Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1847

Eene stem uit Oost-Indië. De discussiën over de zaak van den Hoogeerw. Bisschop Grooff. Per Overland-Mail uit Nederlandsch-Indië ontvangen ter verspreiding in het Vaderland. Te 's Gravenhage, bij de Erven Doorman. 1846. In gr. 8vo. 15 bl. f :-25.
Onschendbaarheid des Konings. Te 's Gravenhage, bij de Erven Doorman. 1847. In gr. 8vo. 27 bl. f :-30.

Deze twee vlugschriften kondigen wij te zamen aan, omdat zij beide in den geest van het in werking zijnde regeringsstelsel zijn geschreven, beide in goeden stijl en met warmte zijn opgesteld.

De stem uit Oost-Indië beweert geenszins, dat de O.I. Regering wèl, d.i. verstandig en billijk, heeft gehandeld, met den Bisschop grooff en wie ook meer naar het Vaderland te zenden. Zij verdedigt slechts het beginsel der onbeperkte magt in de Koloniën. Ofschoon Referent zeer wel inziet, dat men de volkplantingen niet beheerschen kan op dezelfde wijze als het Moederland, kan hij tot nog toe in het uitsluitend opperbestuur des Konings geene magt zonder wettige grenzen zien. Om het misbruik, dat er van Art. 59 gemaakt wordt, schijnt hem de herziening van dat Artikel der Grondwet eene der meest noodige. De veiligheid van personen en eigendommen, de onafhankelijkheid der regtsmagt, de verantwoordelijkheid van de hooge ambtenaren behoorden verzekerd te zijn, al is het ook, dat de Gouverneur in rade, bij Besluit, zaken kon afdoen, waar men in Nederland eene wet toe zou behoeven. Ook konden de grenzen der magt van Gouverneur etc. bij de wet worden geregeld.

[p. 638]

Het stukje: de Onschendbaarheid des Konings, bestrijdt de stelling, dat de Koninklijke onschendbaarheid uit de verantwoordelijkheid der Ministers in Nederland zou kunnen worden afgeleid, en beweert, dat de beoordeeling van Regeringsdaden vrij kan zijn, al zijn de Ministers niet, met uitsluiting van Z.M., verantwoordelijk voor elke daad van het koninklijk gezag. - De grondfout in het betoog is de verwarring tusschen zedelijke en staatsregtelijke verantwoordelijkheid. Voorzeker is de Koning zedelijk verantwoordelijk voor alles, waar hij toe besluit of medewerkt; maar die zedelijke verantwoordelijkheid ligt buiten het bereik der menschelijke beoordeeling. Wil iemand zich in dezen tot regter stellen, en b.v. beweren, dat de Koning moedwillig den Staat in het verderf stort, hij maakt zich dan strafbaar aan hoon en laster: want men kan den Koning beleedigen met woorden, gelijk men het zou kunnen doen door geweld tegen zijnen geheiligden persoon. Op zijne zedelijke verantwoordelijkheid benoemt en ontslaat de Koning de Ministers naar welgevallen. In zijne keus kan hij dwalen, maar kwaaddoen kan hij niet: want op die eenmaal benoemde Ministers drukt de staatsregtelijke verantwoordelijkheid, welke den Koning onschendbaar maakt. Daarom moeten alle besluiten des Konings van de onderteekening des Ministers, tot wiens departement zij behooren, naar art. 76 der Grondwet, voorzien zijn, of ze zijn geene besluiten van den constitutionelen Koning, en missen derhalve de verbindende kracht. Zijn ze van de medeönderteekening van eenig Minister voorzien, dan is deze daarvoor staatsregtelijk verantwoordelijk. En wat nu de Troonrede aangaat, buiten twijfel zegt de Koning niets, wat hij niet verkiest mede te deelen: maar de woorden van den Koning, hetzij hij zelf de Troonrede gesteld hebbe of niet, zijn te zijnen opzigte slechts vatbaar voor letterkundige beoordeeling, wat stijl en zamenhang betreft. Men kan den Koning dus óók wel beleedigen door eene scherpe critiek, terwijl dit echter slechts zelden aanleiding tot vervolging geven kan. Maar de zaken in de Troonrede medegedeeld, de beschouwingen van Staats- en Volkenregt, de aankondiging van het verder te volgen regeringsstelsel; dat alles ligt buiten den kring van des Konings verantwoordelijkheid, omdat het is van staatsregtelijken aard. Zedelijk moge ook deswege de Koning aan God en zijn ge-

[p. 639]

weten verantwoording schuldig zijn, de Ministers, door in dienst te blijven, nemen de staatsregtelijke verantwoordelijkheid op zich, zoo wel de parlementaire in de Staten-Generaal, als de judiciéle voor den Hoogen Raad, indien er, tot inroeping der laatste, immer te dezen termen mogten bestaan. Nooit is de Koning, hetzij parlementair, hetzij judieiëel, verantwoordelijk; en dit verheven zijn boven de staatsregtelijke verantwoordelijkheid noemen wij de onschendbaarheid des Konings volgens de wet.