Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1847

Verhalen, door J. Kneppelhout. 's Gravenhage, bij J.L. Van der Vliet. 1846. In gr. 8vo. VI en 313 bl. f 2-90.

Voor het grootste gedeelte zijn deze verhalen stukken, die reeds vroeger in onderscheidene tijdschriften of almanakken het licht zagen. Eene lijst der stukken zal dit doen zien: I. Doodendienst. II. Waanzinnig Truken. III. Een vorstje. IV. Op zee. V. Spel. VI. Eene heel lieve soirée. VII. Schwetzingen. VIII. Geen paard te rijden. IX. De vermakelijke en onderhoudende geschiedenis van zoo veel lieflijkheên en de kuischheid zelve. X. Naar Zomerzorg. XI. Een quiproquo. XII. De Salon des Variétés. Van deze

[p. 281]

stukken zijn alleen VII en IX thans voor de eerste maal gedrukt; de overigen waren reeds bekend. De Schrijver had daarom tot titel verkozen: Oude Vrienden; maar boekverkoopersspeculatie van zijnen uitgever deed hem de opregtheid van dien titel opofferen. Wij kunnen ons de auteursliefde zeer wel begrijpen, die de aldus verstrooide vruchten van zijnen geest weder bijeenzamelt, en duiden die ook niet ten kwade, wanneer de stukken zulk eene herzameling en bewaring verdienen. Opmerking verdient zij doorgaans ter waardering en karakterisering van den Schrijver, die, indien de zaak niet eene ellendige geldspeculatie is, daardoor toont, wat hij zelf waardig acht, om der vergetelheid ontrukt te worden, en aldus zijn eigen oordeel over zijne vroegere stukken uitspreekt, nadat er genoegzame tijd verloopen is sedert hunne zamenstelling, om ze met minder opgewekte eigenliefde gade te slaan. Uit dit oogpunt beschouwd, is er in de opname van deze en gene der vroegere verhalen of schetsen nog al een en ander, wat Rec. bevreemdt. Wanneer men de gave bezit, gelijk de Heer kneppelhout die ongetwijfeld heeft, om op eene losse, bevallige manier te schrijven, brengt welwillendheid, om aan het verzoek van den uitgever van deze en die tijdschriften of jaarboekjes te voldoen, er ligtelijk toe, om met eene luchtige hand een weinig beduidend stukje op te stellen, wat aan den wensch van het oogenblik beantwoordt, met genoegen zich vlugtig laat lezen, en ook geene hoogere aanspraak maakt, dan die van zulk eene voorbijgaande voldoening. Doch is het nu goed te keuren, zulke stukken na verloop van tijd uit de vergetelheid terug te roepen, die natuurlijk hun deel en ook hunne bestemming is, en ze door eene vernieuwde uitgave eene duurzame waarde toe te kennen? Wij zouden er aan twijfelen; wij zouden meenen, dat er in dezen bundel onderscheidene stukken zijn opgenomen, die zich met het kortstondig bestaan in een tijdschrift of jaarboekje hadden moeten vergenoegen, die men daar met welgevallen en genoegen las, maar van welke men toch vraagt, als men ze hier wedervindt: verdienden zij nu zulk eene onderscheiding? Zijn ze zoo belangrijk, zoo uitstekend òf van inhoud òf van vorm, dat ze nog eens moesten worden opgedischt? Rec. zou dat b.v. van N^o. III, IV, X, XI niet durven beweren. Zij zijn al te onbeduidend, ook met opzigt tot de kunst, om nog-

[p. 282]

maals te worden opgedrongen. Het is in ons oog te pretentieus, om voor zulke nietigheden de aandacht van het publiek voor de tweede maal te durven vergen. Waarom heeft de Heer kneppelmout niet liever eene beperkter keuze gedaan uit den reeds gedrukten voorraad, en daarbij nieuwe, zorgvuldig bewerkte stukken gevoegd? Hij zou daarmede voor zijnen roem beter hebben gezorgd en ook onzer letterkunde meer dienst hebben bewezen. Onder de reeds vroeger uitgegevene zijn er, die de opname wel weder verdienden, ja die wij in hunne soort als meesterstukjes beschouwen. De titel van Verhalen doet wel iets anders verwachten, dan wij hier doorgaans vinden; maar stukjes, als N^o. II, VI, XII, zijn inderdaad proeven van een wezentlijk en groot talent. Vooral het laatste, de Salon des Variétés, onderscheidt zich door eene juistheid en scherpheid van teekening, door eene getrouwheid naar het leven, door eene gemakkelijkheid en natuurlijkheid, die van groote kunst getuigen. De heel lieve Soirée is misschien hier en daar een weinig geoutreerd, schoon anders in denzelfden trant en ook niet onverdienstelijk. Waanzinnig Truken is aandoenlijk en treffend geschreven. Geen paard te rijden, schoon inderdaad weinig beteekenende, is toch om de regt goed geschilderde situatie piquant. Wanneer wij den Schrijver in zijne Voorrede hooren betuigen, dat ‘het steeds zijn streven was om tot diegenen der letterkundigen gerekend te worden, die aan den Hollandschen verhaalstijl en de Hollandsche zamenspraak een eenvoudiger, meer met de taal des dagelijkschen levens overeenkomenden toon trachten te geven,’ dan zal men hem niet ligt den lof weigeren van daarin gelukkig te zijn geslaagd; wij beschouwen uit dit oogpunt vooral de door ons geprezene stukken als belangrijker, dan hun onderwerp en inhoud oppervlakkig zouden doen vermoeden. Wij wenschten, dat velen hem deze kunst afzagen, waardoor onze schoone moedertaal van eene zijde wordt ontwikkeld, waar zij inderdaad ontwikkeling noodig heeft.

Wij zeiden boven, dat wij liever meerdere nieuwe stukken hadden ontvangen, dan sommige der herdrukte. Wij deden dat met het oog op het wezentlijk talent, dat in de beste der hier andermaal medegedeelde verhalen zich openbaart, minder met het oog op de beide stukken, die hier voor het eerst zijn gegeven. Wij laten Schwetzingen aan

[p. 283]

zijne plaats, maar begrijpen niet, hoe N^o. IX, eene vrije vertaling naar het Fransch van alphonse karr, door den Schrijver kan zijn gekozen; het stukje is in inhoud en strekking, in trant en manier zoo geheel Fransch, dat Rec., die eerst later, aan het einde van het boek gekomen, de inhoudslijst vond, het zich niet kon verklaren, hoe kneppelhout zulk eene anomalie had kunnen dulden, en een stuk opnemen, wat met de andere zoo weinig in overeenstemming was. Dat verwondert hem nog; ofschoon het hem genoegen doet, dat het geen oorspronkelijk verhaal is.

De Heer kneppelhout, zoo hij onze aankondiging mogt lezen, ziet, dat wij regt aan zijne bekwaamheid en zijn talent laten wedervaren, schoon wij niet voetstoots alles, wat wij hier vinden, kunnen goedkeuren. Wij wenschen, dat hij ons bij tijd en wijle nieuwe en bewerkter stukken moge leveren in zijnen besten trant, en houden het er voor, dat hij in staat is, om daardoor wezentlijk onze letterkunde te verrijken.