Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1845

[p. 617]

Regtvaardiging van Johannes Ronge. Derde Druk. In gr. 8vo. 60 bl. f :-60.
Regtvaardiging van mijnen afval van de Roomsche Hofkerk. Een open Zendbrief aan allen, die het willen of kunnen hooren, zien en onderzoeken, door Czerski, Apostolisch-Katholiek Priester te Schneidemühl. Benevens zijn laatste schrijven aan het hoogwaardige General-Consistorium te Posen. Uit het Hoogduitsch. In gr. 8vo. 22 bl. f :-30.
De Hoofdstellingen der Christelijk-apostolisch-Katholieke Gemeente te Schneidemühl, vergeleken met die der Roomsch-Katholieke Kerk en beschouwd uit het standpunt der Christelijke vrijheid. In gr. 8vo. 47 bl. f :-50.
Een woord aan de Aanhangers van Rome, bij den aanvang van het jaar 1845, door J. Ronge, enz. In gr. 8vo. 8 bl. f :-10.
Aan mijne Geloofsgenooten en Medeburgers, door J. Ronge. In gr. 8vo. 8 bl. f :-10.
Mijn laatste verblijf te Schneidemühl, of mededeelingen omtrent de personen en omstandigheden in de nieuwe Gemeente aldaar, door A. Vrijheer von Seld. Naar den vijfden druk, uit het Hoogduitsch. In gr. 8vo. 25 bl. (Met een Naschrift, behelzende eenen Brief van J. Czerski aan den Nederlandschen Uitgever.) f :-30.
Allen te Zwijndrecht, bij J. Boden.

Wij hebben zelfs den schijn vermeden, alsof wij, met vooringenomenheid, gretig de gelegenheid wilden aangrijpen, om onze lezers ten spoedigste opmerkzaam te maken op de gebeurtenissen, welke in de Roomsche kerk bui-

[p. 618]

tenslands, zelfs in naburige Staten, plaats hebben. Vandaar dat wij liever, dan de eerste aankondigers te zijn van de bovenstaande geschriften, het tijdstip hebben afgewacht, waarop een aanmerkelijk gedeelte der aanhangers van de Roomsche Kerk in dezen partij heeft gekozen; het tijdstip, waarop reeds de Roomschgezinde periodieke geschriften, ook in ons vaderland, kennis hebben genomen van de bedoelde gebeurtenissen en de daartoe betrekkelijke geschriften; een tijdstip dus, in hetwelk men ons niet kan beschuldigen, dat wij, door de aankondiging van deze geschriften, de gemoederen van sommigen onzer landgenooten verontrust en hunne godsdienstige overtuiging zouden gekwetst hebben. Wenschen onze lezers hetgeen in de Duitsche, tot nog toe Roomsch-Katholijke Kerk gebeurd is ook eens uit een ander gezigtspunt te beschouwen dan uit dat, waarop de Ultramontaansche partij hen heeft willen plaatsen, zoo diene daartoe het volgende.

Johannes ronge, Roomsch-Katholijk Priester te Grottkau in Silezië, schreef reeds in het jaar 1842: ‘Het is zeer merkwaardig, wat de Italianen van ons Duitschers sedert kort durven vergen. Wij moeten bidden, dat de Spanjaarden weder in hunne oude kerkelijke slavernij terugkeeren. Wie heeft dan het bloedige drama opgevoerd? Misschien het ongehoorzame volk? Espartero en dergelijke lieden? Wij weten in Duitschland, en wel is waar weten het bijna alle schooljongens, dat, naast de tirannij der Koningen, de aan Rome onderworpene, liederlijke en luije Geestelijkheid voor het grootste deel de oorzaak is, waarom deze schoone natie zichzelve zoo bloedig verscheurt. Zoo weten wij ook, dat de Fransche revolutie niet door danton, camille desmoulins en anderen veroorzaakt werd, maar door de tirannij van lodewijk XIV, de liederlijkheid van lodewijk XV, zoo wel als door de schandelijke buitensporigheden van den Hofadel, van geestelijken en wereldlijken stand. Niet minder weten wij, dat de dertigjarige oorlog niet door luther en melanchthon veroorzaakt, maar eeuwen voorbereid was door Rome en de Duitsche grooten, geestelijken en wereldlijken. Wij

[p. 619]

hebben het wel noodig, dat wij voor ons en de Spanjaarden bidden; maar dan zullen wij om onze en de vrijheid en zelfstandigheid der Spanjaarden bidden, waardoor alleen ware godsdienstigheid en zedelijkheid mogelijk wordt, maar niet om slavernij en afhankelijkheid, welke ten hoogste huichelarij en werkheiligheid bewerken.’

Maar vooral was het de beruchte vertooning van den zoogenaamden Heiligen Rok te Trier, in October 1844, die ronge met eene verontwaardiging vervulde, welke het hem onmogelijk was te verbergen. Nu schreef hij den alom bekenden Brief over den Heiligen Rok te Trier. Onder welke gewaarwordingen hij dezen brief schreef, spreken zijne in de Regtvaardiging voorkomende woorden duidelijk uit: ‘Eenen rok, van welken zij zelfs niet eens het bewijs kunnen geven, of hij waarlijk de rok van christus is, vertoonen deze Baälspriesters voor hunne schraapzucht en zucht tot gewin ter openbare vereering, en laten de ligtgeloovige menigte dit kleedingstuk niet slechts vereeren, neen zij laten haar tot hem roepen: “heilige rok, bid voor ons! - heilige rok, voor u buig ik mij neder!” Voor zulk eenen spot, die met de Godsdienst gedreven, voor zulke waanzinnigheid, welke der menschelijke Rede als goddelijk, dewijl zij kerkelijk is, aangeprezen wordt, kan de taal geene woorden vinden, om de regtmatige verontwaardiging uit te drukken, en mijne woorden aan den Bisschop arnoldi, die men al te hevig noemt, zijn, naar gelang van het vergrijp, dat door de hierarchische partij aan de Godsdienst en de Rede gepleegd is, bijna kinderachtig te noemen.’

Genoegzaam gelijktijdig met ronge werd czerski, Vicaris bij de Domkerk te Posen, overtuigd van de gebreken, die in de Roomsche Kerk heerschen; de geveinsdheid van vele priesters, de met voordacht onderhoudene onkunde en het bijgeloof bij de leden der gemeente, de aanleiding tot ontucht door het ongehuwde leven der priesters, de verderfelijke invloed door dezen uitgeoefend tot aankweeking van onverdraagzaamheid, onder anderen op echtgenooten, die in een gemengd huwelijk leven.

[p. 620]

Dit een en ander bewoog hem, om op den 22 Augustus 1844 zijn ambt als Roomsch Priester neder te leggen, en een aantal van met hem gelijkgezinden tot eene gemeente van Katholijken, onafhankelijk van de Roomsche Curie of Hofkerk, rondom zich te vereenigen te Schneidemühl in Silezië. Spoedig stelden zich ronge en czerski tot elkander in betrekking, en workten gezamentlijk tot stichting van eene Christelijk-Apostolisch-Katholijke Kerk, welker leerstellingen voornamelijk gerigt zijn tegen hetgeen in die der kenmerkende leer der Roomsche Kerk, naar hun oordeel, strijdig is met de leer der Heilige Schrift.

De aan het hoofd van dit verslag geplaatste titels zijn die der in onze taal, allen bij denzelfden drukker uitgekomene, op deze belangrijke gebeurtenis betrekkelijke geschriften. De overzetting van alle is goed geslaagd; terwijl daarenboven door den drukker, tot een' voldoenden waarborg voor de echtheid van deze bij hem uitgekomene geschriften, in de laatstaangekondigde van deze brochures de vertaling geplaatst is van eenen brief van czerski aan den Nederlandschen Uitgever, welks oorspronkelijke onder den Heer boden berust, en waaruit blijkt, dat czerski en ronge beiden den Heer boden in staat stellen, om die geschriften over de Katholijke Kerkhervorming, welke zij zelven het belangrijkste oordeelen, dadelijk aan ons Nederlandsch lezend publiek mede te deelen.

Niemand zal ontkennen, dat de thans aangekondigde geschriften belangrijk, ja onmisbaar zijn voor de kennis en de beoordeeling van deze veelbesprokene beweging in de Roomsche Kerk, welke ook in ons Vaderland meer sympathie opwekt, dan men wel opentlijk erkent. Wij eindigen met de opmerking, dat het grootste en meest ontwijfelbare mirakel, hetwelk de vertooning van den zoogenaamden Heiligen Rok, ofschoon dan ook tegen het oogmerk van den vertooner, heeft te weeg gebragt, daarin bestaat, dat zij heeft veroorzaakt de geboorte van eene, dag aan dag in uitgebreidheid toenemende, dagelijks nieuwe leden in zich opnemende, en er alzoo reeds vele duizenden tel-

[p. 621]

lende, van Rome zich afscheidende Christelijk-Catholijke Kerk.