Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1845

De Bijbel en de Mensch. Door O.G. Heldring. II Deelen. Te Amsterdam, bij G.J.A. Beijerinck. 1842-44. 556 bl. (Ook onder den titel: Togt der kinderen Israëls door de woestijn en symbolik (symboliek) der Mozaïsche Godsdienst. Met eene Kaart van den doortogt der kinderen Israëls door de woestijn, volgens de nieuwste reizigers.) f 6-:

Het eerste Deel van dit werk, welks titel u in het onzekere laat, wat gij hier moogt verwachten, biedt u een allerlei van opmerkingen, gedachten en beschouwingen. Op het eerste blad van dit werk, nog vóór den titel geplaatst, lezen wij: De Bijbel en de Mensch. Gods sprake in de natuur, toegelicht door de openbaring. In het eerste gedeelte van dit Deel vinden wij dus de spraak der natuur uitgelegd. In het tweede gedeelte verlaat de Schrijver de sprake Gods in de natuur, ‘om te zien, wat Gods openbaring ons verkondigt van de natuur, welke hoe rijk ook echter altijd onzeker spreekt.’ Dat de Heer heldring veel weet, is ons uit deze bladen duidelijk geworden; maar of Z.Eerw. niet gelukkiger had kunnen zijn in de keus van den vorm, waarin hij dit geschrift in het licht

[p. 667]

zendt, is eene vraag, welke wij liefst niet ontkennend zouden beantwoorden. Gaarne deelden wij u het een en ander tot proeve mede; maar waar te beginnen en waar te eindigen? Werp eens met mij een' blik op de inhoudsopgave. De eerste afdeeling heeft tot opschrift: de natuur; de tweede: de Bijbel. - Inleiding. De natuur in haren rijkdom. De natuur eene Hieroglyphe. De natuur eene Godspraak. De bloementaal. De bloementaal in het oosten. De bloementaal bij het volk. Mijne kindschheid, mijne zuster en onze bloemen. Bloemenleven. (Een Gedicht.) De eerstelingen der lente. De Pelgrim en het bloempje op de heide. (Eene Parabel.) De bloementaal bij de Duitschers. De bloementaal. (Eene Parabel.) De bloemen tot troost der menschen. (Eene Allegorie.) De boomen in hunne eigenaardige spraak. Twee parabels. De wandelaar en de vruchtboom. (Eene Parabel.) Een dennenbosch en deszelfs beteekenis. De natuur het ‘memento mori.’ Fantasie op een kerkhof. - Dit is de inhoud van bl. 1-41. Zoo gaat het verder. - Eene nachtwandeling. Wolkenbeelden. De natuur als satyre. De muggen. De mieren. De termiten. De bijen. De wespen. De Prairie-honden. De Fabeldichters. Trouwe vriendschap. (Eene Fabel.) De vier eikels. (Eene Fabel.) De grassoorten. De rijp, een zinnebeeld van het schijnleven der menschheid (bl. 87-127.) Niemand beoordeele echter het werk naar deze inhoudsopgave. Het geheel ziet er minder amalgamistisch uit, dan het zou kunnen schijnen, wanneer men het register inziet. Wij zouden dit niet hebben afgeschreven, ware het ons mogelijk geweest onze lezers op eenige andere wijze een flaauw denkbeeld van den inhoud te geven.

Het tweede gedeelte van dit eerste Deel (bl. 150-350) beschouwt den Bijbel als eene nadere openbaring Gods over de sprake der natuur. Overgang. 1. De schepping. 2. Het lied der schepping. 3. De sabbat, het sabbatjaar en het heilige getal zeven. 4. De ster der wijzen bij de geboorte van jezus. 5. De twee boomen in den hof Gods. 6. De regenboog. 7. Het boek Job. - De goddelooze, vergeleken bij de Nijl-Papierplant. Het Nijlrietscheepje.

[p. 668]

Eene winterbeek. - Doch genoeg. Ik wil u die opgave van den inhoud niet verder afschrijven. Lees het boek zelf, en gij zult mij toestemmen, dat het niet alledaagsch is, dat er menige goede gedachte en opmerking in voorkomt; maar dat het geheel beter geordend moest zijn om dieperen indruk te maken.

De Schrijver eindigde het eerste Deel met de beschouwing der tien Egyptische plagen. In het tweede Deel legt hij de zinnebeelden der Mozaïsche eerdienst open. Dit Deel, waarvan alleen het eerste Stuk, voor zoo ver ons bekend is, het licht ziet, doet ons naar het vervolg verlangen. De bijgevoegde kaart verdient, wat de uitvoering betreft, allen lof.