Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1845

Algemeene en bijzondere Technologie; een Handboek tot eene wetenschappelijke en praktische kennis van Handwerken, Ambachten, Kunsten, Manufacturen en Fabrijken, volgens derzelver tegenwoordigen toestand. Door S. Bleekrode, Doctor in de Wis- en Natuurkunde, enz. Aflev. IX-XIV. Te Groningen, bij P.S. Barghoorn. In gr. 8vo. bl. 793-1288. f 8-75.

Met dit gedeelte wordt de behandeling der stoomkracht, en daarmede het tweede stuk van het eerste deel dezes belangrijken werks, besloten. De oplettende lezing van geheel dit zesde, over den stoom handelende hoofdstuk heeft ons overtuigd van de kunde en naauwkeurigheid des Schrijvers, aan wiens oplettendheid het nieuwste, dat in of buiten ons land bekend wordt, niet ontgaat, gelijk zelfs een aanhangsel nog datgene opneemt, wat in theorie en praktijk der stoomwerktuigen onder en na de bewerking is nagespoord. Alles is door steendrukplaten opgehelderd, en in uitvoerige tafels worden de resultaten der berekening van alles, wat hier in aanmerking komt, opgegeven. Maar gelijk het bestuderen van dit gewigtige gedeelte dezes werks, en de vergelijking, zooveel wij daartoe de gelegenheid hadden, met andere werken over dit onderwerp, vooral dat van verdam, ons hebben overtuigd van deszelfs wetenschappelijke waarde, zoo hebben wij daardoor tevens ingezien, dat het onmogelijk is, om, zoo als wij vroeger zeiden te zullen doen, een breedvoeriger verslag van het hier over de wer-

[p. 366]

king van stoom en de inrigting van stoommachines geleverde te geven. Want indien wij den geleerden Schrijver ook al niet wilden volgen in zijne wiskundige berekeningen en formules, maar ons blootelijk bepalen bij zijne algemeene beschrijvingen van het stoomwerktuig in deszelfs verschillende deelen, met de onderscheidene wijzigingen, daaraan gemaakt, hetzij naar het doel der werktuigen, hetzij ten gevolge van latere uitvindingen en verbeteringen; dan zouden wij nog of voor deskundigen een geheel overbodig werk verrigten, of aan het groote publiek een geheel onvolledig, bij gebrek aan afbeeldingen zelfs onverstaanbaar denkbeeld van deze tegenwoordig zoo algemeen gebezigde beweegkracht geven. En tot een dieper, wis- en werktuigkundig verslag is het de plaats niet in een Tijdschrift als het onze, welks beoordeelingen niet in afgetrokkene verhandelingen, slechts voor enkele lezers verstaanbaar, moeten ontaarden. Wij moeten ons daarom, onzes ondanks, vergenoegen met de algemeene opmerking, dat de lezer, of liever gebruiker, van dit werk in dit gedeelte de stoomkracht en de werktuigen, waarmede men die aanwendt, behandeld zal vinden met eene naauwkeurigheid en uitvoerigheid, geëvenredigd aan het belang van iets, waardoor aan fabrijkwezen, vervoer, en waaraan niet al! in onzen leeftijd eene verbazende uitbreiding gegeven is, en nog dagelijks meer gegeven wordt. Het voornaamste, of laat ons liever zeggen genoegzaam alles, tot in kleinigheden toe, waarop men te letten heeft bij de vervaardiging en het gebruik van stoommachines, vindt men hier bijeen, waarbij de theorie, zoo als het naar het algemeene doel van dit werk behoort, overal met de praktijk is verbonden; namelijk in zooverre deze laatste de zamenstelling der werktuigen zelve betreft; want de aanwending der machines op fabrijken, vaar- en rijtuigen enz. wordt hier nog niet behandeld.

Het derde stuk zal de nog overig zijnde beweegkrachten ontwikkelen, waarbij alzoo het een en ander ter sprake zal komen, wat nog niet bekend was bij den aanvang des werks, met name de werking van onweegbare stoffen, waardoor in den laatsten tijd een geheel nieuw veld is geopend. Wij wenschen den Schrijver lust en aanmoediging, tot voortzetting der belangrijke taak, die hij heeft op zich genomen. In de klagt over eene minder gelukkige uitvoering van verre de meeste der steendrukplaten is hij zelf ons reeds voorge-

[p. 367]

komen, met de bijgevoegde belofte, dat de Uitgever vervolgens voor verbetering daarin zorg zal dragen. En wij stellen daarop te meer prijs, omdat dit werk in allen opzigte de zorgvuldigste behandeling waardig is, en het ons een waar genoegen is, te ontwaren, dat in ons land, te midden van eene tallooze menigte onbeduidende of alleen voor het oogenblik eenige aandacht waardige boeken en boekjes van allerlei inhoud, een wetenschappelijk werk van grooteren omvang, en welks uitgave vele zorg en kosten vordert, bij gebrek aan debiet niet moet blijven steken. Daarom hopen wij ook, dat deze aankondiging de aandacht van onze landgenooten op nieuw op dit werk vestige, en de Schrijver en Uitgever zich alzoo door hen vinden aangemoedigd tot de voortzetting en voltooijing van een werk, dat onder de kostbaarste, maar ook onder de belangrijkste verdient geteld te worden, die in langen tijd van eene Nederlandsche drukpers zijn verschenen.