Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1846

Apologie van den Bijbel; of: hoe zal ik den Bijbel beschouwen? Een woord voor denkende Vrienden der Godsdienst. Te Amsterdam, bij G. Portielje. 1845. In gr. 8vo. 142 bl. f 1-40.

In het Zwitsersche kanton St. Gallen hebben om de drie jaren, bij wijze van Synoden, vereenigingen van Geestelijken plaats, op welke door één' hunner eene voorlezing wordt gehouden. De Hoogleeraar scheitlin vervulde in 1837 de spreekbeurt op zulk eene wijze, dat de uitgave van het gesprokene woord algemeen begeerd werd. Ten einde daaraan te voldoen, getroostte hij zich, ten gevalle van het grooter publiek, de moeite eener omwerking en uitbreiding. En zoo ontstond dit geschrift, dat door den Vertaler waardig is geacht, om ook onder ons gelezen te worden.

De eenigermate zonderlinge titel verpligt ons tot eene meer naauwkeurige opgave van den inhoud. Eene vrij uitvoerige inleiding gaat vooraf. Daarin worden met scherpe trekken de voornaamste bedenkingen voorgesteld, die, vroeger en later, tegen de echtheid, ongeschondenheid en geloofwaardigheid der Bijbelschriften zijn ingebragt, en de verschillende meeningen, die er onder de menschen omtrent den Bijbel bestaan. Dit een en ander moet strekken, niet om stof te leveren voor de Apologie, maar om

[p. 462]

het gevaar en de moeijelijkheid der onderneming te doen beseffen, en troost aan te bieden bij het gebrekkige, dat aan deze proeve kleeft. Naar onze meening had deze Inleiding zonder schade kunnen achterwege blijven. Bedenkingen, die niet opgelost, vragen, die niet regtstreeks beantwoord worden, worden beter verzwegen. Maar desniettemin kunnen wij met vrijmoedigheid verklaren, dat de verdediging van den Bijbel den Schrijver op zijne wijze uitnemend gelukt is. Hij beschouwt dien als één groot geheel, wel uit verschillende deelen zamengesteld, maar die te zamen eene éénheid vormen, die van hooge, goddelijke zorg getuigt. Wij onderscheiden in den Bijbel, zegt hij, verschillende tijdvakken of afdeelingen. Ieder tijdvak treedt op met gedachten en voorstellingen, die bijzonder daaraan eigen zijn. Nieuwe denkbeelden stijgen nu en dan omhoog, en van tijd tot tijd vereenigt nieuw en helderder licht zich met het vroegere zwakkere, totdat het licht der wereld verrijst. Die verschillende afdeelingen worden opgegeven en daarbij de idéën, de waarheden, die te voorschijn traden. Achtereenvolgens wordt gehandeld over de Adamitische periode, die van noäch, die van abraham, de Mozaïsche, die van david en salomo, die der Profeten, en (zonderling genoeg!) de Apocryfische of Grieksch-Joodsche, terwijl de laatste periode de Christelijke is, de tijdkring des N.T. Zoo blijkt het, dat God, voortijds veelmalen en op velerlei wijzen tot de vaderen gesproken hebbende door de Profeten, in deze laatste dagen tot ons gesproken heeft door den Zoon, of, om met den Schrijver te spreken, zoo ontsproot, sedert de dagen des eersten menschen, steeds het eene idée, de eene waarheid, de eene openbaring na de andere; er kwam steeds nieuw licht bij het oude, licht uit de diepe duisternis, dat door alle trappen der ochtendschemering en der immer helderder wordende morgenuren, den glans bereikte van den middag, waarop de zon in het hoogste toppunt staat. En deze gang der idéën door alle perioden heen, dit allengskens voortgaande groeijen, totdat de kroon gevormd en afgerond was,

[p. 463]

zou slechts een werk van het toeval, of ook uitsluitend van menschelijke wijsheid zijn geweest? Het antwoord op die vraag is eene lofspraak op den Bijbel. Gods Voorzienigheid vertoont zich zigtbaar in het ontstaan, de ontwikkeling en den voortgang der idéën of van den godsdienstig-wijsgeerigen inhoud van den Bijbel. En ook de vorm, waarin deze ons gegeven is, ofschoon door velen met ongunstige oogen aangezien, laat zich regtvaardigen; terwijl de wonderwerken en wonderbare voorvallen, in den Bijbel vermeld, in verband beschouwd met de daardoor geleerde en gestaafde waarheden, gemakkelijk gehandhaafd worden. Enkele hoogst gepaste woorden ter toepassing en leiding, bij het gebruik des Bijbels, staan aan het einde regt op hunne plaats.

Wij zouden dit geschrift ongaarne aan allen zonder onderscheid in handen geven. Onder velerlei goeds bevat het niet weinig, wat vreemd is en ongewoon. Ook heeft het, bij een' grooten rijkdom van zaken, onderscheidene zwakkere plaatsen. Zelfs is de stijl, hoe gekuischt ook, soms te bloemrijk en overladen. Maar volgens den titel is het ook bestemd voor denkende Vrienden der Godsdienst, en deze zullen er veel in vinden, wat hun stoffe geeft tot nadenken en onderzoek. Boven alles wenschten wij het in handen van zulken, die den Bijbel, door vooroordeel verblind, minachten en verwerpen. Indien zij nog voor overtuiging vatbaar zijn, dan durven wij verwachten, dat deze Apologie niet te vergeefs voor hen geschreven is.