Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1847

Lach en Luim. Losse Dichtstukjes van W.J. van Zeggelen. Te Haarlem, bij A.C. Kruseman. 1846. Post 8vo. VIII en 152 bl. f 1-80.

Het is moeijelijk, om over dichtstukjes als die van den Heer van zeggelen een oordeel te vellen, dat voldoet. Zoo ergens, dan hangt hier van de individualiteit van den lezer en beoordeelaar veel af. De een zal veel spoediger lach en luim vinden, dan de ander; de een is wat spoediger tevreden en is gemakkelijker op het punt van geestigheid, dan de ander. Over dit bundeltje heeft het publiek als 't ware reeds beslist; binnen zeer korten tijd was een tweede druk noodig; wat kan de Dichter meer begeeren? Wat kan den

[p. 92]

Uitgever beter bewijs zijn, dat het gegevene ten minste in den smaak valt en naar de behoeften is van de lezers? De Muzen-almanak prijkt met van zeggelen's portret - ergo, de zaak is afgedaan. Lastig is het maar, als men niet met den stroom kan medevaren, en alles niet zoo mooi kan vinden als anderen. En in dat geval verkeert Rec. Hij kan niet instemmen met de goedkeuring, die men zoo ruimschoots aan de stukken van dezen Dichter toezwaait. Ligt dat aan het door hem gekozene genre? Rec. gelooft het niet; hem is ieder genre goed, mits men het in zijne soort goed behandele. En het luimige, het geestige, het grappige zelfs en burlesque staat hem in het geheel niet tegen. Maar het moet dan ook wezentlijk luimig, geestig of grappig zijn, en zoo ergens, dan wordt hier een meesterschap over taal en versbouw gevorderd, dat lang niet aan iedereen gegeven is. Kort, puntig, gespierd moeten de verzen zijn. Zie eens de verhalen van staring in dien trant; hoe rijk zijn zij aan gedachten, hoe kort van uitdrukking, hoe geestig niet enkel van vinding, maar van maat, van beeldspraak, van woord! Niets vervelender, dan eene gerekte aardigheid; wat in één regel kan gezegd worden, daar moeten er geen twee of zelfs anderhalf toe worden gebruikt. Er moet ook iets meer wezen, dan rijm en maat, dan goed afloopende volzinnen, indien wezentlijk iets goeds in dit genre zal worden geleverd. Wij nemen een staaltje uit het Bezoek bij Jan Steen:

Men keurde het best voor des 'pachters fatsoen,

Met hem in dien staat naar de wallen te spoen.

Men zeilde met hem naar de ligplaats der schuiten;
Die plek gaf op eens een idee aan de guiten:

De vrachtschuit van Leyden lag juist op vertrek;

Men sjorde den nuchteren pachter op 't dek,

En liet hem door 't luchtgat naar onderen glijden,
En 't duurde niet lang of de man voer naar Leyden.

Jan Steen gaf den schipper bijzonder in last

Een oogje te houden op d'olijken gast;

Hij moest hem dien avond in Leyden verzellen,
En hem aan het huis van Jan's vader bestellen -

- Want de oude, men weet het, bewoonde die stad -

En vragen of deez geen logies voor hem had;

Dan konden ze 's anderen daags, na 't ontwaken,

[p. 93]

 

Als 't beiden behaagde, de kennis eens maken,

 

En als vader Havik zijn beurs dan ontsloot,

 

En om het te schikken maar 't pachtgeld verschoot,

 

't Zou stellig hem lijken, hy zeî het gelaten:

 

Hij had nog geen slag om met pachters te praten.

En zoo gaat het voort. Wij vragen, wat is dat anders dan plat berijmd proza? Waar is hier iets van geest of luim of aardigheid te vinden? Of moet men die zoeken in het woord nuchteren, waar van eenen dronken man wordt gesproken? En van dien aard is, in allerlei voetmaat, overvloed in dit boekje te vinden. Ons komt het voor, dat dergelijke dingen geen dichtstukjes mogen heeten; er wordt meer gevorderd voor poëzij, van welk genre ook. Het luimige is een vak, waar veel talent, veel oorspronkelijke geest, maar ook veel oefening en kunstvaardigheid worden vereischt. Het hoogere in dat genre zal de Heer van zeggelen, gelooven wij, nooit bereiken, het eigenlijk humoristische; wat Rec. althans van hem gelezen heeft, geeft daarvan weinig verwachting. Maar voor het lagere ontbreekt het hem niet aan aanleg; er zijn ook in dit bundeltje verscheidene verzen, die daarvan getuigen. Bovenaan staat, onzes inziens, de Ithaca van Jan Trochée, die, wat vinding en uitwerking betreft, regt goed gelukt is, en waar naast ook Hulda's pagegaai verdient genoemd te worden, en de bron van Sint Keyne, benevens enkele andere. Van de vertalingen bevielen Rec. het minst die uit de Ingoldby's Legends. Misschien lag het aan hem, maar hij kon van de meeste de aardigheid niet vatten.

Het vignet voor dit overigens nette boekje is allerliefst en verzoent ons met het vers, waartoe het behoort.

Wij zouden den Heer van zeggelen tot ijverige bestudering van voorbeelden als staring willen opwekken; niet om die juist na te volgen, maar om van hen toch veel te leeren, wat versbouw en uitdrukking betreft; dan zou hij in dit vak betere dingen kunnen leveren, dan tot dusverre. Misschien prediken wij voor doove ooren, en het zou niet te verwonderen zijn bij den bijval, dien zijne stukken nu reeds vinden; maar enfin 't is ten beste van den Dichter en de vaderlandsche poëzij, dat wij dezen raad geven.