Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1847

Verslag over de inwendige Cliniek der Clinische School te Rotterdam, gedurende den cursus van 1 Sept. 1842 tot 30 Junij 1843, door G.Ph.F. Groshans, Lector aan gemelde School. Te Amsterdam, bij J.H. en G. van Heteren. 1844. In gr. 8vo. 63 bl. f :-75.
De cursus van 1 Sept. 1845 tot 30 Junij 1846. Te Utrecht, bij J.G. van Terveen en Zoon. 1847. In gr. 8vo. 128 bl.

De beide verslagen, welke wij met een enkel woord wenschen aan te kondigen, zijn oorspronkelijk in geneeskundige Tijdschriften geplaatst, maar uit deze overgedrukt en ook afzonderlijk in den handel verkrijgbaar gesteld. Het eerste was opgenomen in het IV^e deel, 1^e en 2^e stuk van het Archief voor geneeskunde, geredigeerd door Dr. heije; het laatste in de Kliniek III^e deel, 3^e en 4^e stuk, uitgegeven door Dr. c. gobee. De vertraging, welke er in de uitgave der volgende stukken van het Archief heeft plaats gehad, en de hierop gevolgde geheele staking der uitgave is oorzaak geweest, dat de beide verslagen over de jaren 1843 en 1844 niet op den bestemden tijd in het licht zijn verschenen, en de Schrijver, die voor zijn verslag over 1845 reeds eene zoo groote ruimte in het tijdschrift van den Heer gobee had verkregen, oordeelde het raadzamer, dezelve thans liever geheel achterwege te houden. Er is een tijd geweest, dat klinische verslagen bij ons te lande tot de

[p. 256]

groote zeldzaamheden behoorden, en ook thans nog is het er verre af, dat het voorbeeld, door enkelen gegeven, algemeene navolging vindt. Intusschen zal er wel niemand zijn, die het nut van dergelijke verslagen, wanneer zij op de regte wijze worden opgesteld, zal durven ontkennen. Minder als contrôle over den geneesheer, - wij achten het standpunt van den aan een gasthuis geplaatsten arts te hoog, dan dat wij aan de noodzakelijkheid eener dergelijke contrôle zouden willen denken, - dan wel als de eenige zekere bron, waaruit men putten kan, om den aard der ziekten hier te lande te leeren kennen, en als eene verzameling van belangrijke en door lijkopeningen toegelichte ziektegevallen, zoo als de privaatpraktijk dezelve niet aanbiedt, achten wij dergelijke verslagen van het hoogste belang. Wij verheugen ons dan ook, dat Dr. groshans er toe heeft kunnen besluiten, om de verslagen over de Cliniek der Clinische School te Rotterdam door den druk algemeen bekend te maken, en wij wenschen, dat hij zich opgewekt moge gevoelen, om voortaan jaarlijks een dergelijk verslag mede te deelen. Bij elk der beide verslagen is een tabellarisch overzigt van de ziektegevallen gevoegd, welke gedurende den afgeloopenen cursus in de zalen van het clinicum zijn voorgekomen, terwijl de nadere bijzonderheden in de verslagen zelve zijn ingelascht. Wanneer wij vergelijkenderwijze ons oordeel over beide verslagen moeten uitbrengen, dan zien wij kennelijk vooruitgang; dat over het jaar 1845-1846 beviel ons beter, dan dat over 1842-1843; de resultaten der lijkopeningen worden uitvoeriger en naauwkeuriger in hetzelve medegedeeld, dan in het laatstgenoemde, en ook de epicrises zijn vollediger. Hiermede willen wij niet zeggen, dat er in het verslag over 1842-1843 ook niet veel belangrijks voorkomt; verre van daar. De beschouwingen over de typheuse koortsen, zoo als die volgens de ondervinding des Schrijvers (met welke ook die van Rec. grootelijks overeenkomt) bij ons te lande zich vertoonen, bevatten veel, wat onze aandacht allezins verdient; zoo ook kennen wij veel waarde toe aan hetgeen.

[p. 257]

hier wordt aangetroffen over phthisis pulmonalis, haar voorkomen in deze gewesten, de belangrijkheid van het onderzoek van den pols in deze ziekte, over het gebruik der digitalis in hartziekten en de voorzorgen, welke men bij het voorschrijven van dit middel heeft in acht te nemen. Doch over het geheel is er van alles, wat de cursus van 1845-1846 opleverde, meer partij getrokken; de Schrijver gaat zelfs niet zelden buiten de grenzen van een gewoon verslag, en treedt meermalen in eene kritische vergelijking met datgene, wat andere klinische leeraars over gelijke onderwerpen hebben waargenomen. Hierdoor wordt de lezing van het tweede verslag niet alleen onderhoudender, maar men vindt zich na dezelve ook meer bevredigd. De orde, waarin de verschillende ziektegevallen worden afgehandeld, is nagenoeg dezelfde, als die in het eerste verslag. Eerst worden de typheuse koortsen, daarna de tusschenpoozende koortsen, de galkoortsen enz. en vervolgens de ontstekingziekten beschouwd. Ook hier maakt de Schrijver opmerkzaam op het zeldzamer voorkomen van den typhus abdominalis bij ons te lande; de typheuse koorts vertoont zich hier meer als de typhus fever der Engelschen: dat personen, die aan tuberculosis pulmonum lijden, niet door typhus zouden worden aangetast, vond de Schrijver niet bevestigd. Belangrijk is het medegedeelde omtrent meningitis; de Schrijver maakt opmerkzaam op de moeijelijkheid der diagnose, zoodat bij de lijkopening dikwijls ontsteking der hersenvliezen wordt aangetroffen, waar men deze gedurende het leven óf in het geheel niet, of eerst gedurende de laatste uren of dagen had vermoed. Ter bevestiging van deze stelling zijn een zestal waarnemingen, welke evenwel niet alle gedurende den afgeloopen cursus waren voorgekomen, medegedeeld; deze waarnemingen zijn ons over het geheel belangrijker voorgekomen uit een pathologisch-anatomisch, dan uit een diagnostisch oogpunt; wij hadden de ziektegeschiedenissen wel eenigzins vollediger gewenscht, vooral bij de 3^e en 4^e waarneming; uitvoerigheid en naauwkeurigheid komen vooral te pas bij ziekten, waarvan de

[p. 258]

herkenning zoo moeijelijk is, en het is beter, hier eenige onbeduidende symptomen te veel, dan een enkel afdoend verschijnsel te weinig op te noemen. Belangrijke mededeelingen ontvangen wij in dat gedeelte, waar de Schrijver over apoplexie en hemiplegie handelt. Het uitvoerigst is het hoofdstuk over borstziekten, met name dat over tubercula pulmonum, bewerkt; de Schrijver deelt een belangrijk geval van pneumothorax mede en handelt vervolgens over het voorkomen van fistula ani bij teringlijders, waaromtrent zijne bevindingen van die van louis en andral verschillen; evenzeer ook trof hij bij zijne teringlijders andere pathologische veranderingen der lever (overvulling met bloed) aan, dan beide genoemde schrijvers: hypertrophie van het hart nam hij ook bij lijders aan phthisis tuberculosa waar. Onder de belangrijke medegedeelde gevallen noemen wij verder nog een geval van perforatio intestini en een van dilaceratio renis ten gevolge van eenen val. - Er zijn derhalve in beide verslagen en vooral in het laatste vele belangrijke onderwerpen behandeld, welke de uitgave allezins billijken en waarom wij aan deze stukken vele lezers toewenschen. Daarenboven kenmerken beide rapporten zich door eene groote mate van opregtheid, welke, onzes inziens, eene aanbeveling voor klinische verslagen is: feilen in de diagnose of in de behandeling erkent de Schrijver, waar zij voorgekomen zijn, openhartig. De stijl is vloeijend en duidelijk; doch waarom gebruikt de Schrijver in dit tweede verslag bij voorkeur telkens de Nederduitsche benamingen voor de geneesmiddelen? Zulks bevordert voorzeker niet de duidelijkheid, daar de Latijnsche benamingen burgerregt hebben verkregen: ook zijn zij niet altijd juist, zoo als b.v.: kwikzilver voor calomel of mercurius dulcis. Deze aanmerking maken wij slechts in het voorbijgaan en besluiten onze aankondiging met den wensch, dat het voorbeeld van Dr. groshans, Dr. schneevoogdt, Dr. gobée, Dr. kloppert, navolging moge vinden bij anderen, die aan het hoofd van clinica of van gasthuizen staan; op hen rust de verplig-

[p. 259]

ting, het praktische gedeelte der wetenschap vooruit te brengen, iets, waartoe de geneesheer in de privaatpraktijk slechts weinige gelegenheid heeft.