Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1844

Een bazar te Konstantinopel.

G.c. andersen, in zijn werk: Eens Dichters Bazar, geeft daarvan de volgende levendige schildering: ‘Vóór alle dingen moet een vreemdeling te Konstantinopel de Bazars bezoeken, want dit is tevens geheel de onmetelijke stad binnentreden. Men wordt door het gezigt, de pracht en het gewoel als verbijsterd; het is een bijenkorf, in welken men zich verplaatst ziet, maar elke bij is een Perziaan, een Armeniër, een Egyptenaar, een Griek. Oosten en Westen houden hier koopmarkt. Zulk een gedrang, zulk eene verscheidenheid van kleedij, zulk eene menigte van waren kan geene andere stad ter wereld aanbieden. Wanneer men zich uit Pera met eene schuit over de golf naar Konstantinopel heeft doen overzetten, voert de straat, die naar de Bazars leidt, gedurig opwaarts, en is daarbij naauw, krom en hoekig. De benedenverdieping der huizen ter wederzijden gelijkt naar de houten kramen op onze markten; men ziet regt toe regt aan in de werkplaatsen der schoenmakers, kabinetwerkers, enz. Men waant midden door keukens en bakkerijen te gaan, zoo kookt, bakt, dampt en riekt het op den haard en in de ovens der openstaande huizen. Brood en spijzen van allerlei soort zijn er te koop. Eindelijk staan wij voor den grooten Bazar, om welken smalle, half overdekte straten taksgewijs rondloopen. Hier biedt eene afdeeling der markt groenten en vruchten van allerlei soort; daar eene andere schaaldieren en visschen van de verschillendste kleuren en gedaanten. Van kraam tot kraam zijn over de straat groote stukken zeildoek of tapijt bij wijs van dak gespannen. De bestrating is slecht, en midden door de straat loopt de goot. Eene lange zaal, grootendeels uit planken gevormd en geheel met pijpenkoppen, pijpenroers en mondstukken van barnsteen gevuld, leidt in de eigenlijke Bazars, die uit dikke, tegen het vuur bestand zijnde muren opgetrokken zijn. Het is eene geheele stad, met een dak er over; elke natie heeft hier hare wijk, de Joden de hunne, de Egyptenaars de hunne, enz.; elke tak van handel heeft zijne straat, elke hantering de hare; de schoenmakers heb-

[p. 283]

ben er eene, de zadelmakers eene, en zoo voort tot in het oneindige. Elke straat is een gewelf, met bloemen en opschriften uit den Koran beschilderd; het licht valt er van boven in, winkel is aan winkel gekleefd, en schijnt eene omgekeerde lade te zijn, in welker achtergrond, in den dikken muur, eene opening gehakt is, waarin de waren bevat blijven, die niet ten toon gelegd zijn. De wijk der Egyptenaars, Missr-tschars-chussi, schijnt eene geheele, door twee straten heenloopende apotheek te zijn; alle specerijen van Indië en Arabië, geneeskruiden en kostbare verwstoffen ademen hier hunne dooreengemengde geuren uit. Een geelbruine Egyptenaar, in zijnen langen tabbaard, staat achter de tafel, en ziet er uit, gelijk men gewoon is het beeld van eenen alchymist te schilderen. Een ander gewelf heeft ganschelijk het voorkomen, alsof het een voorportaal was van het tuighuis der geheele wereld. Hier is de bogengang der zadelmakers; zadels en hoofdstellen van Turksch en buffelleder, van de keurigst bewerkte en kunstigst genaaide tot de eenvoudigste en bijna lompste soorten, hangen hier aan de wanden en liggen op tafels of ook op den grond uitgespreid. Een andere verwulfde gang is die der juweliers; hier schitteren gouden ketens en vonkelen armbanden; kostbare ringen, heerlijke juweelen verblinden het oog. Nu geraakt men tusschen niets dan reukwerken; hier ademt men den geur der rozenolie, hier worden muskuszakken verkocht, parfum om te berooken en welriekende rottenstaarten. Wij treden in den aangrenzenden gang en zien niets dan enkel laarzen en schoenen van alle kleuren, van alle gedaanten, pantoffels, die met edelgesteenten en echt galon prijken. Een bogengang grenst weder aan den vorigen; in dezen komt niets voor dan manufactuurwaren, neteldoeken, met groote goudbloemen geborduurde zakdoeken, prachtige stoffen; het volgende gewelf schittert van wapenen, damascener klingen, dolken, messen, geweren en pistolen. - Het is alleropmerkelijkst, de karakteristieke wijze gade te slaan, waarop elke natie zich vertoont. De Turk zit ernstig, deftig, met zijne lange pijp in den mond; de Jood, en even zoo de Griek, zijn in aanhoudende beweging, roepen en wenken. Middelerwijl stroomt en golft het bonte menschengewoel door deze, elkander kruisende gewelven; de Perzianen met ruige, spitse mutsen, de Armeniërs met omgekeerd kegelvormige zwarte hoeden, de

[p. 284]

Bulgaren in schaapspelzen, de Joden met versleten shawls om de zwarte, hooge tulbanden, getooide Grieken en gesluijerde vrouwen; hier is het gedrang het sterkst, en midden door hetzelve komt dan soms statiglijk een voorname Turk te paard aangereden, zonder regts of links om zich heen te zien. - Op een des avonds gegeven sein verwijderen beiden koopers en verkoopers zich. Eene soort van wachters, aan welke het opgedragen is in de Bazars te waken, sluiten alle ingangen en openen dezelve den volgenden morgen op den bepaalden tijd; alsdan vinden de verkoopers hunne winkels volkomen in denzelfden toestand weder, waarin zij dezelve verlaten hebben. Des daags wordt elke kraam, waaruit de eigenaar zich verwijdert, niet anders dan door het voorhangen van een net, of ook slechts door het kruiswijs voortrekken van een paar draden bindgaren, gesloten; niemand waagt het, daar te stelen. - De prachtige winkels in het Palais-Royal te Parijs zijn, vergeleken met de Bazars van Konstantinopel, niet anders dan rijk getooide grisettes, in tegenoverstelling der dochters van het Oosten, gedost in hare kostbare kleedingstoffen en de haren dampende van rozenolie en myrrhegeuren.’