Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1845

De Instelling van de Orde van St. Jacob, door Graaf Floris V van Holland, in den jare 1279. Een hoofdstuk van het werk: Geschied- en Oudheidkundige Beschrijving van de Ridderzaal in het Hofgebouw te 's Gravenhage. Door A. Beeloo. Te Amsterdam, bij P.N. van Kampen. 1845. In gr. 8vo. 61 bl. f :-60.

Het was een gelukkig denkbeeld van H.H. Studenten der Leidsche Hoogeschool, om ter opluistering hunner feestviering eene Masquerade-voorstelling te geven van een echt ridderlijk feest, gelijk de instelling der broederorde van St. Jacob aanbiedt. Die masquerade toch, die van de omliggende plaatsen ontelbare scharen naar Leidens muren deed komen, verhoogde niet weinig den luister van dezen voor Leiden zoo belangrijken dag, en verplaatste ons, door getrouwheid aan de geschiedenis en aan het costuum van dien tijd, eenige eeuwen terug, toen Hollands edele en ridderlijke Graaf, floris V, de broederschap van St. Jacob instelde.

Het was daarom ook niet te verwonderen, dat kort vóór en kort ná het houden der masquerade eenige schriften het licht zagen, die, deels in romantischen deels in historischen stijl, de geschiedenis dier instelling voor hen, die er minder mede bekend waren, nader toelichteden. Van lennep, jonckbloet en boudewijn vergasteden ons op romantische voorstellingen, de instelling der orde en het daarop gevolgde tournooi betreffende. Beeloo gaf ons omtrent de

[p. 275]

eerste meerdere historische en oudheidkundige berigten. Laatstgenoemde, bezig zijnde met het verzamelen van bouwstoffen voor eene geschied- en oudheidkundige beschrijving van de ridderzaal in het aloude hofgebouw te 's Gravenhage, ontving van den Boekhandelaar p.n. van kampen, die de uitgaaf van dat werk heeft op zich genomen, het voorstel, om dat gedeelte, hetwelk betrekking heeft tot de instelling der Ridderorde van St. Jacob door Graaf floris V in 1279, voorloopig te doen drukken en uit te geven, en daar er geene reden bestond, om aan dit verlangen niet gereedelijk te voldoen, ziet thans het onderhavige werkje het licht.

Na een belangrijk overzigt van de ridderschappen en de tournooijen in het algemeen, gaat de Schrijver over tot vermelding der hoofdaanleidingen tot de instelling der orde van St. Jacob in het bijzonder, en die hoofdaanleidingen bestaan voornamelijk in 1.) eene hulde van floris aan de nagedachtenis van zijnen koninklijken vader, Koning willer II; 2.) wijding van zijne heerschappij als Graaf, en 3.) voreering zijner jeugdige gemalin beatrix, oudste dochter van Graaf guy van vlaanderen, bij hare ontvangst in zijne Staten; al welke beschouwingen geput zijn uit een Extract, voorkomende in de Preuves, Chartes et Tittres achter de Annales généalogiques de la Maison de Lynden, Anvers 1626 fol., hetwelk hier in deszelfs geheel opgenomen is.

Vervolgens gaat de Schrijver over, om de plegtigheid der instelling zelve eenigermate, naar aanleiding van bovengenoemd gedenkstuk, in verband met de gebruiken en feesten der ridderschap, in het eerste gedeelte van het werkje vermeld, te doen kennen. Hij verplaatst ons daartoe in het vorstelijk 's Gravenhage, op het slot en in de ridderzaal, stelt ons door eene sierlijke beschrijving de handelende personen voor, en eindigt dit gedeelte, door van de nieuwaangestelde ridders naar volgorde eenig kort narigt mede te deelen.

Doch dit alles zou voorzeker zeer weinige waarde hebben, indien het groote vraagpunt omtrent het wezentlijk bestaan der Ridderorde van St. Jacob niet buiten tegenspraak was opgelost. Bekend zijn de gevoelens van scriverius, de riemer, en voornamelijk van den Baron d'yvoy van mijdrecht, teggen het bestaan der Ridderorde, maar ook die van boxhorn, bondam en van den Baron van lijn-

[p. 276]

den van hemmen vóór het bestaan derzelve. Die eenigzins met de geschiedenis bekend is, had het korte overzigt, dat de Schrijver ten slotte over die verschillende gevoelens mededeelt, niet noodig; maar, daar er welligt gevonden worden, die met de geschiedenis der orde niet bekend zijn, zoo gelooven wij, dat de Schrijver, door de toevoeging, aan de zoodanigen eene belangrijke dienst heeft gedaan; te meer, daar de werkjes van den Baron d'yvoy van mijdrecht en van den Baron van lijnden van hemmen, die zulk een belangrijk licht over de Ridderorde van St. Jacob verspreiden, niet in den handel verkrijgbaar zijn. Wij treffen bij den Schrijver wel geene uitvoerige kritiek over het geschil aan, maar toch het noodige, om ook bij den oningewijde en onpartijdige allen twijfel weg te nemen.

En hiermede nemen wij van het werkje des Heeren beeloo afscheid. Wij danken hem voor zijnen arbeid, die met bovengenoemde geschriften zulk een goed geheel oplevert. Aangenaam zal het ons zijn, dat de Schrijver, door de algemeene belangstelling in zijn boekje, worde aangespoord, om het geheele werk het licht te doen zien, waarnaar voorzeker ieder beminnaar van geschiedenis en oudheden reeds verlangt, en waarvan het gedeelte over de instelling der Ridderorde van St. Jacob ons zoo uitnemend bevallen is.