Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1847

Klinische Ervaringen, gewonnen in de Koninklijke Poliklinische Inrigting der Hoogeschool te Berlijn, door Dr. Eduard Henoch, Assistent bij de voornoemde Inrigting, en uitgegeven door Dr. Maurits Hendrik Romberg, gewoon Hoogleeraar etc. etc. Te Utrecht, bij J.G. Terveen en Zoon. In gr. 8vo. VIII, 247 bl. en 2 Platen. f 2-50.

Hoewel Klinische Ervaringen uit eene Polikliniek bij velen twijfel zullen opwekken over de waarde dier Ervaringen en over die van het boek, waarin zij vervat zijn, zoo waarborgt ons echter de naam van den hooggevierden Zenuw-Patholoog, de naam van romberg, niet alleen genoegzaam voor de waarheid der facta, maar belooft ook eene leerrijke en aangename lectuur. Het werkje begint met eene Voorrede van den Uitgever, waarin over de vooren nadeelen der observatiën in eene Polikliniek gesproken wordt; over de pligten van den klinischen Leeraar, en bo-

[p. 303]

venal is op te merken een verwijt van onzen tijd, als te weinig achting hebbende voor de therapie, ‘zoodat men van dag tot dag meer moet vreezen, dat het doel om te genezen bijzaak zal worden’ enz. Deze uitspraak zal hard in de ooren klinken; zij is evenwel waar, alhoewel het euvel uit zeer verschillende bronnen ontspruit. De een is een geleerd geneeskundige, observeert alles en geeft overal Decoctum altheae met oxymel; de ander ziet overal Irritatio mucosae intestinalis en kan hoogstens Decoctum hordei toedienen, en op deze en op vele andere wijzen redeneren zij zich over den moeijelijken weg heen, tot dat zij welbehouden in de gemakkelijke haven, der methodus exspectativa, (het nietsdoen) aankomen. Zij bedwelmen hun geweten met de gedachte: ik heb er geen kwaad aan gedaan; maar hij, die het goeddoen achterwege laat, doet kwaad. Voor deze groote klasse van Practici kan dit werk van veel nut zijn. - De inhoud is naar geen bepaald stelsel ingedeeld, en begint met het geliefkoosde thema van den geachten Schrijver, met de Ziekten van het Zenuwstelsel. I. Sensibiliteitsneurosen. 1. Hyperaesthesieën (bl. 1-14). 2. Anaesthesieën (14-23). II. Motiliteitsneurosen. 1. Hypercinesen, waaronder Choreä St. Viti en derzelver behandeling, in hardnekkige gevallen met arsenicum; Hysterie, Eclampsie (der kinderen). Sprekende van de overeenstemming der aanvallen van convulsiën met eclampsie, die bij kinderen niet zelden het begin van meningitis zijn, neemt de Schrijver de gelegenheid te baat, om hoogt belangrijke aanmerkingen over deze ziekte en derzelver behandeling er bij te voegen. Daarna volgt Epilepsie en Kinkhoest, met de klagt over de volledige werkeloosheid van alle, tot op den huidigen dag, in deze ziekten beproefde middelen (23-58); 2. Acineses, verlammingen (58-88). III. Logoneurosen (88-92). IV. Trophoneurosen (92-98). Het hier medegedeelde uiterst belangrijke geval van gebrekkige voeding ten gevolge van vernietigde zenuwwerking heeft aanleiding gegeven tot eene zeer interressante Dissertatie van Dr. bergson (De Prosopa dysmorphia sive nova atrophiae facialis specie),

[p. 304]

waarvan Ref. slechts in het voorbijgaan kon gewag maken.

Hierop volgen ziekten van het bloed (98-144): 1. Anaemia, het meest, doch niet bij uitsluiting, op het vrouwelijke geslacht waargenomen. 2. Cyanosis, waargenomen bij eenen knaap van 4 jaren, die nog leeft, en afhankelijk van eene aangeborene hartziekte. 3. Purpura. 4. Morbus Brightii, waarvan drie belangrijke gevallen medegedeeld worden, in het laatste tevens eene analyse van bloed en urine.' 5. Diabetes mellitus, slechts eenmaal bij eenen 36jarigen raffinadeur waargenomen; na een lijden van 15 maanden bezweek de lijder; de nieren werden door Dr. remak onderzocht en geanalyseerd; suiker evenwel was op geenerlei wijze uit de zelfstandigheid der nieren daar te stellen. 6. Rachitis.

Onder de benaming van bloedvergiftiging volgen Febr. typhosa en acute exanthemata, Febr. Scarlatina, mazelen en varioloïden, en ten slotte Rheumatismus en Arthritis, als wordende veroorzaakt door veranderingen van het bloed.

Onder de ziekten van het kanaal der spijsvertering en deszelfs aanhangsels vindt men afgehandeld: 1. Ontstekingachtige aandoeningen van het slijmvlies van den mond, stomatis aphtosa, soor (muguet der Franschen), stomacace gangr. en noma. Hier het nut aangetoond van het cuprum sulphuricum. 2. Ziekten van den Oesophagus, bestaande in scirrheuse ontaarding, tweemalen waargenomen. 3. Van den maag. In die gevallen, waarin men regt had, een ontstekingachtig of zelfs ulcereus proces op het slijmvlies van dit orgaan aan te nemen, werd veel meer gehecht aan de leefwijze dan aan pharmaceutische behandeling. Van de melkkuur wordt een voorbeeld van radicale genezing aangehaald. 4. Haematemesis, ook onafhankelijk van eene organische ziekte van de maag waargenomen. 5. Ontstekingachtige aandoeningen van het slijmvlies van de maag en darm, vooral bij kinderen waargenomen. 6. Peritonitis en aanmerkingen over lever- en miltziekten (144-172).

Ziekten van de geslachtsdeelen en urin-werktuigen (172

[p. 305]

-186). Om de onanie bij kinderen op het spoor te komen, wordt het volgende opgegeven: wanneer men bij gezonde kleine kinderen met de toppen van de vingers over de huid van de inwendige oppervlakte der dijen, inzonderheid op de plaats van de fossa ovalis der fascia transversalis strijkt, dan ziet men bijna oogenblikkelijk eene snelle optrekking der testis van dezelfde zijde. Deze reflectiebeweging nu wordt bij kinderen, aan onanie overgegeven, gemist. Alhoewel in den laatsten tijd als ontdekkingsmiddel opgegeven, werd het door den Schrijver ook bij onanisten waargenomen.

Verwondering baarde het Ref., dat bij de opsomming der aangewende geneesmiddelen ter behandeling van syphilis slechts gewag gemaakt wordt van calomel, merc. solub. Hahnemanni en merc. praec. ruber. Bij Condylomata inwendig sublimaat.

(186-210) Ziekten van de ademhalingswerktuigen. (211-218) Ziekten van den toestel der circulatie. (218-247) Ten slotte volgen zeer belangrijke opmerkingen over huidziekten, met de afbeelding van eenen lepreusen. Eene tweede achter het werk gevoegde plaat behoort bij het merkwaardige ziektegeval (bl. 92) onder Trophoneurosen voorkomende. Het is onmogelijk iets meer uit het boek te geven dan den korten inhoud. Het bestaat bijna geheel uit practische lessen en belangrijke ziektegevallen. Vooral vindt de kinderarts vele wenken daarin omtrent de aanwending van krachtige middelen, zoo als arsenicum, lapis infernalis, Tokayerwijn enz. Men weet niet, of men den Diagnosticus of wel den Therapeut meer moet bewonderen. - Om al deze redenen zijn wij den ongenoemden Vertaler dank verschuldigd voor de verrijking onzer litteratuur met dit echt practische werk. De vertaling is goed te noemen. Daarom zullen wij enkele aanmerkingen en zinstorende fouten met stilzwijgen voorbijgaan, en wenschen van harte, dat velen dit werk zullen lezen en herlezen.

..m...