in het onschatbare Handbuch der Geschichte der Griechisch-Römischen Philosophie, II Th., 2 Abth., van Dr. brandes voorkomt. Ref. zal, aan het einde zijner aankondiging, den wensch niet met veel woorden behoeven te herhalen, dat Dr. burger, in zijne zoo gelukkig aangevangen taak, om sommige werken van plato in onze taal over te brengen, met lust en ijver moge voortgaan; hij doet zulks echter met aandrang, omdat hij hierin den eenigen weg ziet, waardoor de kennis der Grieksche wijsbegeerte onder onze landgenooten meer algemeen, en de lust tot de philosophische studie meer kan aangewakkerd worden; terwijl alle pogingen, die hiertoe strekken kunnen, de onderwerpen van zijne levendigste belangstelling uitmaken, omdat eene echt wijsgeerige kennis alleen alle vooroordeel en dwaling in het gebied der wetenschap kan tegengaan en eindelijk doen verdwijnen.

j.a. bakker.