Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1847

De Withemden, of Ierland in 1822. Naar het Engelsch van Mrs. S.C. Hall. II Deélen. Te Amsterdam, bij P.N. van Kampen. 1846. In gr. 8vo. 672 bl. f 6-80.

Wie heeft in de laatste maanden niet met eene treurige belangstelling de berigten gelezen, welke uit het ongelukkige Ierland tot ons kwamen? De vreeselijke tooneelen van hongersnood en ellende, die zij schilderden, deden het hart van menigeen ineenkrimpen, en moesten met innige dankbaarheid doen erkennen, dat onder ons de nood tot zulk eene hoogte niet was gestegen. De treurige stand van zaken, waarin Ierland thans verkeert, moet onwillekeurig de belangstelling verhoogen in het boek, dat wij hier aankondigen. Het is niet de eerste maal, dat Ierland door soortgelijke plagen geteisterd wordt, en het jaar, op den titel van dezen roman vermeld, was een van die jaren, waarin honger en ziekte het ongelukkige volk deerlijk plaagden. Mrs. hall, wier bekwaamheid in het schilderen van het Iersche volkskarakter algemeen erkend en gewaardeerd wordt, heeft juist dit tijdperk gekozen, omdat het haar de gelegenheid gaf, om het kenmerkende van het Iersche karakter en van de Iersche handelwijze, het edele en het verkeerde door de opgewondenheid der hartstogten sterk te doen uitkomen. Men zou zich intusschen bedriegen, indien men meende,

[p. 511]

hier bij voorkeur de ijselijkheden van hongersnood en ziekte te zullen vinden geschetst. Van zulke akeligheden is Mrs. hall gelukkig geene vriendin. Zij behoefde dat niet, om haar verhaal belangrijk te maken. Het jaar 1822 was ook door woeling en onrust gekenmerkt, waardoor de opgewonden Ier zich van het Engelsche juk hoopte te ontslaan; de Withemden (Whiteboys) staken toen het hoofd op, en de geest van vrijheid en onafhankelijkheid gloeide in de borst van elken hut- en bergbewoner. De zonderlinge toestand eener maatschappij, die in twee uiterste partijen is verdeeld, waar de stem der gematigdheid allen een gruwel is, waar de mindere standen, bijna zonder uitzondering, hetzij uit eigene beweging of gedwongen, leden en deelgenooten zijn van een verbond, dat eene geheele omkeering van zaken ten doel heeft, waar een stelsel van bespieding is ontwikkeld, waarvoor niemand gewaarborgd is, waar onder duizenden en tienduizenden, onder jongen en ouden, vrouwen en kinderen geheimen getrouw worden bewaard, voor wier ontdekking groote sommen zijn uitgeloofd, en dat op eenen tijd, als honger en armoede om brood schreeuwen, - die zonderlinge maatschappelijke toestand, met al de bijzondere trekken, die het eigenaardige volkskarakter der Ieren daaraan toevoegt, hunne opgewondenheid, hunne zorgeloosheid, hunne woeste wraakzucht tegen hunne onderdrukkers, hunne edelmoedigheid, hunne luim en onverstoorbare vrolijkheid, worden hier levendig en boeijend geschetst. Met volle ruimte bevelen wij daarom dezen Roman aan, niet alleen als lectuur van uitspanning, maar ook om zich een denkbeeld te vormen van Iersche toestanden en zeden. De goede naam, dien de Schrijfster door hare Marianne bij ons reeds bezat, zal door deze Withemden niet verminderd worden, en menigeen zal begeerig zijn, om meer van haar te lezen.