Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1845

Eenige aanteekeningen over dwergen.

(Ter gelegenheid van het opzien, dat tom thumb te Parijs verwekt heeft.)

Te allen tijde en bij de meeste volken van Europa heeft het geslacht der Dwergen eene niet onbeduidende rol gespeeld. Die hunne geschiedenis zou willen beschrijven - en het onderwerp is niet zonder eenig, zelfs wetenschappelijk belang - zou zulks in twee groote afdeelingen moeten doen: want in het eene geval, ligchamelijk en tastbaar, staan zij met de bellenkap als hofnarren naast den troon van Keizers en Koningen, of dienen als potsierlijke lakkeijen achter de vorstelijke tafel, of loopen als kluchtige liefdesboden der ridders en der dames heen en weder; - in het andere wemelen zij, in kinderlijke volks-sagen gehuld, onzigtbaar en spookachtig rondom den stoel der vertellende grootmoeder, of verschrikken, spotachtig kwellende, de angstige meisjes in het spinvertrek, of blazen den bergman het licht der groeve uit, zoodat hij den weg naar het zonlicht der bovenwereld niet kan wedervinden. Opmerkelijk genoeg weet reeds de grijze oudheid van Dwergen te verhalen, en men moge dan al eens de Troglodyten niet beschouwen als tot dit kleine menschenras behoorende, zoo zijn ten minste de Pygmeën en derzelver oorlogen met de kraanvogels uit de Grieksche fabelgeschiedenis genoeg bekend. De sprookjes der Germaansche volken hebben ons de Dwergen tot op den huidigen dag behouden, niet alleen in Duitschland, de Nederlanden en Engeland, maar zelfs in IJsland, Scandinavië

[p. 651]

en Lapland. Puck en duimeling zijn, in dezen omkring, de beroemd gewordene onsterfelijke vertegenwoordigers van het dwergvolk, hetwelk, verre achter de grenzen onzer zinnelijke wereld, in groote maatschappijen woont, van de Liliputters, wier rijk door swift's fantastische reisbeschrijvingen beroemd geworden is, tot de Gnomen, Elfen en Kaboutermannetjes. Kenmerkend is het voor het Germaansche volkskarakter, dat de Dwergen in onze Sagen als goedhartige wezens optreden, die neiging voor den mensch gevoelen, hem gaarne dienst bewijzen en vermaak aandoen. Het bekende sprookje van sneeuwtje-wit bewijst dit niet minder dan de verhalen nopens de Kaboutermannetjes, die voor een potje vol melk, dat hun de meiden geven, water naar de keuken dragen, schotels en borden schuren, op het vuur passen, enz. Zelfs wanneer de Elfen de menschen wegvoeren en naar hun rijk brengen, drijft slechts liefde hen tot deze gewelddadigheid; tiek heeft ons dit in de liefelijkste beelden voor oogen gesteld. - Niet echter tot de volkssprookjes, maar door vleesch en bloed tot de werkelijke geschiedenis behoorende en daarin beroemd, is een Dwerg, die in dienst van karel V. stond en cornelis van litthauwen geheeten werd; nog heden ten dage wordt zijn portret in het Louvre vertoond. Over het algemeen was het, ettelijke eeuwen geleden, eenigermate een voorwerp van trotschheid der voorname, inzonderheid vorstelijke personaadjen, Dwergen te bezitten. Frans I. en hendrik II. hadden er zoodanig eenen, wien men zeer naïf den naam van langen jan gegeven had, en in het jaar 1556 gaf de Kardinaal vitelli te Rome een feestmaal, waarbij vierendertig Dwergen achter tafel dienden. Omstreeks dien zelfden tijd liet zich een Milanees in eene papegaaiskooi zien, en de Koningin-moeder, van Frankrijk, pronkte met eene Dwergin, die slechts 13 duim hoog was. De in het jaar 1619 geborene, door walter scott met roem vermelde Sir jeffery hudson werd in zijn achtste jaar aan de gemalin van karel I, Koningin henriette marie, van Engeland, in eene pastei gepresenteerd. In zijn dertigste jaar was hij ternaauwernood 18 Engelsche duimen groot, en - doodde in een tweegevecht zekeren Duitscher, krost geheeten, die den spot met hem gedreven had. Nikolaas fery, bebe bijgenaamd, een beroemde Dwerg van Koning stanislaus lescinsky, van Polen, was tot in zijn zestiende jaar welgemaakt en alstoen 33

[p. 652]

duim lang; naderhand werd hij scheef. Op een met hennep belegd bord werd hij ten doop gedragen; langen tijd was een houten klomp zijne wieg, en zijne eerste schoenen geleken een paar notendoppen. Hij verried geen spoor van verstandelijken aanleg, maar des te heftiger hartstogten, en stierf, nog naauwelijks drieëntwintig jaren oud, betreurd door zijne weduwe, de Dwergin therese souvray. Zijn portret en zijn rok worden in het kabinet van natuurlijke historie der geneeskundige faculteit te Parijs bewaard. Met vele gaven des geestes daarentegen, en rijke kundigheden was een andere Poolsche Dwerg, de Edelman borwilawski, begaafd; deze was 28 duim lang en woog iets meer dan 9 pond. Hij stierf in zijn tweeëntwintigste jaar, en heeft door zijne gedenkschriften onder zijne landslieden eenigen naam verworven. Een merkwaardig tooneel bragt, in het jaar 1713, Grootvorstin natalie, eene zuster van peter den Grooten, te weeg. Twee harer Dwergen huwden elkander, en zij deed tot dit trouwfeest al de Dwergen uit geheel het rijk noodigen; er verschenen er tweeënnegentig. In kleine, daartoe nieuw vervaardigde rijtuigen, door Schotsche dwergpaardjes getrokken, reed dit gezelschap van kleine menschjes, onder den toevloed eener ontelbare volksmenigte, naar de kerk. Na de huwelijksplegtigheid was er groote tafel en een luisterrijk dwergenbal.