Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1844

Rothschild.

(Uit den Orient van Dr. julius fürst.)

De onderscheiding, welke den Heere van rothschild te Weenen door zijne verheffing tot burger honorair (Ehrenbürger) te beurt gevallen is, hebben in der tijd zoo Joodsche als Christen-dagbladen gemeld; doch deze onderscheiding, die meer den financier dan den Jood rothschild gold, kan 's mans geloofsgenooten niet zóó zeer vereeren of streelen

[p. 188]

als de brave, zijn karakter kenmerkende gevoelens, welke de Heer van rothschild in zijn antwoord aan de afgevaardigden der gemeente, die hem met de gebeurtenis kwamen gelukwenschen, aan den dag gelegd heeft. In dit schriftelijk gegeven antwoord toont zich van rothschild als een getrouw, aan geloof en geloofsgenooten gehecht lid van het Jodendom, als een man, die zich den naam van Jood niet schaamt, maar integendeel aan den vooruitgang der Joden, zoo wat hunne regten als hunne Godsdienst betreft, het warmste aandeel neemt. Niet weinige vooringenomene Joden, die geene woorden sterk genoeg achten, om het gebrek aan deelneming en de onverschilligheid te brandmerken, welke zij aan het huis rothschild te last leggen, zullen, wanneer zij dezen brief gelezen hebben, beschaamd tot inkeer komen, en den rijken, welken de Joodsche Godsdienst een ondragelijke last, de naam van Jood eene schande schijnt te zijn, mag het voorbeeld van den Joodschen cresus tot leer strekken. Doch reeds voorafspraak genoeg; zie hier den bedoelden, hoogernstigen, doch overigens in moeijelijken, ingewikkelden stijl vervatten brief:

Geëerde Heeren Afgevaardigden!

Uwe vriendschappelijke welwillendheid, de opregte verknochtheid, welke Gij, bij gelegenheid eener gebeurtenis, die, gelijk Gij zelve u uitdrukt, een nieuw tijdpunt in de geschiedenis der Oostenrijksche Israëlieten vormt, mij in uw geëerde schrijven van den 11 Januarij (1843) zoo hartelijk te kennen hebt gegeven, heeft mij met opregte vreugde vervuld; ja heeft mij des te meer verheugd, daar Gij, geëerde Heeren, in dit, ook nog voor mijne late nakomelingen der bewaring waardige stuk, niet alleen de innige deelneming aan de mij persoonlijk bewezene eer hebt uitgeboezemd, maar ook tevens den bij u sedert lang gekoesterden, door de mij van wege Z.M. verleende bewilliging nog versterkten wensch voor het welzijn der Israëlietische gemeente, tot welke ik met liefde en trouw behoore, en tot welke, onder Gods bijstand, mijne geheele familie, tot derzelver laatste lid, met even vroom godsdienstig gevoel voor altijd zal blijven behooren. De geringe diensten, welke ik, als ook mijne broeders in andere Staten, het geluk mag gehad hebben den Oostenrijkschen Staat en deszelfs residentiestad te bewijzen, hebben niet alleen het ijverige pogen om, tot bevordering

[p. 189]

der welvaart van den Staat onmiddellijk bij te dragen, maar ook steeds ten doel gehad, door ons vlijtig, van den kant der Staten niet miskende werken, het bewijs te leveren, dat, bij den voortgang der tijden, de Israëlieten verstandelijke arbeidskracht, zedelijke vorming, vaderlandlievende gevoelens in zulk eenen graad verworven hebben, dat zij in staat zijn, met zielsvermogens, met goed en bloed, het vaderland te dienen; maar ook tevens zich daardoor waardig gevoelen, tot dien zelfden stand geroepen te worden, welke aan ieder ander burger van den Staat als standplaats is aangewezen. Zoo zeer ik derhalve de door U het eerst met gelukwensch begroete gebeurtenis als de schoonste en hoogste belooning mijner zwakke verdiensten weet te waarderen; zoo zeer ik mij gestreeld voele door het vrijwillige, van 's Keizers genade bekrachtigde eerbetoon der gezamentlijke burgerij, waarmede zij mij als gelijk geregtigd (ebenbürtiges) lid van de eerste keten heeft opgenomen, welke de in Oostenrijks geschiedenis zoo beproefde trouw van Weenens burgeren om den troon hunner Erfvorsten strengelt, - zoo wordt hierbij niettemin mijn vreugdegevoel verzwakt door het besef, dat ik tegenwoordig nog als eene begunstigde uitzondering uit de vereeniging mijner geloofsgenooten verschijn, die in de waardige stelling, welke zij als getrouwe onderdanen in het staatsverbond bekleeden, insgelijks op regten, die aan alle andere godsdienstige belijdenissen toegekend worden, aanspraak kunnen maken. Laat ons echter vereenigd hopen, dat door de genade Gods, door de goedheid onzes verhevenen beheerschers en door de wijsheid van deszelfs hooge raadgevers, die misschien alleen om niet te snel tegen overoude vooroordeelen te kampen zich genoopt gevoelen met langzame schreden in het verleenen der bewilligingen voort te gaan; dat door de vooroordeelsvrije denkwijs van Weenens brave burgerschap wij allen het doel bereiken zullen, en dat de met dankbaarheid vervulde Israëliet zich beijveren zal, het dierbare geschenk, hem door zijn aangeboren vaderland gedaan, met trouwen burgerpligt te bewaken en naar geweten te bewaren. Laat dan de moed en het vertrouwen ons niet ontzinken, dat weldra het tijdstip genaken zal, waarop het aan de tot alle offers op het altaar huns, ook hun zoo dierbaren vaderlands bereidwillige Joodsche onderdanen vergund zal zijn, bij het genot van gelijke regten, de zoo moeijelijk verkregene vruchten der ver-

[p. 190]

standelijke vorming aan de openbare staatsdienst met naauwgezet pligtsgevoel te wijden; waarop de Oostenrijksche Israëliet, op den vaderlandschen grond, dien menig zijner kinderen, in de dagen des gevaars, met zijn bloed gedrenkt heeft, behalve de kleine handvol aarde, die eerst aan den eindpaal zijns levens zijn eigendom wordt, ook nog gedurende dat leven zich in het genot van een vrij en onbelemmerd landbezit zal mogen verheugen.

Uwe Godwelgevallige woorden, ‘dat broederliefde en minzame weldadigheid het erfgoed onzer vaderen waren,’ is de zuivere weêrklank uit het hart eens zoons, voor wien, gelijk voor geheel zijne familie, het steeds de heiligste pligt zal zijn, de wijze en vrome leeringen van onzen geëerden, onvergetelijken, in God rustenden vader daardoor te vervullen, dat wij, zoo veel onze krachten ons vergunnen, nimmer verzuimen zullen, aan geheel het lijdende menschdom broederlijke hulp te bewijzen, en onze geloofsgenooten, onder welke luchtstreek ook de geesel van nood of drang hen treffen mag, met raad en daad vaderlijk te helpen. Intusschen blijft hetgeen ik van het deel, door den Almagtige mij en den mijnen beschikt, kan afzonderen, nog altijd slechts eene aardsche gift; doch gij, geëerde Heeren Afgevaardigden, hebt u eene hoogere verdienste verworven; gij zijt het, die aan andere kinderen hemelsche goederen nalaat. Door uwe onvermoeide, vrome pogingen hebt Gij de Godvereering tot eene heilige wijding verheven, waardoor het godsdienstig geloof in Israël, tot nut des vaderlands en van een iegelijk, nieuwe wortels schiet, waardoor de geloovige Jood zelfs voor vreemde geloofsbelijders tot stichting verstrekt, en eerbied voor het Joodsche geloof, tevens met achting voor hen, die het belijden, verbreid wordt.

Ja, de heilige vonk der Godsleer, welke gij u beijvert, in de teedere harten onzer jeugd gedurig sterker te doen ontbranden, zal tot eene veilig leidende vuurzuil aangroeijen, die ons vooraf zal gaan, om de nog heerschende duisternis der vooroordeelen te verdrijven, en eerlang voor ons het morgenrood van dien heilvollen dag te doen opgaan, die aan Israël een gelijk regt met alle burgers van den Staat zal schenken.