Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1847

Floris I en II van Pallant, Graven van Culemborg, door G.D.J. Schotel, Predikant te Chaam, Alphen en Baarle-Nassau. Met Portret. Te Arnhem, bij Is. An. Nijhoff. 1846. In gr. 8vo. VI, 254 en 84 bl. f 3-60.

Van al hetgeen de geleerde en werkzame schotel voor onze Geschiedenis en Letterkunde gedaan en bearbeid heeft, is het bovengenoemde werk zeker niet het minst belangrijke en minst geschikte, om zijnen naam als geleerd, onderzoeklievend en waarheidminnend Schrijver aan geheel Nederland bekend te maken. Het is toch aan den eenen kant, als bijdrage tot de kennis van twee onzer beroemde landgenooten, den geleerden welkom; terwijl het aan de andere zijde dienst-

[p. 319]

baar is, om den minder geletterde en geschiedkundige met een belangrijk tijdvak onzer geschiedenis, in fiksche trekken en op eene wegslepende wijze, bekend te maken. Wij ontvangen niet alleen in het aangekondigde werk eene gewone levensbeschrijving van twee merkwaardige personen, maar tevens een naauwkeurig verhaal van de gebeurtenissen des tijds, toen floris I en II van pallant op het staatkundig tooneel des vaderlands optraden, goed en bloed, rust en vrede voor dat vaderland veil hadden, en eindelijk het hoofd nederlegden, elk op een tijdstip, dat de een het vergenoegen had gehad te zien, dat de goede en gemeene zaak triumpheerde, en de ander het vaderland zag bloeijen onder het bestuur van een dapper Vorst, geacht en ontzien door den nabuur, en van wien het toen niet meer twijfelachtig was, of hij zou Nederland geheel van de Spaansche verdrukking bevrijden.

Op de hem eigene, dat is naauwkeurige, innemende en boeijende wijze, geeft ons de geleerde Schrijver de levensgeschiedenis van twee mannen, aan welke het vaderland de duurste verpligting heeft, doch wier verdiensten nimmer zóó zijn opgemerkt en gewaardeerd. Teregt toch zegt schotel, in zijne Inleiding, van floris I: ‘Had zijn bloed, zoo menigmaal in gevaar van vergoten te worden, het schavot te Brussel geverwd, of ware zijn lijk onder de gesneuvelden te Daelhem, Jemmingen, of aan de boorden der Maas begraven geworden, zijn naam had op de lippen der burgers blijven leven, en de lier der Dichters ter zijner eere geklonken;’ en van ploris II: ‘Hij was een dier groote mannen, die de grondvesten van het gebouw, door willem I gelegd, met maurits en frederik hendrik voltrokken; die, terwijl de laatste nieuwe lauweren aan de kroon der republiek op het slagveld hechtte, hare staatkundige belangen in de hoogste vergaderingen handhaafde.’ Maar beide waren vergeten, vergeten met zoo vele anderen, bij alles, wat er door onze geleerden en geschiedkundigen voor de kennis onzer beroemde Mannen gedaan is. Wel dan, dat er thans iemand is opgestaan, die hulde, waardige hulde brengt aan hunne roemrijke nagedachtenis!

Dank zij den Heere schotel voor dien arbeid! Ieder, die belang stelt in den roem des vaderlands, zal met dien dank volkomen instemmen, vooral wanneer hij er bij bedenkt, hoe gering voor hem de bouwstoffen waren, die vroegere schrijvers hem hadden nagelaten, hoe weinig en hoe oppervlakkig

[p. 320]

er over floris I en floris II van pallant geschreven, en hoe groot de moeite geweest is, om, op des Schrijvers toenmalige standplaats, al de bronnen te naderen, die hij tot zamenstelling van zijn werk noodig had. Ondanks die bezwaren is de taak loffelijk afgewerkt. Gelijk hij zelf zijne helden voet voor voet op den levensweg gevolgd is, zoo ook hebben wij zijnen arbeid gadegeslagen; en gaarne willen wij het bekennen, dat, bij al wat de Schrijver tot deze beschrijvingen gebruikt heeft, (en hoeveel gebruikte hij niet, dat anderen niet konden bekomen?) onze bronnen te kort schieten, om op zijne belangrijke en naauwkeurige berigten aanmerkingen te maken.

En zullen wij onzen Lezeren nu een verslag van het werk geven? Wij zouden eene bloote opsomming moeten doen van de gebeurtenissen, die floris I en floris II van pallant beleefden, waarin zij handelden, waarin zij uitblonken, waarin zij rampen hadden, waarin zij vreugde beleefden; maar de rijkdom der stof is zoo uitgebreid, dat wij niet zouden weten waar te beginnen, waar te eindigen, welke gebeurtenissen te vermelden, welke achterwege te laten. Wij raden dus liever allen aan, het boek zelf te lezen, ten einde bekend te worden met de uitnemende parel, die schotel wederom aan Neêrlands letterkundige kroon geschonken heeft.

Wij wenschen hem, in zijn' tegenwoordigen meer uitgebreiden werkkring, lust en krachten om voort te gaan op de baan der wetenschappen, door hem zoo roemvol bewandeld; terwijl wij hopen, dat, door een ruim debiet van dit belangrijke werk, de Uitgever vergoeding moge vinden voor de nette, ja uitmuntende uitvoering.