Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1846

Brief aan den Bisschop van Dardanië, Apostolischen Vicaris van Breda, in antwoord op deszelfs Mandement tegen het verspreiden en lezen der Heilige Schriften. Door W.P. Tiddy, Agent van het Britsch en Buitenlandsch Bijbelgenootschap in België en de Nederlanden. Te Brussel en Breda, bij J.H. Briard. 1845. In gr. 8vo. 21 bl. f :-05.

Op Zondag den 14 September 1845 is in alle Roomschgezinde gemeenten van het Vicariaat van Breda (waartoe, hehalve de Zeeuwsche gemeenten, behooren 43 gemeenten in het arrondissement Breda) afgekondigd een zoogenaamd mandement van den Vicaris Apostolijk j. van hooydonck, wien de Paus te Rome benoemd heeft tot Bisschop van Dardanië. Oudtijds droegen twee landen dezen naam. Het eene in Klein-Azië tusschen den Hellespont en den oorsprong der rivier Granicus, het andere Dardanië gelegen in het bovenste gedeelte van Moesië, grenzende aan Illyrië en Macedonië. Waar het Bisdom van den Vicaris van hooydonck gelegen is, is niet bekend. Trouwens het is eene benoeming in partibus infidelium, en dan gebeurt het wel eens meer, dat een Bisschop zelf niet regt weet, waar hij te huis behoort. Wij beschouwen dus het geven van den titel Bisschop van Dar-

[p. 249]

danië aan den man als zijnde facultatief. Men kan hem zoo noemen, of men kan het laten. In Nederland is de man niet anders dan Vicaris van den Paus. Maar, om tot het reeds genoemde mandement terug te keeren, ware het er bij gebleven, dat het alleen in de kerken ware afgekondigd, waarschijnlijk zou van hetzelve buiten die kerken niet veel kennis zijn genomen. Maar dagbladen of tijdschriften hebben den inhoud door de Drukpers openbaar gemaakt; en zoo is het dan door geheel Nederland bekend geworden, dat de Vicaris van hooydonck de H. Schriften noemt pijlen, waarmede de Duivel de hartader van het geloof poogt te treffen; hen, die den Bijbel te koop aanbieden of uitgeven, noemt hij handlangers van den Satan. Zijne geloovigen vermaant hij, om, indien zij reeds Bijbels hebben gekocht of aangenomen, het voorbeeld te volgen van die van Ephesen, die, volgens Hand. 19:19, vóór hunnen overgang tot het Christendom ijdele kunsten, dat is zoogenaamde tooverij, gepleegd hebbende, de boeken, die zij daartoe plagten te gebruiken, bijeenbragten en verbrandden.

- Quo numine laeso,

Quidve dolens - tantae animis coelestibus irae?

Sedert eenige maanden is te Breda eene bloeijende drukkerij van Bijbels, benevens een Bijbel-depot, waarin Bijbels in honderd acht en dertig talen voorhanden, en tot eenen geringen prijs voor alle Christelijke gezindheden, door de kerkelijke Overheden van iedere gezindte zijn goedgekeurd, te bekomen zijn.

Hinc illae lacrymae!

Een mandement, hetwelk deze Bijbeldrukkerij en hen, die in betrekking tot deze inrigting staan, tot een voorwerp van haat en verfoeijing moest maken in het oog van het grootere deel der bevolking van de Stad en omstreek van Breda, kon niet met onverschilligheid beschouwd worden door den waardigen Heer tiddy, die, als Agent van het Britsch en buitenlandsch Bijbelgenootschap, de in Breda gevestigde Bijbeldrukkerij en Bijbel-depôt bestuurt. Hij nam het voornemen, om zich zelven, zijne werkzaamheden, en ook de door hem uitgegevene en afgeleverde Bijbels, tegen de beschuldigingen van den Vicaris te verdedigen; en het is deze verdediging, welke bevat is in den thans door ons

[p. 250]

aangekondigden Brief. De Schrijver zegt: ‘Beiden noemen wij ons dienaren van God, en beiden belijden wij zijn werk te doen: gij, in het gebruiken van al uwen invloed, om de verspreiding van de Schriften, door het Bijbelgenootschap uitgegeven, te vernietigen en het lezen derzelve voor te komen; ik, in het doen van elke poging, om de lieden over te halen dezelve te koopen, en ze zorgvuldig en aanhoudend te lezen. Doch beiden, voorzeker, kunnen wij niet bezig zijn in het werk van God; beiden kunnen wij Hem niet welbehagelijk zijn. Een van beiden is noodwendig handelende tegen Zijnen wil. Wie onzer is dit nu? - Indien ik mijn werk niet ten volle door Gods woord kan regtvaardigen, maar bevonden worde het werk des Duivels te doen, gelijk gij dit beweert, dan bevind ik mij, dit gevoel ik, in eenen allerverschrikkelijksten toestand; en in dusdanig geval zijn uwe vervloekingen in geenen deele te zwaar. Doch indien God mijn werk, in Zijn Woord, niet veroordeelt, zoo Hij het integendeel beveelt, hoe vreeselijk zal dan Zijn oordeel zijn over al de genen, die te zamen beraadslagen tegen Hem! - Het is niet om des geschils, Mijnheer! maar om der waarheid en onzer onsterfelijke zielen wil, dat ik deze bladzijden tot u rigt. Het is met het doel, om U die verdediging voor te leggen, met welke ik bereid ben om voor mijnen God te verschijnen. Zal ik niet, staande voor den Regterstoel van christus, mij met alle regt op Hem mogen beroepen, en tot Hem zeggen: Heer! toen Gij op aarde waart, hebt Gij het volk bevolen de Schriften te onderzoeken, zeggende, dat wij in dezelve het eeuwige leven hebben, en dat zij zalig zijn, die Uw Woord hooren en bewaren: ik geloofde, dat dit waarheid was, omdat Gij het gesproken hebt, en ik poogde mijne medezondaren te helpen tot het gehoorzamen van Uw Woord. Zal Hij mij veroordeelen, gelijk gij het gedaan hebt? - Zal onze Regter niet van u eischen, aan te wijzen, in wat gedeelte onze Bijbels valsch zijn, waarin zij kettersch zijn? Zal Hij u niet vragen, of, alvorens uw mandement neder te schrijven, gij onze uitgaven nagezien hebt, om te zien, of zij vervalscht waren, dan niet, en of gij immer aan het Genootschap de valsche vertalingen en de ketterijen aangewezen hebt? Zal Hij niet van u vorderen, dat gij Hem aantoont, wat gij gedaan hebt, om goede en getrouwe Bijbels aan het volk te verschaffen, ten bewijze dat gij de verspreiding en de lezing van Zijn Woord

[p. 251]

niet wilde verhinderen, maar dat gij al wat in uw vermogen was hebt aangewend om Zijne bevelen te gehoorzamen?’

Vooral is het de hoogernstige toon, waarin de Heer tiddy schrijft, zijne duidelijkheid zelfs voor den eenvoudigste, die dezen Brief zeer merkwaardig doen zijn. Zal de Vicaris van hooydonck op het geschrift van den Heer tiddy antwoorden? Zal hij zijn mandement kunnen verdedigen? Zal hij het pogen te doen? De tijd zal het leeren, en doen blijken, of het verlangen ook van zoo vele Roomschgezinden, die dezen Brief lezen, en die naar waarheid dorsten, zal bevredigd worden.