Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1845

[p. 54]

De Dweeperij. Eene Leerrede over 1 Tim. VI:3-6, door G.H. van Senden. Te Leyden, bij D. du Mortier en Zoon. 1844. In gr. 8vo. VI, 28 bl. f :-30.

Het onderwerp, dat de Heer van senden in deze leerrede behandelt, en de wijze waarop hij zijnen arbeid in het licht zendt, geven te kennen, dat hij daartoe bijzondere redenen gehad heeft. Hij zegt dit ook in het voorberigt met een enkel woord. Die redenen schijnen te liggen in min aangename ondervindingen, door de predikanten der Hervormde gemeente van Zwolle, ten aanzien van eene verkeerde rigting in Christelijk geloof en Godzaligheid, in hunnen werkkring gemaakt, welke hen bewogen hebben, woorden van vermaning en waarschuwing daartegen in 't openbaar te doen hooren. Met deze aanleidingen tot het voor ons liggende predikwerk hebben wij in ons Tijdschrift niet te doen. Wij moeten en willen echter gaarne gelooven, dat genoemde predikanten hierbij de behoeften van hunne gemeente in het oog gehouden hebben, terwijl wij met hen wenschen en bidden, dat hunne welgemeende pogingen ter wering van het onkruid op den akker des Heeren, niet onvruchtbaar mogen zijn.

De Heer van senden heeft van zijne niet gemakkelijke taak zich op zijne wijze gekweten, d.i. met bondigheid van betoog en helderheid van ontwikkeling, met kracht en levendigheid van voorstelling en gloed van taal. De, niet gelukkig gevonden, maar met oordeel gekozen, tekstwoorden, 1 Tim. VI:3-6, geven hem niet de aanleiding, maar de stof, om zijn doel te bereiken, on de afdwaling, waarop hij het oog heeft, te schetsen in haren aard, hare bronnen en hare uitwerking. Men vindt hier geen onnatuurlijk wringen van den tekst naar het bepaalde oogmerk en ontwerp van den Prediker, maar de gezonde Schriftverklaring krijgt haar vollen eisch; de karaktertrekken der genoemde verkeerdheid worden niet in den tekst gelegd, maar op eene ongedwongene wijze daaruit ontleend, zoodat de volledige voorstelling der zaak niets an-

[p. 55]

ders is dan de volledige ontvouwing der Apostolische vermaning. Wij kunnen den Spreker in de bijzonderheden niet volgen, waarin hij tot dat einde treedt, maar durven verzekeren, dat elk der zake kundige lezer eene niet gewone kennis van het menschelijke hart, ook in zijne verkeerdheden, grooten rijkdom van belangrijke zaken, gepaard met kracht en gloed van schildering, hier bespeuren zal. Indien wij ons niet bedriegen, dan onderscheidt de stijl van deze leerrede, in vergelijking met vroeger predikwerk van dezelfde hand, zich door eene zeer loffelijke eigenschap, namelijk soberheid. Wij zien hierin eene meerdere rijpheid van geest, die heerschappij voert over gevoel en verbeelding en deze behoorlijk weet te bedwingen en te besturen.

Omtrent één punt meenen wij van den begaafden Prediker te moeten verschillen. Wij geven hem namelijk in bedenking, of de afdwaling, welke de Apostel en ook hij zelf bestrijdt, wel teregt met den naam van dweeperij bestempeld wordt, en of derhalve de titel der leerrede wel juist is. De beteekenis toch van dit woord is van groote uitgebreidheid; het wordt niet alleen met betrekking tot de Godsdienst, maar ook op het gebied van staatkunde, van kunst enz. gebruikt. Bovendien kunnen wij ons eenen dweeper in het godsdienstige voorstellen, dien wij om zijne beminnelijke eigenschappen hoogachten en liefhebben, en althans vrij kennen van de hatelijke hoedanigheden, welke hier als kenmerkende karaktertrekken van den dweeper worden opgegeven. Of indien al de Heer van senden het woord dweeperij als het meest geschikte in onze taal beschouwt, om het denkbeeld uit te drukken, dat den Apostel voor den geest stond, toen hij de vermaning van den tekst in zijnen brief inlaschte, zoo had hij dit, bl. 9, bij den overgang van de inleiding tot de opgave en de behandeling van zijn onderwerp, eenigzins moeten motiveren. Doch wij erkennen gaarne, dat het hier niet zoo zeer op woorden, als op zaken aankomt; en wij hopen derhalve, dat ook deze arbeid, onder Gods zegen, moge strekken, om uit het Christelijk geloof en leven elke afdwaling van den

[p. 56]

regel des Evangelies te weren. Daartoe kome deze leerrede in veler handen en worde zij met vrucht gelezen!