Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1845

Geschiedenis der Godsdiensten, behelzende de oude en hedendaagsche godsdienstige gebruiken, plegtigheden en leerbegrippen van alle volken der aarde, door F.T.B. Clavel, opgehelderd door eene menigte Staalgravures. In 25 Afleveringen, à f :-60 de Aflev. 1-3de Aflevering; bladz. 1-96. Te Gouda, bij G.B. van Goor. 1844.

Het was geen ongelukkig denkbeeld, voor het beschaafd publiek eene geschiedenis der Godsdiensten te bewerken, naar de behoeften onzer dagen berekend. De uitvoerige werken toch van moubach, hurd en anderen, hoeveel voortreffelijke bouwstoffen ook aanbiedende, zijn echter evenmin door inhoud als door vorm voor het standpunt onzes tijds en den smaak onzer lezende wereld geschikt. De Heer clavel verdient dus dank, dat hij eene taak heeft opgevat, waarvan wij heden den aanvang aankondigen.

Bij gebrek van voorrede, worden wij terstond naar de inleiding verwezen, om ons met het doel van zijnen arbeid nader bekend te maken. Ook hier vinden wij echter ons teleurgesteld, daar hier terstond eenige aanmerkingen worden medegedeeld over Godsdiensten in 't algemeen. Wij weten dus niets van de bronnen, waarvan de Schrijver heeft gebruik gemaakt, van de waarborgen voor de geloofwaardigheid van hetgeen hij mededeelt, van de beginselen, waarvan hij zelf uitgaat bij de beschouwing en beoordeeling der Godsdiensten, die hij beschrijft. Wij houden dit voor een wezentlijk gebrek in het dusver geleverde, waarvan wij de verbetering, zoo ver dit nog mogelijk is, ernstig van den Schrijver wenschen. - Aan den stijl te beoordeelen, zou men tot een' grootendeels Franschen oorsprong van het hier geleverde moeten besluiten. Ook de platen,

[p. 8]

van Fransche graveurs afkomstig, en met het opschrift: Histoire des Religions voorzien, bevestigen die gedachte.

De inleiding slaat een' vlugtigen blik op alle Godsdiensten te gelijk, om (uitgegaan van de bedenkelijke stelling, dat het Pantheïsme de oudste Godsdienst zou geweest zijn) over hare beginselen, genie (?), hare vormen, haar ontstaan, hare ontwikkeling en haar einde te oordeelen. Belangrijke mededeelingen worden hier gedaan aangaande de oudste symboliek, vooral die der getallen. - Het eerste boek handelt over het Bramaïsmus, als het oudste van alle geloofsstelsels, en wel bepaaldelijk over deszelfs heilige boeken, en de daarin vervatte Cosmogonie, Theogonie, Eschatologie en Moraal. Van de laatste is in de voor ons liggende derde Aflevering nog slechts een gedeelte ontwikkeld.

Wij behouden ons voor, zoo de inhoud van het vervolg even veelomvattend en belangrijk is als die van het begin, het geheele werk later aan grondiger toets te onderwerpen. Voor het tegenwoordige moge deze korte aankondiging volstaan, om de lezers van dit Tijdschrtft op eene onderneming te wijzen, die, naar het ons voorkomt, belangstelling en ondersteuning verdient, en van welke wij de voortzetting wenschelijk achten, daar zulk een arbeid, op de regte wijze ingerigt, aan eene wezentlijke behoefte des tijds zal voldoen.