Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1847

De Mensch in de Wereld. Tafereelen uit het Huwelijksleven, ter bevordering van waar huiselijk geluk, door T. van Spall. Te Schoonhoven, bij S.E. van Nooten. 1845. In gr. 8vo. 281 bl. f 2-75.

De Eerw. van spall, reeds vroeger als Schrijver gunstig bekend, onder meer andere geschriften door De Mensch bij

[p. 325]

zijne intrede in de Wereld, heeft ten doel, in den thans aangekondigden bundel, den mensch voor te stellen, niet meer als jongeling en jongedochter, maar als man en vrouw werkzaam op het bedrijvig tooneel der wereld, vooral in zoo ver eene aangegane echtverbindtenis en het gedrag der echtgenooten jegens elkander, hunne beginselen, hartstogten, bedoelingen, en derzelver natuurlijke en zedelijke gevolgen, invloed hebben op hun levenslot. Deze bundel bevat vijf korte verhalen. In het eerste verhaal, onder den titel Mijne eerste standplaats, wordt het huiselijke leven en de maatschappelijke toestand van den dorpspredikant met eene waarheid, waartoe alleen de naauwkeurigste bekendheid met dien stand in staat kan stellen, afgeschilderd, en het nut, hetwelk een voorbeeldig huiselijk leven van den Evangeliedienaar en van zijn gezin heeft tot bevordering zoowel van zijn eigen geluk en dat der zijnen, als van het heilzame van zijne bediening voor de gemeente, in een belangwekkend voorbeeld aangetoond. In het verhaal, genaamd Augusta, leeren wij eene vrouw kennen, welke, niettegenstaande het bezit van schoonheid, een beschaafd verstand en een hart gevoelig voor eer en deugd, bij deze en andere goede hoedanigheden minder bedeeld was met nederigheid en zachtmoedigheid; dit vervreemdde haren ligtzinnigen echtgenoot van haar, en berokkende haar, na schampere verwijtingen en grove beleedigingen, het grievend verdriet, dat hij haar zelfs ontrouw werd. De opvolging van den heilzamen raad van eene godvruchtige en verstandige vriendin heeft de herstelling van den huiselijken vrede ten gevolge; hare liefderijke en van nu voortaan zachtmoedige bejegening brengt haren ontrouwen echtgenoot tot nadenken, doet hem den misdadigen weg verlaten en met getrouwheid aan zijne echtgenoote zijne liefde toewijden. Van de Drie vriendinnen, welke in het derde verhaal worden voorgesteld, maakt Amalia, door hare ontevredenheid met hare huisgenooten van minderen rang, zooals b.v. dienstboden, die haar met den besten wil nooit konden voldoen, haren echtgenoot uithuizig, daar hij door hare ongezindheid, om van tijd tot tijd eene betamelijke uitspanning tot verpoozing van zijne ambtsbezigheid en hare huiselijke zorgen met hem te zamen te genieten, zich tot het spel en andere kostbare uitspattingen laat vervoeren. Hare zuster Laurina daarentegen had

[p. 326]

door te ver gedrevene vrees voor de zorgen des levens zich laten afschrikken van het aangaan van een huwelijk, maar ondervindt op eene smartelijke wijze, dat ook het ongehuwde leven zijne zwarte zijde heeft. Door het verkeer echter met, en door den raad en invloed van eene derde vriendin, die, als gehuwde vrouw, het volmaakste geluk genoot, hetwelk in deze betrekking te genieten valt, vooral ook ten gevolge van haar verstandig gedrag en hare godsdienstige beginselen, wordt alles nog in zoo ver hersteld, als dit met het verkeerde en verwaarloosde in het leven het geval kan zijn. Het ongelijke huwelijk behelst eene waarschuwing, der behartiging in allen deele waardig, tegen het ligtvaardig aangaan van een huwelijk met eenen man of eene vrouw van al te zeer verschillenden, te aanzienlijken of te geringen stand, maar geeft ook tevens heilzamen raad aan de echtgenooten, aan ouders en bloedverwanten, in het geval dat zulk een huwelijk werkelijk aangegaan of onvermijdelijk is. Eindelijk in het laatste verhaal leeren wij, dat het verzaken van het heiligste en het dierbaarste, dat de mensch heeft, de Godsdienst, en dat tegen de overtuiging zijns harten aan, enkel om aardsch genot en gewin, de eerste aanleidende oorzaak was van het ongeluk van den held des verhaals, die zich, uit onverschilligheid en om tijdelijk belang, schuldig maakte aan het belijden van eene Godsdienst, wier dwaasheid en bijgeloovigheid hij in zijn hart bespotte en verachtte. - Al deze verhalen zijn ook door hunne beknoptheid onderhoudend voor den lezer, en hebben blijkbaar de strekking, om levenswijsheid en godsvrucht te leeren kennen en aan te prijzen, als welke eigenschappen het levensgeluk der echtgenooten onder lief en leed, onder alle teleurstellingen, beproevingen en verzoekingen kunnen bewaren, en hen tevens te waarschuwen voor die verkeerde bedoelingen, afdwalingen en te hoog gespannen verwachtingen, waardoor zoo menige echtverbindtenis verkeert in eene verbindtenis van smart en naberouw. Wij wenschen, om het aangevoerde, dat aan dezen bundel bij onze landgenooten eene vriendelijke ontvangst ten deel valle, en dat deze verhalen veel mogen bijdragen tot bevordering, bewaring en herstelling van waar levensgeluk.