Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1845

De Reizen van onzen Heer en Zaligmaker Jezus Christus. Naar het Hoogduitsch van J.A.F. Schmidt, Diaken te Ilmenau, door W.D. Statius Muller. Te Dordrecht, bij H. Lagerwey. 1844. In gr. 8vo. XVI, 496 bl. f 5-80.

Het lust ons niet, na hetgeen over dit lijvig boekdeel elders reeds gezegd is, uitvoerig te zijn in deszelfs aankondiging. Maar wij moeten daarover toch het een en ander in het midden brengen, tot inlichting onzer lezers. Voorzien van eene kaart van Palestina en van twee grove vignetten, behelst het eene beschrijving van het Joodsche

[p. 577]

land en zijne bewoners ten tijde van jezus, met betrekking tot deszelfs toestand in den vroegeren, lateren en tegenwoordigen tijd, en in verband met jezus' leven en lotgevallen. Het schetst ons, na eene inleiding, achtereenvolgens de reizen van zijne ouders vóór zijne geboorte en gedurende zijne kindschheid, daarna die van jezus zelven in de drie tijdperken van zijn openbare leven, en eindelijk zijne wandelingen gedurende zijn lijden en na zijne opstanding. De Schrijver had tot het vervaardigen van dit werk aanleiding gekregen door een soortgelijk, in 1831 te Parijs in het licht verschenen, onder den titel van: les voyages de Jesus Christ. Hij geeft in zijne voorrede de bronnen op, waaruit hij geput heeft, en laat zich over de zwarigheden uit, waaraan zulk een arbeid onderworpen is. Het schijnt echter, dat hij die bronnen weinig oordeelkundig heeft gebruikt en tegen die zwarigheden niet was opgewassen. Er valt althans op de uitvoering veel en velerlei aan te merken, ook wanneer men met het hoofddenkbeeld is ingenomen. Alles, wat bij mogelijkheid dienstig kon geacht worden tot zijn oogmerk, heeft hij bijeenverzameld en medegedeeld, zonder eenig onderscheid te maken tusschen het meer en minder gewigtige, zonder eenige schifting hoe ook genaamd. Dit gaat zoo verre, dat zelfs de Joodsche en Christelijke overleveringen voetstoots in het verhaal zijn opgenomen, zonder opgave van derzelver geloofwaardigheid en betrekkelijke waarde. Hierdoor heeft het geheele werk, tot noodeloozen omvang uitgedegen, een vreemdsoortig en bont aanzien. Waarheid en verdichting zijn als dooreen gemengd. Hier komt bij, dat schier elke bladzijde wemelt van meer of minder grove onnaauwkeurigheden en onbewezene stellingen. Vooral is de Evangelische geschiedenis misvormd geworden, waarvan de volgende proeven ten bewijze verstrekken mogen. De Heer jezus christus wordt, bl. 1, de held genoemd des Nieuwen Verbonds. Van joseph, maria's bruidegom, wordt gezegd, bl. 42, dat hij waarschijnlijk een weduwenaar was, die kinderen had uit zijnen eersten echt. Voor de reis van maria naar elisabeth worden, ald.,

[p. 578]

gansch andere redenen opgegeven, dan Luk. I, bijv. dat zij de meerdere ondervinding van hare vriendin wilde raadplegen omtrent hare houding ten opzigte van haren verloofde. Zacharias en elisabeth woonden op het gebergte van Judea, lezen wij bl. 43. Niet minder dan vijf à zes bladzijden worden er besteed tot het onderzoek naar de woonplaats van zacharias, die ook de geboorteplaats was van johannes den Dooper. De steden Jutta, Ain en Hebron komen daarbij in aanmerking, en worden uitvoerig beschreven. Van maria wordt gezegd, bl. 43, dat zij op hare reis naar elisabeth haast had, en, zonder zich ergens onderweg lang op te houden, in Judea aankwam. Waaruit blijkt dit toch? Maria en joseph werden niet genoodigd, zoo als wij lezen bl. 51, maar waren verpligt, om naar Bethlehem te gaan. Zij namen, staat ald., hunnen intrek in eene spelonk buiten de stad. Zoo vinden wij, bl. 59, dat de oude simeon in den tempel een waarschuwend woord tot maria rigtte, dat zij hare verwachtingen aangaande het kind niet overal bekend maken, en haren zoon alzoo niet aan de vervolgingen van herodes moest blootstellen. Zietdaar eenige weinige proeven van den inhoud van dit werk! Daartegenover zouden wij sommige gedeelten kunnen stellen, die beter gelukt zijn. Maar wie durft een geschrift aanprijzen, zoo slordig bewerkt? Helaas, de Vertaler heeft zich niet beter van zijne taak gekweten. Men had van den Schrijver van de Stemmen uit het graf van eenen Christen mogen verwachten, dat hij dit werk of niet vertaald, of voor de vertaling geheel zou hebben omgewerkt. Maar ziet, hij heeft gemeend, in zijne overzetting den tekst doorgaans getrouw te moeten volgen, en zich geene vrijheid te mogen veroorlooven. Alleen heeft hij eenige overleveringen, die hem toeschenen van minder aanbelang te zijn, achterwege gelaten. Of deze echter zoo vele in getal zijn, dat hij op den titel schrijven kon: ‘naar het Hoogduitsch,’ zouden wij durven betwijfelen. En ware bij eene letterlijke overbrenging de vertaling zelve slechts dragelijk! Maar wij zouden eene breede lijst kunnen ten toon hangen, gelijk

[p. 579]

elders geschied is, van drukfouten, germanismen, misslagen in taal, woordvoeging, spelling en dergelijke. Zoo vonden wij, bijv. bl. 20, veeteeld voor veeteelt; bl. 21, baart voor baard; bl. 23, de kinderen werden ruim twee jaren gezogen voor gezoogd; bl. 26, tirannies voor tirannisch of tiranniek; bl. 34, zwijgens voor zwijgend; bl. 37, schaw voor shaw. In één woord, dit werk komt ons voor en van wege deszelfs geringe verdienste en grove onnaauwkeurigheid, en van wege deszelfs noodelooze uitvoerigheid weinig bruikbaar en aanbevelenswaardig te zijn, terwijl de Vertaler, in plaats van lof, gestrenge berisping verdient. Wanneer zal men toch ophouden, onrijpe lettervruchten op onzen vaderlandschen bodem over te brengen? Ach, wanneer?