Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1847

De Vrouw uit een natuur-, ziekte- en geneeskundig oogpunt beschouwd. Door Dr. D.W.H. Busch, Koninklijk Pruissisch Geheim Medicinaal-Raad enz. Uit het Hoogduitsch vertaald. IIIde tot VIIIste Deel. Te Amsterdam, bij H. Frijlink. 1843-1845. In gr. 8vo. Te zamen 2854 bl. f 25-50.

Wij gaven vroeger van het eerste en tweede deel dezes werks een uitvoerig verslag (Vaderl. Letteroef. 1843 bl. 634-639, 1844 bl. 317-322). Het zou weinig nuttigheid hebben, zoo wij eveneens den inhoud van de voor ons liggende zes boekdeelen, waarmede dit uitgebreide werk voltooid is, in bijzonderheden wilden opgeven. Over de strekking van het werk hebben wij vroeger ons gevoelen gezegd, en wij kunnen dus tot de aangehaalde aankondigingen verwijzen. Wij vergenoegen ons met te herinneren, dat, volgens het plan der bewerking, drie hoofdafdeelingen door den Schrijver zijn aangenomen. De eerste Afdeeling bevat de algemeene leerstukken der physiologie en pathologie van de Vrouw. Daaraan waren de twee eerste deelen toegewijd, waarover vroeger gehandeld is, en het derde deel behelst het slot van die afdeeling, de aetiologie, de diagnose, de algemeene therapie en de diaetetiek. De tweede afdeeling behandelt de bijzondere ziekte- en genezingsleer van de geslachtsziekten der vrouw, en hieraan is het slot van het derde deel, benevens de vier volgende deelen, toegewijd. Het achtste deel eindelijk behelst de behandeling van kunstbewerkingen in de geslachtsziekten der vrouw, hetgeen de derde afdeeling van des Schrijvers taak uitmaakt. Wij zien in al deze stukken eene groote uitvoerigheid van behandeling, met eene rijke kennis der tot het onderwerp in betrekking staande geschriften der geleerden. De behandeling der zielsziekten, die het

[p. 260]

begin uitmaakt der tweede afdeeling, zou veelligt hebben kunnen achterwege blijven, daar dezen niet tot de ziekten der vrouw als zoodanig behooren, hoezeer dezelven zekerlijk door het sexueel verschil gewijzigd worden; maar dit geldt evenzeer van alle andere ziekten, en de Schrijver had dus, uit dat oogpunt, de geheele nosologie in zijn werk kunnen opnemen. Doch de Schrijver is niet vrij van eene zekere omslagtigheid, waardoor hij, b.v. bij de beoordeeling der onvruchtbaarheid, allerlei oude, fabelachtige zaken opdischt, hoezeer er zelf bijvoegende dat zij ongerijmd zijn. Merkwaardig in den tegenwoordigen tijd is de vermelding van het dierlijk Magnetismus (IV^e Deel, bl. 113-137), van welks aanwending hij niet afkeerig is, en waaromtrent hij zich met groote uitvoerigheid verklaart.

Wij kunnen omtrent de vertaling verwijzen naar hetgeen vroeger gezegd is. De correctie had hier en daar naauwkeuriger kunnen zijn; wij hielden daarvan geene aanteekening, maar herinneren ons, afwijking voor aanwijzing, zedelijkdeid voor zedelijkheid, en vele dergelijke drukfouten gelezen te hebben. Wij twijfelen echter niet, of Ds. hageman heeft met deze vertaling velen onzer landgenooten eene gewigtige dienst bewezen. Het werk van den Heer busch is eene soort van Encyclopaedie over het behandelde onderwerp.