Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1845

Proeve eener Handleiding tot de in Nederland meest voorkomende Jagten met den staanden hond; alsmede eene natuurkundige beschrijving der behandelde dieren, in verband met derzelver jagten. Door Mr. Hubert Sassen. Tweede, veel vermeerderde en verbeterde druk. Met een Aanhangsel, bevattende de noodigste Jagtverordeningen. Te 's Hertogenbosch, bij P.R.D. Muller. 1843. In kl. 8vo. 198 bl. f 1-25.

Door de veelomvattende en aangename lectuur van blaze's geschrift over de jagt, getiteld: le Chasseur au chien d'arrêt, is de jagt met den staanden hond zoo volledig behandeld, dat men zich zoude verwonderen, indien over dit onderwerp, in het Fransch, nog iemand gevonden werd, die hier nog iets had bij te voegen. Intusschen heeft m. deyeux in zijne édition vade-mecum, getiteld: le vieux Chasseur, ou la chasse en action, te Parijs, bij houdaille, in 1837

[p. 173]

uitgegeven, nog zeer belangrijke toevoegselen geleverd, over het treffen van het wild met het geweer en tevens het voorkomen van ongelukken. In onze taal is het Jagthandboekje van den Heer a.m. verster van wulverhorst het uitgebreidste; het boekje van den Heer Mr. hubert sassen echter bevat zeer vele eenvoudig praktische waarnemingen, het gevolg van oordeelkundige beschouwingen op langdurige ondervinding gegrond, en is derhalve van zeer veel nut voor eenen jeugdigen jager, om ongelukken te voorkomen en tevens niet zonder wild in de weitasch naar huis te keeren, en om in Nederland met de verschillende gronden en soorten van wild bekend te worden; want al verschillen de provinciën nog zoo veel met betrekking tot de jagt onderling, zoo zal toch wel in dezelve meer overeenkomst gevonden worden, dan men dit in vergelijking van ons land met naburige Rijken aantreft, en het verschil, dat de eene provincie tot de andere oplevert, zal wel spoedig met oordeel te wijzigen zijn, vooral als men een leiddraad voor zich heeft. Het onderhavige boekje is bij de tweede uitgave zeer veel vermeerderd en in allen deele zeer uitvoerig en naauwkeurig bewerkt, en zijn er dus zeer weinige aanmerkingen op te maken, die welligt nog wel het meeste afhangen van het verschil, dat tusschen de provinciën Noord-Braband en Holland bestaat. Want in Noord-Braband treft men veel heidegrond, bosschen, heggen en bouwland aan, daarentegen in Holland veel weiland, slechts hier en daar bouwland, en bijna geene bosschen, en dan nog is alles door vele slooten doorsneden, zoodat de jagt in de eerste en in de laatste dezer twee provinciën blijkbaar veel moet verschillen.

Om den schijn niet te hebben, dat wij er ons met eene vlugtige aanprijzing van willen afmaken, zullen wij het boekje eens doorloopen.

Op bladz. 4 leest men: ‘Het onderzoek naar de hoeveelheid van de deelen, waaruit een schot bestaan moet, begint men, of door van de grootste hoeveelheid of gebruikt wordende maat tot de geringste af te klimmen of omgekeerd en beproeft zulks tevens met de verschillende Nos. van hagel.’ Ons komt het voor, dat het verreweg verkieslijk is, de juiste maat van het schot, zoowel wat de hoeveelheid van het kruid, als van den hagel betreft, voor het geweer, van welk kaliber ook, te bepalen, door te beginnen met de kleinste gebruikt wordende maat van beiden,

[p. 174]

dewijl men altijd de hoeveelheid van het schot gemakkelijk iets kan vermeerderen, ingeval het schot de genoegzame kracht niet mogt hebben, en zouden hierdoor, daar de gewone maten van de kruidhorens en hageltassen, vooral voor de thans zoo algemeen in gebruik zijnde percussie-geweren, over het algemeen veel te groot zijn, vele ongelukken voorgekomen worden; ook is het verre van aangenaam, als men door een te groot schot een' stoot ontvangt, die daarvan het natuurlijk gevolg is. Ook kan men niet altijd op het schot rekenen, wanneer het te groot is, door het wringen van het geweer.

Bladz. 7 van onderen heeft men: ‘De hagel, welke door zijne eigene zwaarte op het geladene kruid drukt, wordt niet, gelijk het kruid, door een' tweede prop bijeengepakt, maar slechts bijeengehouden.’ Men kan alles, zoo als van zelf spreekt, overdrijven, zoowel door den hagel te vast op het kruid te stampen, dat de kracht van het kruid vermindert, als door denzelven niet genoegzaam aan te zetten, waardoor men niet zeker van het schot kan wezen, daar de hagel dan, als 't ware, los uit den loop van het geweer wordt gestooten, en daardoor de kracht tot doordringen mist; behalve nog het veel grootere gevaar, dat, bij een horizontaal schot, een deel van den hagel, onder het uitsteken van het geweer, naar voren in den loop rolt en alsdan, door de werking der vis inertiae, het geweer doet springen. Ook kan men somtijds den hagel geheel en al verliezen. Dus moet men de juiste middelmaat weten te houden.

Op bladz. 10 raadt de Schrijver aan, om de geweren, na het eindigen van den jagttijd, ter bewaring tegen den roest, in te smeren met olie en er dan stokjes met linnen omwikkeld in te steken; dit laatste zouden wij niet aanraden, daar het linnen bij vochtig weder ligtelijk vocht opneemt, en komt het ons beter voor, hiertoe eene of andere wol te bezigen, of, zonder dit, de loopen in- en uitwendig goed in te smeren met gewone raapolie en kaarsvet, van ieder de helft, goed dooreengesmolten.

Op bladz. 17 geeft de Schrijver eene beschrijving der verschillende rassen van honden, voor de jagt met het geweer hier te lande in gebruik. Van de drie soorten, daar opgenoemd, zouden wij altijd den ruigharigen, ook wel ruigbaard genaamd, de voorkeur geven, vooral in de provinciën Holland, uithoofde van het veelvuldige water, daar deze soort de sterkste en het onvermoeidste in het jagen is, en voor

[p. 175]

alle soorten van jagt geschikt. Ook komt het ons voor, dat hier een groote hond beter bestand is tegen het water dan wel een kleinere, daar deze, bijna ieder oogenblik, uithoofde van de ontelbare menigte en dikwerf aanzienlijk breede slooten, vooral bij het gure jaargetijde, moetende zwemmen, veel lijdt, waar de groote bijna zonder nat te worden den ganschen dag jagen kan, dewijl hij de meeste slooten gemakkelijk kan overspringen.

De langharige (Epagneul) ontegenzeggelijk de fraaiste, blijft door zijn lang en dik haar te lang nat, is ook veel minder sterk, en de hette heeft, vooral in het begin van den jagttijd, zeer veel invloed op hem, zoodat hij spoedig moede wordt.

De derde soort, de gladharige, is gewoonlijk nog al bevreesd voor bosschen, waarin zich doornen, zoo als braamstruiken en dergelijke, bevinden, en kost het den jager dikwerf veel moeite dien in die bosschen te doen gaan, om dezelve af te jagen; ook is hij niet bestand tegen nat en koude, wanneer hij al spoedig met een' hoogen ingetrokken rug begint te loopen, en dan zijne dienst slecht verrigt. Zijn ligchaamsbouw is gewoonlijk te fijn voor groote vermoeijenis.

Het afhakken van de punt van den staart beschouwen wij, even als de Schrijver, als geheel overbodig, daar toch de mensch het schepsel niet kan verbeteren door het te verminken, en welk nut zoude het toch hebben, indien de hond, bij voorbeeld, in een bosch, voor den jager ontoegankelijk, het wild verontrustte of niet; het staan voor het wild zoude toch niet het geringste voordeel aanbrengen; daarbij komt nog, dat de staart den hond behulpzaam is bij alle mogelijke snelle bogten en bewegingen. Door een weinig ondervinding, en wanneer men slechts enkele malen met den hond is ter jagt geweest, zal men al spoedig, ook vooral aan den staart, gewaar worden, welke soort van wild zich vóór den hond bevindt.

Om den hond grondig het apporteren te leeren, is het zeer goed, hem een snip of patrijs te laten apporteren, doch moeten wij iedereen waarschuwen, dit den jongen hond niet te laten doen met een woudduif of wilde tortelduif, daar, deze vogels zeer los in de vederen zijnde, de hond bij het opvatten vele dezer losse vederen, door de ademhaling als anderzins, tusschen de tanden en vervolgens in den mond en de keel krijgt, welke hem hinderlijk zijn, en daarom

[p. 176]

tracht hij het wild te hervatten, waardoor hij het eindelijk gaat drukken, en hieruit ontstaat soms al spoedig het scheuren en het opvreten van hetzelve, en dan is de hond dikwerf voor altijd bedorven.

De Schrijver heeft, onzes inziens, zeer naauwkeurig alles beschreven, wat voor iederen liefhebber der jagt, of die zulks wenscht te worden, voordeelig en nuttig is, en is in onze taal dit boekje het beste en uitgebreidste, dat wij kennen. Wij moeten hem dus allen lof toezwaaijen voor de zoo menigvuldige nuttige lessen, door hem gegeven, ook ter voorkoming van ongelukken; want hoe zoude men zich zijne onkunde of onvoorzigtigheid in de behandeling van het geweer niet te laat beklagen, voor zich of zijne vrienden deze voorschriften, in elk der opgenoemde werken aangewezen en in dit boekje ook geenszins verwaarloosd, verzuimd te hebben.

Wij prijzen dit boekje dus gerustelijk aan ieder, maar vooral den jeugdigen jager aan, hopende het weldra in veler handen zal zijn. Ten slotte wenschen wij, dat de Heer Mr. sassen, door zijne langdurige ondervinding en grondige kennis der jagt daartoe zoo zeer geregtigd, zijne verdere opmerkingen in het licht zal geven, tot nut en genoegen zijner landgenooten, zoo als hij nu bij de tweede uitgave heeft gedaan, door die te vermeerderen met een hoofdstuk, handelende over de Watersnip.