Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1845

Mededeelingen uit het gebied van Natuur, Wetenschap en Kunst; vooral met toepassing op het bedrijvige leven. Verzameld en uitgegeven door Dr. I. Ali Cohen. Isten Deels 1ste en 2de Stuk. Te Groningen, bij C.M. van Bolhuis Hoitsema. 1844. In gr. 8vo. VIII en 384 bl. Prijs per jaargang f 5-:

De verdienstelijke Redacteur dezer Mededeelingen, reeds door vroegeren letterarbeid bij ons publiek gunstig bekend, laat zich omtrent het doel van zijn nieuw Tijdschrift aldus uit (Voorrede, bl. 3): ‘Verbreiding van Natuurkennis onder alle klassen der maatschappij, uitbreiding van den zin voor de wetenschappelijke beoefening van kunsten en bedrijven, die grootendeels op natuurkennis steunen; mededeeling van belangrijke onderzoekingen of ontdekkingen, op het gebied van natuur, wetenschap en kunst gedaan, -

[p. 297]

vooral wanneer dezelve nuttige toepassingen opleveren en de ruimte, ons vergund, derzelver mededeeling veroorlooft; - de bijeenverzameling van verschillende bijzonderheden, behoorende tot het door ons gekozene en zoo uitgebreide gebied, in één geschrift, - bijzonderheden, die vooral in het buitenland in talrijke werken dagelijks worden bekend gemaakt, - dit is, in korte woorden, de strekking van deze Mededeelingen.’ - En verder: ‘Door de beste en nieuwste onderzoekingen van het binnen- en buitenland meer of minder uitvoerig, voor zoo ver het ons mogelijk is, mede te deelen, zullen wij dit blad tot een' geregelden verslaggever pogen in te rigten van de steeds voortstrevende ontwikkeling der reeds vermelde kundigheden, zonder ons juist aan deze of gene wetenschap of kunst streng te bepalen, en zonder in eigenlijke geleerde onderzoekingen te treden. Want ons doel is meer algemeen: verbreiding van Natuurkennis en hare toepassing onder alle klassen der maatschappij.’ - Wij hebben gemeend, de boven aangehaalde woorden in hun geheel te moeten mededeelen, omdat zij beter, dan wij zulks zouden kunnen doen, doen geest van het nieuwe Tijdschrift kenschetsen. Dat er, bij de groote menigte van Tijdschriften, welke er ten ontzent in het licht verschijnen, wezentlijke behoefte bestaat aan een dergelijk journaal van gemengden wetenschappelijken aard, geschikt, om vooral ook door ongeleerden gelezen te worden, zonder daarom voor eigenlijke geleerden geheel onbelangrijk te zijn, wie zal zulks ontkennen? De meeste Tijdschriften toch bij ons te lande, voor zoo verre zij voor een ongestudeerd publiek bestemd zijn, zijn hoofdzakelijk aan onderwerpen op het gebied der fraaije letteren of ook der literatuur van den dag toegewijd; terwijl die, welke eene meer zuiver wetenschappelijke strekking hebben, zich slechts tot eenen bepaalden tak van wetenschap beperken en bij de lezers ook eene zekere vertrouwdheid daarmede vooronderstellen. Uit dien hoofde kan men de oprigting van een nieuw Tijdschrift, in den bovenvermelden geest geredigeerd en met het boven aangekondigd doel opgerigt, niet als iets overbodigs aanmerken,

[p. 298]

terwijl er overigens wel niemand zal zijn, die het loffelijke der poging, om de natuurkennis en hare toepassing onder alle klassen der maatschappij te verbreiden, in twijfel zal trekken. Wat de wijze betreft, waarop de Heer cohen zijn voorgesteld doel heeft trachten te bereiken, ook deze verdient over het algemeen niet minder lof, dan de poging zelve. De meeste stukken zijn uit vreemde journalen, vooral uit Duitsche overgenomen, maar in de keuze is de Redacteur doorgaans gelukkig geweest. Er is niet alleen op verscheidenheid van onderwerpen, maar ook op degelijkheid der behandeling gelet. Wat de verscheidenheid betreft, eene bloote inzage van de inhoudsopgave is voldoende, om hiervoor de bewijzen op te leveren: Onder de verschillende rubrieken: Natuurkunde, Natuurlijke Geschiedenis, Geologie, Mineralogie en Nat. Geschiedenis der voorwereld, Polytechniek, Landhuishoudkunde, Toegepaste Plantenkunde en Planten-natuurkunde, Scheikunde, Phrenologie en haar tegenwoordige toestand, Natuur- en Ziektekunde van mensch en dier, Staatsgeneeskunde, Verscheidenheden, vindt men het voornaamste opgenomen, wat er merkwaardigs omtrent genoemde vakken in den laatsten tijd is bekend geworden, terwijl er aan het einde van ieder nommer eene opgave wordt gegeven van de belangrijkste nieuw uitgekomene boekwerken over de onderwerpen, welke voornamelijk in het Tijdschrift worden behandeld. De vertaling der overgenomene stukken is over het algemeen duidelijk en naauwkeurig, een enkel (niet door den Redacteur vertaald) stuk (schultz, over den oorsprong van de Zuurstof, die uit de planten wordt uitgewasemd) uitgezonderd, waaromtrent later teregtwijzing geschiedt door Prof. q. mulder; hier en daar stootten wij op enkele Germanismen. Behalve de overgenomene stukken ontvangen wij ook verscheidene oorspronkelijke, vooral van den Redacteur, daarenboven van Dr. acker stratingh, Prof. v. hall, teenstra, Dr. duparc en Dr. hertzveld. Belangrijk kwam ons vooral de verhandeling van den Redacteur over de Hunebedden voor, gelijk ook, uit een historiëel- ondheidkundig oog-

[p. 299]

punt, die van Dr. acker stratingh, over eenige wilde dieren, die vroeger in ons vaderland geleefd hebben. Was echter de voorlezing van den Redacteur over den ouderdom en deszelfs gebreken, naar aanleiding van Prediker XII:1-7, hier wel op hare plaats? Wij kunnen de waarde van dit stuk, uit een uitlegkundig oogpunt, niet beoordeelen, schoon het ons hier en daar voorkwam, niet vrij van eenige gezochtheid te zijn; wij gelooven echter, dat het in het Genootschap ter bevordering der Natuurkundige Wetenschappen te Groningen, waar het oorspronkelijk is voorgedragen, bij het hooren wel zal bevallen hebben; doch of de mededeeling in dit Tijdschrift, waarvan het doel is ‘verbreiding van Natuurkennis en hare toepassing onder alle klassen der maatschappij’ wel geheel gepast is, hieraan meenen wij te mogen twijfelen. Overigens, wanneer wij de beide eerste ons ter aankondiging toegezondene stukken van het nieuwe Tijdschrift met elkander vergelijken, aarzelen wij niet aan het tweede meerdere belangrijkheid dan aan het eerste toe te kennen; iets, wat, naar ons inzien, der Redactie tot lof verstrekt, en eenen vrij goeden waarborg oplevert voor de wijze, waarop zij hare taak zal voortzetten. De druk is goed en compres; de uitvoering der gelithographieerde platen hadden wij wel eenigzins beter gewenscht.