Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1847

Het Huwelijk, beschouwd in het licht des Christendoms. Een werk, in het bijzonder gerigt tot jonggehuwde vrouwen, die in de hoogere kringen der maatschappij verkeeren. Naar de tweede en herziene uitgave van Mevr. de Gravin Agénor de Gasparin. Uit het Fransch vertaald door L. Patoir. III Deelen. Te 's Gravenhage, bij K. Fuhri. In 8vo. Postform. 1204 bl. f 7-90.

Naarmate de ongodsdienstigheid, zedeloosheid en ligtzinnigheid hare besmetting meer over de Fransche natie, ook in de hoogere standen, heeft uitgestort, is het opmerke-

[p. 275]

lijker, dat eene aanzienlijke Fransche vrouw een werk van zoodanigen inhoud schrijft, en verblijdender, dat eene herhaalde uitgave er de gunstige ontvangst van bewijst. Het is hooge zedelijke ernst, die hier spreekt, godsdienstig gevoel, dat het hart roert, en onverholen opregtheid, die de gebreken der maatschappelijke zamenleving in geenen deele verbloemt. De Schrijfster heeft het gevoeld, en in haar werk treffend uitgedrukt, dat het huwelijk meer is, dan een burgerlijk verdrag; dat het, door het Christendom veredeld, eene heilige, godsdienstige vereeniging wordt, die niet alleen voor de reinste zedelijke genoegens den weg opent, maar echtgenooten ook dienstbaar maakt aan eigene en elkanders volmaking voor eene hoogere wereld. Zij zet zich over den gewonen toon des maatschappelijken levens in haren kring heen, om de vrouw hare plaats aan te wijzen, niet zoo als zij daarop gesteld is door eene bespottelijke overbeschaving, die haar aan de eene zijde op het onnatuurlijkste verheft, en haar aan den anderen kant verlaagt en miskent, maar zoo als de wijze en liefderijke Schepper haar die heeft aangewezen. Zij schetst met waarheid en warmte den invloed, dien de vrouw, wanneer zij die plaats inneemt, op echtgenoot en huisgezin en maatschappij uitoefent, en wijst te gelijk, zonder overdrijving, met wijsheid en godsdienstigen zin, haren zusteren aan, wat zij te doen en wat te vermijden hebben, om aan dat ideaal te beantwoorden. Eene heldere kennis van het menschelijke en vrouwelijke hart, een juiste blik in het leven en deszelfs behoeften, eene levendige overtuiging van het hooger goed des geestes, dat zoo ligt voorbijgezien wordt te midden van de verstrooijingen en bemoeijingen des dagelijkschen levens, een warme ijver voor menschenheil en Christuszin; - dat zijn de hoofddeugden, die wij, bij rijkdom van denkbeelden en weldoordachte verplaatsing in verschillende betrekkingen, in dit geschrift aantroffen. En daaraan vergeeft men gemakkelijk, hetgeen eene onpartijdige beschouwing niet kan ontkennen, dat daarnevens staat zekere uitvoerigheid van voorstelling, die het onderwerp wel eens uitput en te weinig overlaat aan het nadenken der lezeressen, die men zich vooorstelt; het gebrek aan juiste onderscheiding van het godsdienstige element in het algemeen en het Christelijke in het bijzonder, blijkbaar onder anderen in het op ééne lijn plaatsen van voorstellingen des Ouden

[p. 276]

en des Nieuwen Verbonds, waaraan de in den Bijbel gansch niet vreemde Schrijfster zich meermalen schuldig maakt; en, wat den vorm aangaat, de te groote lengte, en van de meeste volzinnen, en van de hoofdstukken, waardoor geene genoegzame rustpunten worden aangeboden. Doch ondanks deze kleine gebreken is het een voortreffelijk geschrift, dat der aanzienlijke vrouw, uit wier welbestuurde pen het vloeide, grootelijks tot eer verstrekt.

Met dat al, en ofschoon het voor vrouwen in beschaafden en aanzienlijken kring, ook buiten het vaderland der Schrijfster, vele belangrijke wenken en raadgevingen bevat, zouden wij de Nederduitsche vertaling van hetzelve, zoo als het daar ligt, niet hebben aangeraden. Daartoe is er te veel plaatselijks in. Reeds het overzigt over de beschouwing van het leven en de bestemming der vrouw door eenige nieuwere Fransche Schrijvers en Schrijfsters in het eerste hoofdstuk: de vrouw en hare bestemming op aarde, geeft er het bewijs van. En juist de scherp afgebakende gepastheid voor hare lezeressen, het diep ingrijpen in de gebreken, gewoonten en levenswijze van dezen, maakt, dat veel daar, maar ook daar alleen van toepassing is, en voor Nederlandsche vrouwen goeddeels zijnen nadruk en zijn nut mist. Indien men, dit in het oog houdende, tot eene omwerking, eene overgieting naar onze zeden en de behoeften van onze aanzienlijke vrouwen hadde besloten, dan ware wel veel behouden, maar ook veel weggelaten en gewijzigd. En hadde eene Nederlandsche beschaafde, tot dezen arbeid geschikte vrouw zich dien laten welgevallen, het werk zou er zeer veel bij gewonnen hebben in bruikbaarheid. Bij deze reden, om welke wij de overzetting minder doelmatig achten, komt nog eene andere, die wij niet zonder leedwezen noemen. Zij ligt in de voorkeur, die meer en meer bij de ‘hoogere kringen’ in ons vaderland doordringt, voor het lezen van Fransche boeken. Wij kunnen de vrees niet onderdrukken, dat er zijn, die een werk, in deze taal geschreven, wij zeggen niet: beter verstaan, maar meer lezen zouden, en een Hollandsch boek met eenig vooroordeel ter zijde leggen; de vrees, dat de kennis en het gebruik van dit, beide toch zoo waardige, boek er minstens niet door zal bevorderd worden. En dat zou ons leed doen. Een ruim debiet bewijze de ongegrondheid dier vrees, geve den Vertaler voldoening op zijnen over 't geheel welgeslaagden arbeid en daaraan nuttig besteden tijd, en stelle den

[p. 277]

Uitgever schadeloos, ook voor de moeite der keurige uitvoering, welke zoodanig is, dat het gerust onder de oogen mag komen van die vrouwen en in die kringen, voor welke het vooral bestemd is.

Een breeder verslag van den inhoud achten wij onnoodig, ook omdat de vertaling reeds eenigen tijd het licht ziet en wel reeds aan velen zal bekend zijn. Dat wij haar niet vroeger aankondigden, werd daardoor veroorzaakt, dat wij het derde deel eerst onlangs ontvingen. Bij de menigte later uitgekomene boeken, die op onze aankondiging wachten, hebben wij ook de plaatsruimte niet tot opmerkingen over bijzonderheden, hoewel wij er nog al eenige aanteekenden, en, al ware het over het punt der echtscheiding alleen, vrij wat zouden te zeggen hebben.